Germaniyaga Islom dini XVI-XVII asrlarda yoyila boshladi. Bunga Usmonlilar sultonligi bilan diplomatik, harbiy va iqtisodiy munosabatlar zamin yaratdi. XVIII asr boshlarida Prussiya qiroli Fridrix Vilhelm I qo‘shinida musulmon askarlar xizmat qilgani tarixdan ma’lum. 1745 yili qirol Fridrix II boshnoq, alban va tatarlardan iborat musulmon lashkariy bo‘linmasini tuzgan.

Germaniyadagi ilk masjid 1915 yili Berlinning Vunsdorf tumanida ochildi. 1922 yili Berlin Islom uyushmasiga asos solindi, u 1930 yili Olmon musulmonlari idorasiga aylandi. 1927 yili musulmonlar oliy ta’lim muassasasi – Ma’hadul Islom ish boshladi. Bu institut hozir Germaniya markaziy islomiy arxiv instituti deb ataladi.

Ikkinchi jahon urushidan so‘ng mamlakatda ishchi kuchiga talab keskin oshdi. Chunki urush tufayli aholining mehnatga yaroqli qismi juda kamayib ketgan, bolalar, yarador va nogironlar esa katta hajmdagi ishni bajara olmasdi. 1961 yildan boshlab G‘arbiy Germaniya hukumati xorijiy ishchilarni mamlakatga taklif etdi. Turkiya, Marokash va Tunisdan kelgan mehnat muhojirlarining aksariyati musulmonlar edi. Ikki Germaniya birlashgach, Yugoslaviya, Livan, Falastin va Afrika mamlakatlari vakillari ham o‘lkada qo‘nim topdi. Mahalliy aholi orasida Islom dinini qabul qilganlar ko‘paydi. Bugun Germaniyada besh millionga yaqin musulmon yashaydi.

Germaniya musulmonlari asosan sunniylik mazhabida. Mamlakatda 2500 dan ortiq namozxona, 240 ta masjid faoliyat yuritadi. 2008 yil kuzida Duysburgda ochilgan masjid nafaqat Germaniyadagi, balki butun Yevropadagi eng katta masjiddir.

Quyi Saksoniya kriminologiya tadqiqot instituti (KFN) tomonidan o‘tkazilgan so‘rov natijalariga ko‘ra, musulmon talabalarning aksariyati (67,8 foiz) Qur’on qoidalari Germaniya qonunlaridan muhimroq, deb hisoblaydi. Respondentlarning deyarli yarmi (45,8 foiz) islom teokratiyasi boshqaruvning eng yaxshi shakli degan qarorga kelgan.

Germaniyada o‘quvchilarning ota-onalari ko‘proq maslahat markazlariga murojaat qilmoqda, chunki ularning nasroniy farzandlari maktabda ajralib qolmaslik uchun islom dinini qabul qilishni xohlaydi.

Ta’kidlanishicha, so‘nggi yillarda Germaniyada musulmon bolalar soni keskin oshgan. Yirik shaharlardagi maktablarda nasroniy o‘quvchilar soni kamaygan.

Oxirgi sakkiz yil ichida immigratsiyaning yuqori darajasi tufayli maktablarda musulmon o‘smirlar va bolalar ulushi sezilarli darajada oshdi. Bundan tashqari, ko‘plab bolalar qat’iy dindor oilalardan keladi: xususan, bular ko‘pincha Suriya, Afg‘oniston va Iroqdan kelgan muhojirlardir.

Davlat xavfsizlik xizmati xodimi ba’zi maktablardagi musulmon o‘g‘il bolalar o‘zini "g‘arbcha" tutadigan qizlarga "bosim o‘tkazishini" da’vo qilmoqda. Shu bilan birga, o‘qituvchilarning ishlari ko‘pligi sababli bunday vaziyatlarga munosabat bildirishga vaqtlari yo‘q.

Germaniyaning Berlin, Frankfurt yoki Essen kabi yirik shaharlarida musulmon o‘quvchilar ulushi 80 foizdan oshgan maktablar mavjud.

Sh.Badiyev,
Toshkent Islom instituti "Ijtimoiy fanlar" kafedrasi o‘qituvchisi.