Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Ikki yoshdan kichik bo‘lgan go‘dakning onasidan boshqa emizikli ayolni to‘yib emishi ila u ayol bolaning onasiga, eri otasiga, farzandlari aka-ukasi va opa-singillariga aylanadilar. Shuningdek, bu ayolning boshqa qarindoshlari ham emgan bolaga xesh bo‘ladilar. Go‘dakning suyagi va eti ona sutidan shakllanadi. Shuning uchun uni emizgan ayol ham tuqqan onasi kabi bo‘ladi. Binobarin, xuddi o‘z onasini e’zozlagandek, uning ham hurmatini joyiga qo‘yish va qadrlash lozim.

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ قَالَ: جَاءَتْ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ظِئْرُهُ الَّتِي أَرْضَعَتْهُ، فَبَسَطَ لَهَا رِدَاءَهُ ثُمَّ قَالَ: «مَرْحَبًا بِأُمِّي»، ثُمَّ أَجْلَسَهَا عَلَى رِدَائِهِ.

Muhammad ibn Munkadirdan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga u zotni emizgan ayol keldi. Shunda u zot ridolarini yerga yozib, «Marhabo, onajon!» deb uni ridolarining ustiga o‘tirg‘izdilar».

Sharh: Demak, ayol faqat emizgan bo‘lsa ham, o‘sha emizgan onasining haqqi tuqqan onaning haqqidek bo‘lar ekan. Rasuli akram sollallohu alayhi vasallam o‘zlarini emizgan ayolni «onam» deb ataganlari, kelganlarida o‘rinlaridan turib, hurmat-izzat qilganlari, o‘zlarining kiyimlarini, ridolarini yechib, to‘shab, o‘shaning ustiga o‘tirg‘izib, hurmat ko‘rsatganlari mana shunga dalil, hujjat bo‘ladi.

عَنْ حَجَّاجِ بْنِ حَجَّاجٍ، عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَا يُذْهِبُ عَنِّي مَذَمَّةَ الرَّضَاعِ؟ قَالَ: «غُرَّةُ عَبْدٍ أَوْ أَمَةٍ».

Hajjoj ibn Hajjoj otasidan rivoyat qiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: «Mendan emizganlik haqqi(ni ado etmaganlik) mazammatini nima ketkazadi?» deb so‘rashdi.

«Bir qul yoki cho‘ri ozod qilish», dedilar.

Sharh: Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: «Meni birov emizgan. Uning emizganlik haqqini ado eta olmaganman. Bu nuqsonning yomonligini nima ketkazadi? Nima qilsam, bu gunohni yuvaman, ya’ni meni emizgan shaxsning haqqini ado qilaman?» deb so‘rabdi.

Rasululloh alayhissalom bu savolga: «Bitta qul yoki cho‘ri ozod qilib», deb javob beribdilar.

Demak, emizgan ayollarning haqqi yuqori darajada, oliy bir maqomda bo‘lar ekan.

«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.