2025 yil – “Atrof-muhitni asrash va “yashil” iqtisodiyot yili”da “Yashil makon” loyihasi doirasida O‘zbekiston musulmonlari idorasi tizimidagi tashkilot va diniy soha xodimlari faol ishtirok etmoqda.
Xususan, Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida rektorimiz U.G‘afurov boshchiligida prorektorlar, kafedra mudirlari, bo‘lim boshliqlari, bir guruh o‘qituvchi, xodimlar institut asosiy binosi atrofiga iqlimga tez moslashadigan, kislorod ko‘p ishlab chiqaradigan igna bargli va mevali daraxtlar, gullar ekishdi.
Institut hududida ekilgan ko‘chatlar “Yashil makon”ga aylantirish bilan birga yoshlarni, talabalarni tabiatga mehr qo‘yishga undash, shuningdek, dinimizda aytilganidek xushmanzara bog‘-rog‘lar barpo etib atrof-muhitni obod qilishdir.
Oliy Majlis Qonunchilik palatasining majlisida Prezident Shavkat Mirziyoyev bugun nafaqat O‘zbekiston, balki dunyodagi ko‘plab mamlakatlar iqlim o‘zgarishlarining salbiy oqibatlarini yaqqol his qilayotganini qayd etdi.
Anas ibn Molik roziyaallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan rivoyat qiladi: “Agar bir muslim banda ko‘chat o‘tkazsa yoki ekin eksa, undan qushmi, insonmi yoki hayvonmi yesa, buning uchun unga sadaqa (qilganlik savobi) bo‘ladi” (Imom Muslim rivoyati).
Bu hadis ko‘chat ekishning fazilati va ahamiyati nechog‘lik ulug‘ ekaniga dalolat qiladi va ko‘chat ekuvchilarning Alloh dargohida erishadigan ajr-savoblardan xabar beradi. Ushbu amal insonga nafaqat tirikligida, balki vafotidan so‘ng ham manfaat yetkazib turadi, Qiyomat kunigacha sadaqai joriya sifatida banda foydasiga xizmat qiladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o‘zlari Madinada ajva xurmosini ekkanlari manbalarda keltirilgan.
Abdulloh ibn Zubayr roziyallohu anhu aytdilar: “Nabiy alayhissalom amakilari Abbosga farzandlarini ko‘chat ekishga buyurishlarini, albatta, ko‘chat ekish faqirlikni ketkazishini amr etdilar”.
Ko‘chat ekish, mavjud daraxtlarni asrab avaylash har bir fuqaroning insoniy vazifasi bo‘lib, evaziga ulkan savoblarga erishadi, buning natijasida shahar va qishloqlar obod, aholi esa xushmanzara va toza havodan bahramand bo‘ladilar.
I.Dadabayev,
Yoshlar bilan ishlash,
ma’naviyat va ma’rifat bo‘limi xodimi
Do‘stingiz sizga ayblaringizni aytishi, siz esa hushyor tortib, o‘zingizni o‘nglab olishingiz naqadar go‘zal!
Shu sabab Umar ibn Xattob roziyallohu anhu: “Ayblarimni ko‘rsatib qo‘ygan kishiga Alloh rahm qilsin”, degan edilar.
Ulug‘lardan biri aytadi: “Har gal ko‘rishganingizda sizdan bir ayb topadigan birodaringiz, har safargi uchrashuvda qo‘lingizga bitta tillo tanga qistirib qo‘yadigan birodardan ko‘ra yaxshiroqdir”.
Darhaqiqat, ayblaringizni ko‘rsatib qo‘yadigan kishi sizni hadya va mol-dunyoga ko‘mib tashlaydigan kishidan yaxshiroqdir.
Hotamul Asom aytadi: “Birodaringda birorta ayb ko‘rsang-u, uni berkitib, indamay qo‘yaverasang, shubhasiz, unga xiyonat qilibsan. Mabodo o‘zidan boshqaga aytadigan bo‘lsang, u holda g‘iybat qilibsan. Uning bu aybini yuziga solsang, do‘stligingni buzibsan. Shuning uchun ham unga yumshoqlik ila nasihat qil. Unga aybi nimada ekanini tushuntir. Biroq bu ishlarni odamlarning oldida qila ko‘rma!”.
Imom Shofe’iy aytadilar: “Birodariga maxfiy tarzda pand-nasihat qilgan kishi haqiqiy ma’noda nasihat qilibdi va uning obro‘sini saqlabdi. Kim birodariga oshkora (odamlarning oldida) nasihat qilsa, uni sharmanda qilibdi va obro‘sini to‘kibdi”.
Shoir aytadi:
Yolg‘iz paytim yomg‘ir ayla nasihating,
Olamonda aslo bunday qila ko‘rma!
Koyishdir ul jamoatda pand aytganing,
Quloq osmoqqa men hech rozi bo‘lmam!
Leonardo da Vinchi bunday degan: “Do‘stingga maxfiy holda tanbeh beravergin, biroq boshqalarning oldida uni maqtab qo‘y”.
Birodaringizning obro‘sini saqlang, zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday marhamat qilganlar: “Kim bir birodarining obro‘sini himoya qilsa, Alloh taolo qiyomat kuni o‘sha kishidan jahannam azobini daf qiladi” .
O‘z-o‘zidan ma’lum bo‘ladiki, do‘stingizdan ayrilmaslik uchun uning ba’zi kamchiliklarini kechirishingizga to‘g‘ri keladi.
Shoirlardan biri shunday degan edi:
Do‘stsiz yashamoqdan xavfsirab doim,
Yumib o‘taman kamu ko‘stiga ko‘zim.
Xolid ibn Safvondan “Birodarlaringiz orasida qay biri sizga mahbubroq?” – deb so‘rashganida, u kishi: “Qoqilishimni kechiradigan, kamchiliklarimni qabul qiladigan va xatolarimni berkitadigani”, deb javob bergan ekan.
Suqrot aytadi: “Do‘sting uchun o‘zingni qurbon qilishing juda ham oson, biroq bu qurbonlikka tom ma’noda haqli bo‘lgan do‘stni topish anchayin mashaqqatdir”.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.