2025 yil – “Atrof-muhitni asrash va “yashil” iqtisodiyot yili”da “Yashil makon” loyihasi doirasida O‘zbekiston musulmonlari idorasi tizimidagi tashkilot va diniy soha xodimlari faol ishtirok etmoqda.
Xususan, Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida rektorimiz U.G‘afurov boshchiligida prorektorlar, kafedra mudirlari, bo‘lim boshliqlari, bir guruh o‘qituvchi, xodimlar institut asosiy binosi atrofiga iqlimga tez moslashadigan, kislorod ko‘p ishlab chiqaradigan igna bargli va mevali daraxtlar, gullar ekishdi.
Institut hududida ekilgan ko‘chatlar “Yashil makon”ga aylantirish bilan birga yoshlarni, talabalarni tabiatga mehr qo‘yishga undash, shuningdek, dinimizda aytilganidek xushmanzara bog‘-rog‘lar barpo etib atrof-muhitni obod qilishdir.
Oliy Majlis Qonunchilik palatasining majlisida Prezident Shavkat Mirziyoyev bugun nafaqat O‘zbekiston, balki dunyodagi ko‘plab mamlakatlar iqlim o‘zgarishlarining salbiy oqibatlarini yaqqol his qilayotganini qayd etdi.
Anas ibn Molik roziyaallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan rivoyat qiladi: “Agar bir muslim banda ko‘chat o‘tkazsa yoki ekin eksa, undan qushmi, insonmi yoki hayvonmi yesa, buning uchun unga sadaqa (qilganlik savobi) bo‘ladi” (Imom Muslim rivoyati).
Bu hadis ko‘chat ekishning fazilati va ahamiyati nechog‘lik ulug‘ ekaniga dalolat qiladi va ko‘chat ekuvchilarning Alloh dargohida erishadigan ajr-savoblardan xabar beradi. Ushbu amal insonga nafaqat tirikligida, balki vafotidan so‘ng ham manfaat yetkazib turadi, Qiyomat kunigacha sadaqai joriya sifatida banda foydasiga xizmat qiladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o‘zlari Madinada ajva xurmosini ekkanlari manbalarda keltirilgan.
Abdulloh ibn Zubayr roziyallohu anhu aytdilar: “Nabiy alayhissalom amakilari Abbosga farzandlarini ko‘chat ekishga buyurishlarini, albatta, ko‘chat ekish faqirlikni ketkazishini amr etdilar”.
Ko‘chat ekish, mavjud daraxtlarni asrab avaylash har bir fuqaroning insoniy vazifasi bo‘lib, evaziga ulkan savoblarga erishadi, buning natijasida shahar va qishloqlar obod, aholi esa xushmanzara va toza havodan bahramand bo‘ladilar.
I.Dadabayev,
Yoshlar bilan ishlash,
ma’naviyat va ma’rifat bo‘limi xodimi
Bomdod namozi savobi ko‘p va ahamiyati katta namozdir. Ba’zilarda “Nega Alloh taolo bandalari bomdod namozini ado etishi uchun bu paytni, ya’ni uyqu paytini ixtiyor qildi?” degan savol paydo bo‘lishi mumkin.
Inson biror mukofotga erishganda yoki biror voqeadan xursand bo‘lganda, go‘zal manzarani ko‘rganda, miyasida dofamin degan sekretsiya, garmon ishlab chiqariladi.
Xo‘sh, dofamin nima? Bu – rohatlanish va zavqlanish uchun javobgar neyromediator (nervlarga signal uzatuvchi vosita). Biz uchun yoqimli biror hodisa ro‘y bergan paytda miyamizda dofamin ishlab chiqariladi. Kechasidagi uyqu miyaning bu moddani kamroq ishlab chiqarishiga yordam beradi. Shunda miya kunduzi bu moddani ko‘proq ishlab chiqarishiga imkon qilingan bo‘ladi. Quyosh chiqishidan oldin uyqudan turish dofaminning ko‘p miqdorda ishlab chiqarilishiga yordam beradi. Mana shunda miya o‘z vazifasini yuksak layoqat bilan bajaradi. Natijada, inson xushkayfiyat, xursand holda bo‘ladi.
Dofamin miya hujayralari orasida garmon, asablararo uzatgichi vazifasini bajaradi. Bu modda ko‘paygani sari miya eng yaxshi holatda, inson esa bag‘ri dili ochilgan, yoqimli tuyg‘ular og‘ushida bo‘ladi.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam bu haqda bundan bir ming to‘rt yuz yil oldin aytganlar. Abu Hurayra roziyallohu anhudan bunday rivoyat bor: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Shayton sizlardan biringiz uxlab yotgan paytida gardaniga uchta tugun tugadi. U har bir tugunga ura turib: «Hali tun uzoq, uxlayver», deydi. Agar (banda) uyg‘onib, Allohni zikr qilsa, bitta tugun yechiladi. Agar tahorat qilsa, ikkinchi tugun yechiladi. Agar namoz o‘qisa, uchinchi tugun ham yechiladi hamda u tetik va xushhol bo‘lib qoladi. Aks holda lanj va tanbal insonga aylanadi» (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Hadisdagi “Aks holda lanj va tanbal insonga aylanadi” degan jumla hozirgi zamon ilmining xulosasidir. Quyosh chiqishidan oldin uyqudan turish kishini nafsiy, ruhiy xotirjamlikka olib boradi.
Ey mo‘min birodarim! Endi bomdod namoziga uyg‘onib, tanangizda tetiklik, qalbingizda xotirjamlik, kayfiyatingizda ko‘tarinkilik, butun jismingizda xushhollikni va eng muhimi, Allohning farzini ado etib, ulkan savoblarni qo‘lga kiriting.