Anqara universiteti professori, moturidiyshunos olim So‘nmez Kutl (Turkiya) "Dunyo" AA uchun intervyusida O‘zbekiston Prezidentining 2025 yil 14 martdagi "Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida"gi qarori haqidagi fikrlarini bildirdi:
– Bugun juda ham quvonchli xabar eshitdim. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev "Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida" qaror qabul qilgani, shu munosabat bilan ko‘plab ilmiy-madaniy tadbirlar, jumladan, "Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti" mavzusida xalqaro anjuman o‘tkazilishi meni bag‘oyat mamnun qildi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev xanafiy-moturidiy ta’limoti atrofida birlashgan turkiy davlatlar yetakchilari orasida Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limotiga eng katta e’tibor qaratib kelayotgan davlat rahbari sifatida alohida ajralib turibdi. Buning uchun men mamlakatingiz rahbariga samimiy minnatdorlik bildiraman.
Imom Moturidiy Alloh taolo tomonidan insoniyatga berilgan eng ulug‘ in’om, bebaho tuhfadir. Zotan, u bag‘rikenglik va mo‘tadillikka asoslangan qarashlari, ma’rifiy g‘oyalari bilan nafaqat islom sivilizatsiyasiga, balki umumbashariy tamaddunga bebaho hissa qo‘shgan buyuk allomadir. Uning tafakkuri markazida inson erki, aql va ilm turadi.
Alloh taolo insonni eng go‘zal suratda yaratgan. Inson hurmat va ehtiromga loyiq mavjudotdir. Barcha insonlar Odam Atoning farzandlari bo‘lgani sababli, insoniylik jihatidan o‘zaro birodar hisoblanadilar. Ular orasidagi musulmonlar dinda ham birodardirlar. Insonlarning o‘zaro ustunligi axloqiy fazilatlar, ta’lim-tarbiya bilangina o‘lchanadi.
Prezident Shavkat Mirziyoyevning Imom Moturidiy tavalludini keng nishonlash haqidagi qarori allomalarga yuksak ehtirom ifodasi o‘laroq yosh avlodni mutaassib oqimlar ta’siriga tushib qolishining oldini olishga ham xizmat qiladi. Zero, X asrda mo‘tadil ta’limotni insoniyatga targ‘ib qilgan Imom Moturidiyni xotirlash orqali bugun jamiyatda har qachongidan ham ko‘proq ehtiyoj sezilayotgan tinchlik, bag‘rikenglik, mo‘tadillik madaniyatini ta’minlash sari muhim qadam qo‘yiladi.
Umrining katta qismini Imom Moturidiy hayoti va ilmiy merosini o‘rganishga bag‘ishlagan bir inson sifatida men bu borada har qanday vazifaga hissa qo‘shishni sharaf, deb bilaman.
"Dunyo" AA
Bugungi kunda insoniylik, qadr-qimmat va ma’naviyat kabi oliy tushunchalarni jamiyatimizda mustahkamlashda ilmu irfon sohiblari, xususan, diniy soha ustozlari va faxriy imomlarning tutgan o‘rni beqiyos. Shu ma’noda, hududlarda ulug‘ va faxriy imomlar hamda hayot tajribasi boy ustozlarni ziyorat qilish, ularning duo-nasihatlarini eshitish, yosh avlodga ma’naviy ko‘prik vazifasini o‘tayotgan muhim amallardan biriga aylanmoqda.
Farg‘ona viloyati bosh imom-xatibi Ubaydulloh domla Abdullayev boshchiligida ustozlar va faxriy imomlar bilan uchrashuvlar tashkil etildi. Ziyorat chog‘ida ularning o‘tgan hayot yo‘li, din va jamiyat uchun qilgan xizmatlari, og‘ir sharoitlardagi sabr va matonatlari haqida samimiy suhbatlar bo‘lib o‘tdi.
Hayotdagi barcha ne’matlar, tinchlik, erkin ibodat, ilm olish kabi imkoniyatlarning qadrini anglashda o‘tmishdagi og‘ir sinov va qiyinchiliklarni eslash, ulardan saboq chiqarish juda muhim. Ziyorat chog‘ida ustozlar o‘z hayotlaridagi shunday davrlar haqida so‘z yuritar ekanlar, “Bugungidek sharoit bizga nasib bo‘lmagan, yoshlar esa ne’matlar qadriga yetishlari lozim”, degan fikrlarini bayon etdilar.
Ular o‘z nasihatlarida shukronalikni hayot shiori qilish, insonning o‘z ahvoliga rozi bo‘lib, biror ne’mat berilar ekan, undan ilm va amal bilan foydalanish kerakligini ta’kidladilar.
Shuningdek, masjidlarda faoliyat qilayotgan imomlar tomonidan amalga oshirilayotgan ishlarni e’tirof etarkanlar, ularga doimiy izlanishda, pok niyat va xolislik ila xizmat qilish lozimligi haqida pandu nasihatlar qilishdi. Bunday so‘zlar har bir yosh imomning qalbida mas’uliyat tuyg‘usini kuchaytirishi, shubhasiz.
Farg‘ona viloyati vakilligi
Matbuot xizmati