Muqaddas oylar, tabarruk makonlar, muborak joylar bor. Yaqinlashib kelayotgan kunlar Mohi Ramazon hayitiga chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda rahmat va marhamatga to‘la kunlar deyiladi. Bu xushdarak onlar Yaratganning bizga bo‘lgan in’om va muruvvatini ulasharkan, ko‘ngildan himmat va saxovat, mehr va silai rahm toshadi. Ota-onalarimizga, qarindosh-urug‘larga, jamoalarimizdagi qadrdonlarimizga, vatandoshlarimizga yaxshiliklar ilingimiz keladi. Shirin so‘z bilan, ochiq yuz bilan ular dargohiga shoshamiz. Ramazon hayitida yetimlarni yo‘qlash, kam ta’minlangan va nogironligi bo‘lgan hamyurtlarimizning ko‘ngliga quvonch ulashish qadimiy qadriyatlarimiz, islomiy odoblarimizdan sanaladi. Bir oy ixlos bilan tutgan ro‘zalarimiz yakuniga yetarkan, ulug‘ kun munosabati bilan hadyalar ulashamiz. Haqdorlarga zakotu, sadaqotlarni yetkazishga harakat qilamiz.
Bu muqaddas bayram kunida himmatu saxovat qilish, o‘zgalar ko‘magiga muhtojlar holidan xabar olish ajr-savoblarni ziyoda etadi. Topganimiz - nonu shirinliklar olib darvozalar eshigidan kirib borarkanmiz, qadrdon chehralar, gulgun qiyofalardagi rizolik, bolalarning tabassumi yuragimizni yoritib yuboradi. Ana shu lahzalarda ko‘ngilda shukronani tuyamiz.
Ramazon taqvo, hilm, saxovat oyi sifatida bizlarni ezgu amallar qilishga chorladi. Alloh o‘zining Kalomida “Ehsonning mukofoti ehson”, - deb marhamat qiladi. Qo‘shnisiga ne’mat ulashgan, xastalar holidan xabar olgan, ilm talabida yurgan yoshlarga sharoit yaratgan, imkoniyatidan kelib chiqib, orttirgan mablag‘idan haqdorlarga himmat qilgan musulmon birodarlarimizning bu xayrli tashabbuslari ortida ulug‘ mukofot turibdi, inshaalloh. Xalqimiz ko‘zlarida quvonch bilan, yuraklari yashnab, tabarruk bayramni kutib olyaptilar. Keksalar hovuchlarini duoga to‘ldiradilar. Birni berganga Yaratgan mingni ulashsin. Kulib boqqanga olam kulsin. Ramazon hayitining tabarruk lahzalaridan dasturxonimizga rizqu ro‘z, xayru- barakot yog‘ilsin!
O‘zbekiston o‘zbeklar bilan bir qatorda mana shu zaminda kamol topayotgan boshqa millat vakillariga ham birdek aziz maskan. Bu zaminda dini va millatidan qat’iy nazar xalqlar o‘zaro ahillik, hamjihatlik bilan umr o‘tkazmoqdalar. Dunyo ayvonida sodir bo‘layotgan diniy-ekstremistik tahdidlar, notinchliklar barcha ezgu niyatli insonlarni o‘ylashga, mushohada qilishga da’vat etadi. Ona diyorimizning tinchligini ta’minlashga, Yangi O‘zbekistonda odamlarni rozi qilish yo‘lidagi islohotlar-u, tashabbuslarga labbay deya bel bog‘lashimiz, qo‘ldan kelgancha bir-birimizga moddiy va ma’naviy ko‘mak ko‘rsatishimiz, yaratuvchanlik ishqi bilan yashashimiz –ma’naviy kamolotimizdan darak beradi. Fazilat sohiblari, aql egalari bugungi hayotni tahlil etib, shukrona qilishadi. Yaxshiliklar, ne’matlar shunchalar ko‘pki, sanab adog‘iga yetib bo‘lmaydi. O‘ksik ko‘ngillarni xursandchilikka to‘ldirish, xastalik shukrini qilayotgan odamlarni ziyorat qilish, otasiz o‘sayotgan bolalarga tirgak bo‘lish, onalarini yo‘qotgan qizaloqlarga silai rahm qilish har bir sof tabiatli insonning ko‘ngil amri. Ular bu amallarini xolis Haq yo‘lidagi mardonalik deb biladilar. Ramazon munosabati bilan ortgan bu kabi xayrli tashabbuslar yil davomida mard yigitlarimiz, hayot haqiqatini anglagan oila boshliqlarimizni harakatga solaveradi. Qo‘li ochiq vatandoshlarimiz saxovat-mardlar fazilati ekanini yaxshi tushunadilar. Ayniqsa, hayit kunlarida bunday ehsonlar ko‘payib ketishi, odamlarning ma’rifati komillashib borayotganidan dalolat. Rahmon Parvardigorning va’dasi haqiqat. Yeng ichida qilingan yaxshiliklar, sohibiga tuganmas quvonchlar keltirishi haqiqat. Bu ulug‘ bayramni xursandchilik ayyomi deb bilmoq kerak. Musibat yetgan xonadonlarga borib, yig‘i–sig‘ilar qilishlik bilan ularning dardini yangilash, turli bid’at va xurofotlarga aralashish kerak emas. Shundog‘am ozor topgan dillarga tashvish ortish, isrofga yo‘l ochib, ularning xarajatlari ortishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ulug‘ kunlar fayzidan bebahra qolmaslik uchun ham xayrli ishlarga shoshmoq kerak. Bir oy ro‘zani ixlos bilan tutib, xayr topdim deya sevinsa-yu, keyin yana avvalgi sho‘xliklarni takrorlab, gunohkor bo‘lishdan saqlanmoq kerak. Nafsining tarbiyasi yo‘lidagi jiddu jahd odamzodning mashaqqatli yumushi bo‘lmog‘i lozim.To‘qlikka sho‘xliklar qilishdan avval o‘ylash kerak.
Sizga yetgan ne’mat shukrini ado qilishga vaqt borida savoblar tomon shoshilish lozim. Mazlumga madad bergan, musofirni suyagan, ko‘ngli yarimlarni ayagan odamlar kam bo‘lganini ko‘rmadik. Ehson qilganni boy topdik, berganni behojat ko‘rdik, xastani yo‘qlaganni salomat ekanini kuzatdik, deyishadi keksalar bilan suhbatlashsak.
Ha, Iydi Ramazon bu diyorda yashayotgan barcha vatandoshlarimiz ayyomi. Bu vatanda tinchligu osoyishtalik barqaror ekan, yaxshi kunlar bardavom bo‘laveradi. Yurtdoshlarimizga Saodat ayyomi muborak bo‘lsin. Marhabo, Iydi Ramazon, xush kelding, Iydi Ramazon! Olam ahliga mehr-shafqat, yaxshilik ulashadigan, bir birimizga odamiylik ehtiromini ko‘rsatadigan savobli onlar fayzidan bahramandlik muborak bo‘lsin!
Xolmurod MAMAJONOV,
Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi
1408 yil (bundan 617 yil oldin) – Amir Temurning uchinchi o‘g‘li Mironshoh Ozarbayjon hukmdori Qora Yusuf bilan Tabriz yonida bo‘lgan jangda 42 yoshida halok bo‘ldi. Tarixchi olim Fasih Ahmad Xavofiyning “Mujmali Fasihiy” asarida qayd etilishicha, Mironshohning qotili uning boshini Qora Yusufga olib keladi. U amirzoda Mironshoh qotilining boshini kesishni buyuradi. Mironshohni barcha ehtiromlar bilan Tabrizning Surxob tumanida dafn qiladilar. Shams G‘uriy ismli kishi bir necha vaqtdan so‘ng darvesh kiyimida Mironshoh jasadini Samarqandga olib borib qo‘yadi.
Ma’lumot o‘rnida qayd etish joizki, Amir Temur Mironshohni o‘n to‘rt yoshida Xurosonga hokim, yigirma yetti yoshida Eron va Iroq hukmdori qilib tayinlaydi. Biroq keyingi paytlarda Mironshoh maishatga berilib, davlat ishlariga qaramay ko‘yadi. Uzluksiz bazm va ko‘ngilochar o‘yinlar xazinaga sezilarli darajada zarba beradi. Mamlakatda tartib buziladi. Bundan xabar topgan Amir Temur 1399 yil Sultoniyaga kelib o‘ttiz uch yoshli Mironshohni hokimiyatdan chetlatadi.
1526 yil (bundan 499 yil oldin) – Dehlidan taxminan 100 km shimolda joylashgan Panipat yalangligida 12 ming askardan iborat Bobur qo‘shini va Dehli sultoni Ibrohim Lo‘diyning 100 ming piyoda hamda bir ming jangovar fildan iborat armiyasi o‘rtasida jang bo‘lib o‘tdi. Hind qo‘shini tartibsiz tarzda jangni boshlagan. Boburning barang‘or va juvong‘ori to‘lg‘ama usuli bilan g‘animning ort tomoniga o‘tib unga kuchli zarbalar bergan. Ibrohim Lo‘diy asosiy kuchlari va jangovar fillar bilan markazga hamla qilgan. Shunda Bobur ho‘kizlarning xom terisidan eshilgan arqonlar bilan bir-biriga mahkam bog‘langan 700 ta arava va ular orasiga o‘rnatilgan turoqalqonlar panohida turgan to‘fakandozlarni jangga tashlaydi. To‘fak va zambarak o‘qlaridan yarador bo‘lgan fillar chekinib ustlaridan filbonlarni yiqitib, piyodalarni yanchib o‘tadi, hindlar sarosimaga tushib qochishga tushganlar. Sulton Ibrohim Lo‘diy va taxminan 50 ming hind jangchisi halok bo‘lgan. Bobur Dehli va Agrani zabt etib, Shimoliy Hindistonda Boburiylar davlatiga asos soladi.
1901 yil (bundan 124 yil oldin) – tarixchi Anoroy Tog‘ayevaning qayd etishicha, Toshkent–Orenburg temiryo‘li qurilish loyihasi uzil-kesil ma’qullandi. Toshkent–Orenburg temiryo‘li qurilishini boshqarish uchun tuzilgan maxsus qo‘mita temiryo‘lni bir vaqtning o‘zida ikki tomondan – Orenburg va Toshkent shahridan boshlab qurishga qaror qildi. Orenburg tomondan boshlangan qism shartli ravishda shimoliy, Toshkentdan boshlangan qism janubiy deb nomlandi. 1901 yilning bahorida shimoliy qismda, olti oydan so‘ng janubiy qismda qurilish ishlari boshlandi.
1918 yil (bundan 107 yil oldin) – Turkistonda sovet tuzumi o‘rnatilgach, Toshkentning yangi shahar qismida A.V.Popov rahbarligida Turkiston davlat universiteti ochildi. Tarixchi Bahrom Irzayevning yozishicha, bu oliy ta’lim dargohining pedagogik jamoasi ham, talabalari ham asosan yevropalik millatlar vakillaridan iborat edi.
Mahalliy millatlar farzandlari uchun 1918 yil 12 mayda Toshkentning eski shahar qismida Munavvarqori Abdurashidxonov rahbarligida Turkiston Musulmon xalq dorulfununi ochildi. Samarqandda Mahmudxo‘ja Behbudiy ham mazkur dorulfunun sho‘basini ochishga kirishdi. Biroq bolshevik hukumati tomonidan bunga ruxsat berilmadi.
1924 yil (bundan 101 yil oldin) – O‘rta Osiyoda birinchi kino tashkiloti – “Buxkino” vujudga keldi. Bu tashkilot badiiy-tashviqot, ijtimoiy-xronikal filmlar ishlab chiqarish, filmlarni ijaraga olish, sotib olish, kinoteatrlar qurish kabi masalalar bilan shug‘ullandi. Badiiy filmlari ancha bo‘sh bo‘lsada, tushunarli va soddaligi bilan ajralib turadi. Rollarni asosan chetdan taklif etilgan aktyorlar ijro etdi. “Buxkino” faoliyati uzoq davom etmadi. U 1925 yilda Turkiston davlat kino tashkiloti bilan birlashtirilib, O‘zbek davlat kino tashkiloti tashkil etildi.
1992 yil (bundan 33 yil oldin) – O‘zbekiston Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston tarixi muzeyini tashkil etish to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi. Qarorga binoan V.I.Lenin markaziy muzeyining Toshkent filiali va Oybek nomidagi O‘zbekiston xalqlar tarixi muzeyi tugatilib, ularning negizida 1992 yildan boshlab O‘zbekiston Fanlar akademiyasi huzuridagi O‘zbekiston tarixi muzeyi tashkil etildi.
2008 yil (bundan 17 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasining “Transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish to‘g‘risida”gi Qonuni qabul qilindi. Ushbu Qonunning maqsadi transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat.
2009 yil (bundan 16 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Internet tarmog‘ida O‘zbekiston Respublikasining Hukumat portaliga axborotlarni taqdim etish va joylashtirish tartibi to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi.
2017 yil (bundan 8 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish to‘g‘risida”gi farmoni qabul qilindi.
2020 yil (bundan 5 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Tasviriy va amaliy san’at sohasi samaradorligini yanada oshirishga doir chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi.
2021 yil (bundan 4 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Yoshlar sanoat va tadbirkorlik zonalari faoliyatini tashkil etish hamda yoshlarning tadbirkorlikka oid tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi.
2022 yil (bundan 3 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Kasanachilikni rivojlantirish asosida aholi bandligini ta’minlashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi.
Alisher EGAMBЕRDIYEV tayyorladi, O‘zA