Tshatelnoye izucheniye usloviy xraneniya 40 000 arabskix i islamskix rukopisey v trex krupneyshix publichnix bibliotekax Germanii viyavilo nekotorie interesnie aspekti mnogogrannix i izmenchivix otnosheniy mejdu Yevropoy, Blijnim Vostokom i Severnoy Afrikoy.
Kak soobshayet IQNA so ssilkoy na veb-sayt "Al-Djazira", arabskiye, turetskiye i persidskiye rukopisi v Yevrope, kak i islamskoye iskusstvo i literatura, popali v nemetskoyazichnie strani v sredniye veka cherez diplomaticheskiye, torgovie i voyennie svyazi.
Nekotorie iz etix rukopisey postupali v sokrovishnitsi imperatorov i znati v kachestve sennix i redkix podarkov, a drugiye bili voyennoy dobichey.
Islamskiye rukopisi i proizvedeniya iskusstva, popavshiye v Yevropu, v osnovnom prinadlejali znati i serkovnim sokrovishnitsam, v to vremya kak kolleksii vostochnix i islamskix rukopisey v Yevrope formirovalis blagodarya tesnim svyazyam s Osmanskoy imperiyey s semnadsatogo po devyatnadsatiy vek. Odnako iz-za politicheskogo razvitiya i sekulyarizatsii politicheskoy sistemi, kotorie vliyali na serkovnie sokrovishnitsi, eti kolleksii chasto bili razroznennimi i ne klassifitsirovannimi.
Tshatelnoye izucheniye usloviy, v kotorix 40 000 arabskix rukopisey popali v tri krupnie obshedostupnie biblioteki Germanii, viyavilo nekotorie interesnie aspekti mnogogrannix i izmenchivix otnosheniy mejdu Yevropoy, Blijnim Vostokom i Severnoy Afrikoy.
Sentr izucheniya rukopisnix kultur v Germanii v sotrudnichestve s Gamburgskim universitetom opublikoval issledovaniye, posvyashennoye proisxojdeniyu arabskix rukopisey i tomu, kak oni popali v nemetskiye biblioteki.
Berlinskaya i Bavarskaya gosudarstvennie biblioteki, a takje Issledovatelskaya biblioteka Goti soderjat krupneyshiye kolleksii vostochnix rukopisey. Tilman Zaydenshtikker, professor islamovedeniya na fakultete vostokovedeniya Universiteta Fridrixa Shillera v Yene, Germaniya, govorit, chto rukopisi popali v eti biblioteki v rezultate peredachi iz bivshix bibliotek Vostochnoy Germanii, a takje iz monastirey i zamkov, v kotorix oni xranilis v posledniye godi Vtoroy mirovoy voyni.
Vo vremya voyni nemetskiye vlasti provodili politiku raspredeleniya kulturnix sennostey v raznix mestax, v tom chisle i v Sovetskom Soyuze, i lish ogranichennoye kolichestvo rukopisey bilo peredano v biblioteki Berlina i Goti.
Vostochnie rukopisi, xranyashiyesya v Issledovatelskoy biblioteke Goti, yavlyayutsya xoroshim primerom togo, chto peredacha rukopisey v Sovetskiy Soyuz ne obyazatelno oznachala ix poteryu. Delo v tom, chto vsya kolleksiya, naschitivayushaya boleye 3000 rukopisey, bila peredana v Sovetskiy Soyuz v 1946 godu i v 1956 godu, cherez tri goda posle smerti Stalina, bila vozvrashena bez kakix-libo povrejdeniy.
Po slovam Zaydenshtikkera, v issledovanii, opublikovannom Gamburgskim universitetom, iz-za posledstviy voyni mnogiye knigi, rukopisi i nekotorie eksponati bili ukradeni.
Krupneyshaya kolleksiya vostochnix rukopisey v Germanii xranitsya v Berlinskoy biblioteke, osnovannoy v 1661 godu Fridrixom Vilgelmom I, korolem Prussii, kotoriy izdal ukaz o priobretenii arabskix, persidskix, turetskix, efiopskix, koptskix, indiyskix i kitayskix rukopisey v kachestve dopolneniya k svoim torgovim i kolonialnim ambitsiyam.
Vtoraya biblioteka naxoditsya v Myunxene, v Bavarii, i v nastoyasheye vremya naschitivayet 4200 islamskix rukopisey.
Kolichestvo vostochnix i islamskix rukopisey vo vtoroy polovine dvadsatogo veka znachitelno uvelichilos blagodarya roli dvux myunxenskix bibliotekarey, odin iz kotorix osobenno interesovalsya ekzemplyarami Korana.
Voyennie trofei
V xode osmansko-yevropeyskix konfliktov nemetskiye biblioteki strannim obrazom priobretali sennie rukopisi. Sredi rukopisey staroy biblioteki Goti yest 74 vostochnie rukopisi, nekotorie iz kotorix soderjat pometki, ukazivayushiye na to, chto oni bili zaxvacheni Germaniyey v kachestve trofeyev.
Eti rukopisi vklyuchayut viderjki iz Korana i Sunni Proroka.
Takim obrazom, na pervom etape peredachi arabskix rukopisey v nemetskiye biblioteki, prejde chem voyni, grabeji i trofei stali osnovnim istochnikom arabskix rukopisey, kolonialnie i ekonomicheskiye interesi igrali vajnuyu rol.
Press-slujba Upravleniya musulman Uzbekistana
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi Kengaytirilgan ilmiy kengashining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda Kengash a’zolari to‘g‘ridan to‘g‘ri va onlayn tarzda ishtirok etishdi. Dastlab, London qirollik kolleji Arxeologiya bo‘limi ilmiy xodimi, doktor Miliana Radivoyevich Namangan viloyatidagi Axsikent mavzeida olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasi bilan tanishtirdi.
Miliana Radivoyevich uzoq yillarda beri mamlakatimizda olib borilayotgan arxeologik tadqiqotlarda faol ishtirok etib keladi.
— Axsikent dunyodagi eng qadimiy metallurgiya markazlaridan biri hisoblanadi. Men o‘zbekistonlik, kiprlik va buyuk britaniyalik hamkorlarimiz bilan birga Axsikentda ilk o‘rta asrlarda metallurgiya yuqori darajada rivojlanganini aniqladik. Jumladan, islom olamining dastlabki davrida tayyorlana boshlagan mashhur Damashq qilichlari ham aynan Axsikentda qazib olingan va qayta ishlangan po‘latdan foydalanganini isbotladik. Nasib etsa, Markazning ochilishi marosimida bu tarixiy voqeani alohida medialoyiha sifatida taqdim etamiz, — dedi u.
ITSM xalqaro aloqalar bo‘limi mutaxassisi Yekaterina Soboleva Kengash a’zolarini O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining tantanali ochilishi marosimi konsepsiyasi bilan tanishtirdi. Unda ushbu marosim doirasidan joy olgan tadbirlar, “O‘tmishning boqiy merosi – buyuk kelajak asosi” mavzusidagi IX kongress kun tartibi, ishtirokchilar ro‘yxati, Imom Buxoriy majmuasining yangi binosi va innovatsion muzeyi singari qator masalalar o‘rin olgan.
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi direktori Firdavs Abduxoliqov Markazning ochilishi munosabati bilan o‘tkaziladigan Xalqaro ko‘rgazma, xorijdan olib kelinadigan qo‘lyozmalar, eksponatlar haqida ma’lumot berdi. Xorijiy mamlakatlardagi qator muzey va kutubxonalar, shaxsiy kolleksiyalar rahbarlarning ushbu ko‘rgazmasidagi ishtiroki bo‘yicha keng qamrovli ishlar olib borilayotganini qayd etdi.
— Biz 25 aprel-2 may kunlari Buyuk Britaniyaning “Sotbis” va “Kristis” auksionlaridan O‘zbekiston madaniy merosiga oid 46 ta lotni saraladik, — dedi Markaz rahbari. — Ayni paytda ularni sotib olish va O‘zbekistonga olib kelish bo‘yicha muzokaralar davom etyapti. Biz bu tarixiy merosni qaytadan qo‘lga kiritayotganimizni jahon ilmiy jamoatchiligiga yetkazishimiz kerak. Shu bois, Buyuk Britaniya va Fransiyada shu masalada xalqaro tadbirlar o‘tkazishni rejalashtiryapmiz.
Kengash a’zolari tomonidan ushbu yirik anjumanlarga tashrif buyuradigan xorijiy mehmonlar ro‘yxati ham taqdim etildi. Kengaytirilgan ilmiy kengash a’zolari tomonidan ushbu xalqaro tadbirlarda ishtirok etadigan o‘zbekistonlik olimlar va ekspertlar ro‘yxati tasdiqlandi.
Kengash davomida, shuningdek, Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy xodimi Alisher Egamov O‘zbekistonning turli hududlaridagi muzey fondlaridan Markaz ekspozitsiyasida namoyish qilish uchun to‘plangan tarixiy eksponatlar haqida ma’lumot berdi. Mart-aprel oyida joylarga uyushtirilgan ekspeditsiyalar natijasida 1500 dan ortiq tarixiy eksponatlar aniqlangan. Mamlakatimiz tarixining turli davrlariga mansub bu tarixiy buyumlar orasidan saralanganlari Markazning ochilishi munosabati bilan o‘tadigan xalqaro ko‘rgazmadan joy oladi.
Shuningdek, Markaz ekspozitsiyasi uchun 2-toifali medialoyihalarning ilmiy-amaliy materiallar bazasini yaratish masalasi ham kun tartibiga qo‘yildi. Boshqa bir qator masalalar bo‘yicha Kengash a’zolari o‘z fikr-mulohazalarini bildirishdi. Kengash uchrashuvida Markaz hamda O‘zbekiston madaniy merosini saqlash, o‘rganish va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati qo‘shma loyihasi - "O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida" turkumidagi kitob-albomlarning 81-90 jildlarini nashr qilish masalasi ko‘rib chiqildi. Shuningdek, nashrga tayyorlanayotgan yettita sovg‘abop kitob-albom haqida ma’lumot berildi.
Bundan tashqari uchrashuvda Kengash a’zolari Qur’oni karim zalining yangi dizaynini ham tasdiqlashdi.
— Qur’on zali binoning markaziy qismidan o‘rin olgani uchun uning dizayniga alohida e’tibor berilyapti, — dedi O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi boshlig‘i Azimjon G‘afurov. — Biz Kengash a’zolari e’tiboriga Hazrati Usmon Qur’oni joylashtiriladigan ayvon ustida joylashadigan nurli installyatsiyaning ikki xil ko‘rinishini taqdim qildik. Yig‘ilishda eng maqbul variant tanlandi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Islom sivilizatsiyasi markaziga navbatdagi tashrifi chog‘ida xalqaro hamkorlar, jumladan, dunyoning yetakchi muzeylari, kutubxonalari va ilmiy-tadqiqot institutlari bilan hamkorlikni faollashtirish bo‘yicha topshiriqlar bergan edi. Markaz binosining ikkinchi qavatini xalqaro tashkilotlar vakolatxonalari uchun xonalar ajratish, shuningdek, Islom sivilizatsiyasi markazi uchun alohida yangi bino qurish to‘g‘risidagi qarorning muhim bandlaridan biri bo‘ldi. Qirqqa yaqin asosiy hamkor davlatlar mavjud. Markazning ikkinchi qavatida ularning faoliyati uchun barcha shart-sharoitlar yaratilib, zamon talabi darajasida tashkil etish O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining navbatdagi kengaytirilgan ilmiy kengashi jarayonida alohida ta’kidlandi.