Shayx Yusuf Qarazoviy bunday yozadi:
"Inson faqat yeb-ichish, o‘ynab-kulish, so‘ngra esa o‘lib ketish uchun yaratilmagan. Qur’onda aytilishicha, ba’zi odamlar hayvonlar kabi hayot kechirishadi: «Ular bahra oladilar va hayvonlar kabi yeydilar» (Muhammad, 12). Ammo inson oliy maqsad uchun yaratilgandir.
Yashashning o‘zi maqsad emas, balki u orqali inson qandaydir oliy maqsadga erishishi kerak. Materialistlar bu savolga to‘laqonli javob bera olmaydilar. Imon keltirganlar esa shunday deydilar: inson Yaratganni tanish, Unga ibodat qilish uchun yashaydi.
Qur’on bu haqiqatni aniq va ravshan bayon qiladi: «Men jin va inslarni faqat Menga ibodat qilishlari uchun yaratdim. Men ulardan rizq istamayman va ularning Meni oziqlantirishlarini ham istamayman. Albatta, Alloh rizq beruvchidir, kuch-quvvat egasidir» (Zoriyot, 56-58).
Butun koinot — osmonlaru yerlar, hamma narsa faqat bitta sabab uchun yaratilgan: inson Yaratganni tanishi uchun. Bu tanish — har qanday hidoyatning kaliti va barcha yaxshiliklarning ochqichidir.
Alloh taolo bunday deydi: «Alloh yetti osmonni va ularga o‘xshash yerni yaratdi. Ularning orasida farmon tushadi, shundayki, sizlar Allohning har narsaga qodir ekanligini va Uning hamma narsani ilmi bilan o‘rab olganini bilib olasizlar»" (Taloq, 12).
Homidjon qori ISHMATBЕKOV
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘ziniki bo‘lmagan narsani sotishdan qaytarganlar. Musulmon savdogar tijorat molini hali qo‘liga olmay turib boshqaga sotmasligi lozim. Chunki molni qo‘lga olishdan avval sotish va undan foydalanish shar’an haromdir.
Hakim ibn Huzom roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘limda bo‘lmagan narsani sotishimdan qaytardilar” (Imom Nasoiy rivoyati).
“Savdo molini qo‘lga olib, o‘ziniki qilib olmay turib sotuvchiga ham, boshqasiga ham sotish joiz bo‘lmaydi” (Mabsut kitobi).
Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qaytargan narsa taom bo‘lib, uni qo‘lga olmasdan oldin sotish mumkin emas”.
Ibn Abbos roziyallohu anhu yana shunday qo‘shimcha qildilar: “Boshqa narsalarni ham taom kabi deb bilaman” (Muttafaqun alayh).
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim taom sotib olsa, uni to‘liq qo‘lga kiritmay turib sotmasin”, dedilar.
Ibn Abbos roziyallohu anhuning boshqa bir rivoyatida: “O‘lchab olmagunicha” deyilgan (Muttafaqun alayh).