Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Ramazon oyi o‘tdi. Bir muddatga kishanlangan shaytonlar yana aqlimiz, uyimiz, o‘ngu so‘limizdan joy oldi. Yana insonlarni vasvasaga solish uchun ichgan ontini bajara boshladi.

«U dedi: «Meni yo‘ldan ozdirganing sababli ularga to‘g‘ri yo‘lingda albatta to‘g‘anoq bo‘laman. So‘ngra ularning oldilaridan, orqalaridan, o‘ng tomonlaridan va chap tomonlaridan kelaman. Va ularning ko‘plarini shukr qiluvchi holda topmassan» (A’rof surasi, 16-17-oyatlar).

Ramazondan oldin tinchimizni buzgan bu kurashda ojiz qolgan edik, ushbu barakotli oydagi sa’y-harakatlarimizdan asosiy ko‘zlangan maqsadni unutib qo‘ymaylik. Ramazondan olingan samaraning yo‘qolishiga imkon bermaylik. Shuningdek, tutgan ro‘zamizdan hosil bo‘lgan natijani qo‘ldan boy berib qo‘ymaylik.

Bashariyatni ro‘za tutishga buyurar ekan, Allohi taolo Qur’oni karimda marhamat qiladi:

«Ey iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilinganidek, sizlarga ham ro‘za farz qilindi. Shoyadki, taqvodor bo‘lsalaringiz» (Baqara surasi, 183-oyat).

Hayotdagi asl maqsadimizni amalga oshirish uchun muhimi Allohni tanishdir. Allohdan qo‘rqish haq yo‘lda sobitqadam bo‘lishimiz uchun kurashda bizga kuch-quvvat bag‘ishlaydi. Agar taqvo quvvatimiz bo‘lsa, Ramazon bizning shaxsiy murabbiyimizga aylanadi.

Ramazon oyi davomida Allohga bo‘lgan qo‘rquvimiz sabab asosiy moddiy ehtiyojlar (yeyish va ichish)dan o‘zimizni tiya olgan bo‘lsak, o‘sha qo‘rquv tufayli Ramazondan keyin ham harom ishlardan tiyilishga qurbimiz yetmaydimi? Ro‘za tutgan vaqtimiz hech birimiz bir stakan suvning yoniga yashirincha yaqinlashishga jur’at qilolmaymiz. Ramazonda o‘sha ichimlikka yashirincha yaqinlashishimizni ko‘rib turadigan o‘sha Robb bu oydan keyin ham bizni haromga qo‘l urganimizni ko‘radi-ku.

Ramazon oyida tanamizni oziqlantirish uchun saharda uyg‘onar edik. Ammo Ramazondan keyin bomdod mahali uxlab yotamiz va ruhimizni tirik qolishi uchun muhim bo‘lgan ehtiyojdan mosuvo qilamiz. Shayton bizni mag‘lub etishiga izn bermaylik. To‘g‘ri, u bizni biror nimaga undashi mumkin, biroq uning qo‘lidan faqat chiroyli ko‘rsatish keladi, xolos. Ixtiyor va imkon doim o‘zimizning qo‘limizda. Alloh taolo Qur’onda bizga aytadi:

«Ish bitib bo‘lganda shayton: «Albatta, Alloh sizga haq va’dani qilgan edi. Men esa sizga va’da berdim-u, va’damga xilof qildim. Mening ustingizdan hech qanday hukmronligim yo‘q edi. Faqat da’vat qilsam, o‘zingiz menga ijobat qildingiz. Bas, meni malomat qilmang, o‘zingizni malomat qiling. Men sizlarni qutqaruvchi emasman, sizlar ham meni qutqaruvchi emassizlar. Endi, men, albatta, ilgari meni sherik qilganingizni inkor qilaman. Albatta, zolimlarga, ha, ularga alamli azob bor», dedi» (Ibrohim surasi, 22-oyat).

Ba’zilar shayton ularning ustidan hukmronlik qilishiga qo‘yib berishadi. Ammo shaytonning hech kimning ustidan hukmronlik qilolmaydi. Alloh taolo shaytonga qarata xitob qildi:

«Albatta, mening bandalarim ustida sening sultoning yo‘qdir, magar senga ergashgan gumrohlargina bordir» (Hijr surasi, 42-oyat).

Biz ham qanday qilib shaytonga tobe bo‘lmaydigan Allohning bandalari qatoridan joy olishimiz mumkin? Qanday qilib Ramazon shukuhini butun yil bo‘yi, boringki, umrimiz davomida saqlab qola olamiz?

Quyida bu borada bir qancha yo‘llarni sanab o‘taman:

1. Namozingizni muhofaza qiling.

Ramazon oyida aksariyatimiz namoz ibodatlarini vaqtida, ko‘pincha masjidda ado etishga harakat qilamiz. Namozingizni muhofaza qilishda bardavom bo‘ling, chunki u, albatta, sizni himoya qiladi. Alloh taolo O‘zining Kalomida marhamat qiladi:

«...Albatta, namoz fohisha va munkar ishlardan qaytarur. Albatta, Allohning zikri buyuk ishdir. Alloh nima qilsangiz, bilur» (Ankabut surasi, 45-oyat).

2. Qur’onga yaqinlashib, Allohni zikr qiling.

Ramazon oyida aksariyatimiz kunduzi va kechalarni Qur’on tilovat bilan o‘tkazdik. Qur’on o‘qib, Allohni zikr qilish sizni shaytondan himoyalaydi va qalbni sayqallab turadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam marhamat qiladilar: «Har bir narsaning zangini ketkazuvchi vosita bor. Qalbning zangi Allohning zikri bilan sayqallanadi» (Imom Buxoriy rivoyati).

Yana Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: «Qur’onni ko‘proq tilovat qiling. Chunki Qiyomat kuni Qur’on egasiga shafoatchi bo‘lib keladi» deganlar (Imom Muslim rivoyati).

3. Ko‘p o‘ylab, oz gapiring.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Ba’zida inson Allohga xush keladigan so‘zni gapiradi, buning evaziga Alloh uning martabasini ko‘taradi va ba’zida bir inson Allohning g‘azabini keltiradigan so‘zni aytib qo‘yadi va bu uni do‘zaxga olib boradi» (Imom Buxoriy rivoyati).

Solih salaflardan Ibrohim Naxaiy bunday degan:

«Mulohaza qilib ko‘rgan kishi har bir yig‘ilishning eng oliyjanob va eng obro‘lisi sukut saqlagan kishi ekanini bilib oladi, chunki sukut olimni ko‘rkam qiladi va johillarning aybini yashiradi».

4. Ko‘p istig‘for ayting. Ko‘pchiligimiz Ramazon oyi davomida Allohga istig‘for aytamiz, biroq bu ibodatni Ramazon tugashi bilan tark etamiz. Shuni yodingizda saqlangki, Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam kuniga 100 marotaba istig‘for aytganlar. Istig‘for aytish qalbimizni pok va uni Allohga bog‘langan holda saqlaydi.

Yaqin hamkasblarimdan biri Ramazon tugagach, o‘zini xuddi yaqin insonini yo‘qotganday his qilishini aytgandi. Bu ayni haqiqat. Ammo u o‘tib ketgach, uning g‘animatligini sezganimizda ham bir hikmat borligini unutmaylik.

Flyura Umurzoqova tarjimasi