«...Ular bilan totuv turmush kechiringiz. Agar ularni yomon ko‘rsalaringiz, (bilib qo‘yingki) balkim sizlar yomon ko‘rgan narsada Alloh (sizlar uchun) ko‘pgina yaxshilik paydo qilishi mumkin» (Niso surasi, 19-oyat).
Bugungi kunga kelib solih erkaklar qatori soliha ayollar ham kamayib bormoqda. Achinarlisi, erkakning va oila a’zolarining yaxshi munosabatini suiiste’mol qilayotgan ayollar bor. Ayniqsa, erkak oilani saqlab qolishni istasa, ayol arzimagan sabab bilan ajrashishga harakat qiladi. Shunday vaziyatlarda erning nafsoniyati bilan o‘ynashishdan ham tap tortmaydi.
Xizmat yuzasidan ko‘plab xonadonlarda bo‘lamiz. Ajrim yoqasiga kelib qolgan oilalarni murosaga keltirish vazifamiz. Shunday vaqtlarda er-xotin janjali, qaynona-kelin mojarosi, qudalarning nizosida bir burchakda bu holatga javdirab qarab turgan bolalar yuragimni ezadi. Bolaga buyumday munosabatda bo‘lib, uni u yoqdan-bu yoqqa tortqilayotgan kattalarni insofga chaqirish oson emas. Jahl chiqqanda aql ketadi. Shu norasidalarning kelajagi uchun ham oilani asrab qolishga harakat qilamiz.
2024 yilda Buxoro tumanida ajrim yoqasida turgan 62 ta oila yarashtirildi. Shulardan sakkiztasi “Kuchkumar” mahallasidagi oilalardir.
Bundan bir yilcha avval bir nafar farzandi bor er-xotin ajrashishga qaror qildi. Qaynona ko‘zida yosh bilan bunday deydi: “O‘zi uchun ovqat tayyorlab, idishlarini ham yuvmay, xonasiga kirib ketadi. Yosh-da, yumushlarga o‘rganib ketar, desam, betgachopar, dangasaligi ortib boryapti. Nabiram bor, deb o‘g‘limni ajrashish fikridan qaytargandim. Orasidan gap o‘tganmi, bir kuni hovlida o‘g‘lim bilan qattiq janjallashyapti. Shunda oilani ajrashish fikridan qaytarish uchun ularni kelinining muayyan vaqtgacha onasinikida yashashiga ko‘ndirdik.
Kelin bo‘lgan uyida eri, qaynonasi koyigan bo‘lsa, ikki oy o‘tar-o‘tmasdan dangasaligi bois onasi va akasidan har kuni dashnom eshitaveribdi. Bir kuni o‘sha kelin menga qo‘ng‘iroq qilib, pushaymonligini, shunday yaxshi oilasining qadriga yetmaganini aytib, yig‘ladi. Ota-onasi uni erining uyiga olib bordi. Hozir oila ahil, inoq.
Hanafiy mazhabimizning mo‘tabar manbalaridan bo‘lgan “Durrul muxtor” kitobida bunday deyiladi: “Nikoh va iymon jannatda ham davom etadi. Har qanday shartnoma muayyan muddatdan so‘ng kuchini yo‘qotadi, ammo bir-biridan rozi bo‘lgan umr yo‘ldoshlarning birgalikdagi hayoti o‘lim bilan ham tugamaydi”.
Har bir oila ana shunday saodatga erishsin! Mustahkam oilalar ko‘paysin!
Anas ibn Molik roziyallohu anhu rivoyat qiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam dedilar: «Jannatda bir bozor bor. Har juma unga (jannatiylar) keladilar. So‘ngra shamol esib, ularning yuzlariyu kiyimlariga mushk sochadi va ularning husni jamoli ziyoda bo‘ladi. Keyin (ularning) husni va jamollari ziyoda bo‘lgan holda qaytadilar. Ahllari ularga: “Allohga qasam, bizdan keyin husni jamolda yanada ziyoda bo‘libsiz”, deydilar» (Imom Muslim rivoyati).
To‘xtanor NURIDDINOVA,
Buxoro tumani “Kuchkumar” mahallasi otinoyisi
"Mo‘minalar" jurnalining 2025 yil 1-sonidan olindi
Bugungi kunda taomlanish madaniyatimiz tobora g‘arb madaniyatiga moslashib borayotgani hech kimga sir emas. Restoranlarda vilkalar va pichoqlardan foydalanish odatiy holga aylangan, hatto o‘zimizning milliy taomlarimizni ham qo‘l bilan yeyishdan uyaladiganlar topiladi. Aslida esa, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning taomlanish odoblariga nazar tashlasak, go‘shtni pichoq bilan emas, tishlab yeyish tavsiya qilinganini ko‘ramiz.
Oisha roziyallohu anho rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deydilar: "Go‘shtni pioq bilan kesib yemanglar, chunki bu ajam (musulmon bo‘lmagan)larning ishi. Uni tishlab yenglar, shunda yeyish osonroq va mazasi yoqimliroq bo‘ladi" (Abu Dovud, 3778-hadis).
Yana bir hadisi sharifda Sofvan ibn Umayya roziyallohu anhu bunday deydilar: "Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga taomlanayotib, go‘shtni suyagidan qo‘lim bilan ajratib yedim. Shunda u zot: Suyakni og‘zingga yaqin olib kelib yegin, ana shunda mazali va yoqimli bo‘ladi”, dedilar (Abu Dovud, 3779-hadis).
Bu hadislar bizga nimani o‘rgatadi? Eng avvalo, taomlanish madaniyati g‘arbga ergashish bilan o‘lchanmasligini anglatadi. Bugungi kunda ba’zi kishilar qo‘l bilan ovqat yeyishni madaniyatsizlik deb bilishadi. Aslida esa, bu aynan Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning sunnatlaridan biridir. Sunnatga mos kelgan narsa hech qachon or va uyat bo‘lishi mumkin emas.
Bundan tashqari, qo‘lda yeyishda miya ovqatga tayyorgarlik ko‘radi va hazm jarayoni yaxshiroq kechadi. Qo‘llar bilan ovqatni ushlaganda miya oshqozonga hazm jarayonini boshlash haqida signal yuboradi. Qo‘llar teridagi mikrobiota (foydali bakteriyalar) tufayli organizmning immunitetini kuchaytiradi. Qo‘l bilan yeyishda kishi ovqatning tuzilishi va haroratini his qilib, shunga muvofiq ish ko‘radi. Qo‘l bilan ovqat yeganda odam sekinroq yeydi va tanasiga yetarlicha to‘yinganlik signalini berishga imkoniyat beradi. Bu esa ortiqcha ovqat yeyishning oldini oladi. Bolalar uchun qo‘l bilan ovqat yeyish motorika (mayda qo‘l harakatlari) va mustaqillikni rivojlantiradi.
Demak, taomlanishda ham biz sunnatni unutmasligimiz, o‘z madaniyatimiz va islomiy qadriyatlarimizga sodiq qolishimiz kerak. G‘arb qadriyatlari hayotimizning ajralmas qismiga aylanib borayotgan bir paytda, biz sunnat yo‘lidan uzoqlashmaylik!