Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Alloh taolo Nabiy sollallohu alayhi vasallamni maxluqotlarga rahmat o‘laroq yuborgan kundan afzalroq xursandchilik bormi?!
Kim Muhammad sollallohu alayhi vasallamning tavalludlari bilan shodlanmasa, aslo shodlik, xursandchilik ko‘rmaydi.
U zotning tug‘ilishlari bilan rahmat buloqlari otilib, olam rahmatga to‘ldi. Shuning uchun ham, Nabiy sollallohu alayhi vasallamning mavlidlari Alloh taoloning ne’matini nishonlash va bu yuksak inoyatdan xursandchilik bayrami bo‘lgan.
Bu bayramni ushbu ne’matlarning qadrini bilgan, uni bardavom va ziyoda bo‘lishini umid qilgan kishilar nishonlaydi...
Alloh taolo Muhammad sollallohu alayhi vasallamni bashariyatga qanday sevishni o‘rgatish uchun yuborgan...
Nabiy sollallohu alayhi vasallamga chin muhabbat qo‘yuvchi kishini sunnatga faqat to‘g‘ri ergashayotganini, bid’atchini esa (amali kabi) muhabbati ham nuqsonli ekanini ko‘rasiz.
Nabiy sollallohu alayhi vasallamning mavlidlari bilan mo‘min kishigina quvonadi.
Mo‘minlar ushbu munavvar oyni Habibimiz sollallohu alayhi vasallam mavlidlari munosabati bilan xursandchilikda o‘tkazadilar. Zero, mavlidi sharif oyi xursandchilik qilish, mehr-muhabbat ko‘rsatish, yaxshilik, ehson-sadaqalar qilish oyidir.
Nabiy sollallohu alayhi vasallamga muhabbat qo‘yuvchi har bir kishi bu oy kelishidan avval tayyorgarlik ko‘rib, oy davomida imkon qadar ulug‘ ne’matga shukronasi, shodligini izhor qilishga intilgan.
Solih kishilar mavlidni nishonlashga moddiy imkon topolmasalar, hech bo‘lmasa bu oy davomida shomdan keyin tong otguncha yo‘lni yoritib turishi uchun chiroqlarini yoqib derazalariga qo‘yib qo‘yar ekanlar.
Onam Alloh rahmat qilsin bobosi shayx Mustafo haqida shunday der edi: "Bobom Rabi’ul avval tashrifidan bir necha oy avval tayyorgarlikni boshlab yuborardi. Aslida bobom davlatmand emasdi, lekin holatini birovga bildirmas, aksincha uning yaxshi amallari, zikr majlisi, mehmondorchiligi sababidan uyimiz barakaga to‘lib ketardi.
Mavlid oyi arafasida jonliq so‘yib, pullarini jamg‘arib qo‘yar, bu oy kirishi bilan bir jarchi qishloq chor atrofida baland ovozda: «Kim yegulikka, kiyim-kechikka ehtiyoji bo‘lsa shayx Mustafoning uyiga borsin!» deb aylanib chiqardi. Qishloqdagi yosh bolalar uning ortidan quvonch bilan chopqillashardi".
Shayx Mustafoning hovlisi bog‘-rog‘lari bor, bezatilgan baland qasr emas, balki loydan qurilgan qishloqdagi oddiy uylardan edi. Chunki bu uy egasi topganini tuproqqa sarflashning o‘rniga to‘g‘ri Alloh taolo yo‘lida ishlatib, foydasi aniq bo‘lgan tijoratni afzal ko‘rar edi.
Kechki payt shayx Mustafoning hovlisida chiroqlar ilinib, odamlar to‘planishib zikr, salavot, madhlar aytilardi.
So‘ngra taom tortilib, boy-kambag‘allar birga xursandchilik qilishardi. Unda barakani ko‘rardingiz. Faqir qalbidan ehson sohibi haqiga Allohdan kengchilik so‘rab duo qilar, sohibi ehson esa, Alloh taologa yaqinlashishiga sabab bo‘ladigan shunday ishga muvaffaq qilgani va buni yanada ziyoda qilishini, hayoti davomida yaxshilikda bardavom etishini so‘rab duo qilardi.
Bu xayrli odat boshqa hamqishloqlarimiz xonadonida ham davom etardi.
Muhammad Xolid Sobitning
«Tarixul ihtifol bi mavlidin Nabiy sollallohu alayhi vasallam» kitobidan
Muhammad Zarif Muhammad Olim tayyorladi.
Savol: Biz tomonlarda o‘g‘il farzand uchun qilinadigan sunnat (xatna) to‘yiga kelinning otasi yoki aka-ukalari so‘qim (so‘yiladigan qoramol) olib borishlari shartdek bo‘lib qolgan. Hatto bu narsa kelin tarafdagilarning burchi degan tushuncha ham bor. Shuning uchun ayrim hollarda ba’zi otalar nevarasini sunnat to‘yiga yerini sotish yoki katta qarzlarni olishgacha majbur bo‘layapti. Shu ishlar dinimizda bormi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizda xatnani bor ekanligi barchaga ma’lum va bu uchun ziyofat qilib berish ham bor. Ammo bu narsa farz yoki vojib, hatto sunnat ham emas, balki u ayrim sahobiylarning shunchaki odati bo‘lgan. Lekin u hozirgi kunda avj olgandek bema’ni dabdabozlik bilan emas, balki tor doirada kamtarona dasturxon yozib o‘tkazilgan.
Demak, aslida sunnat ham bo‘lmagan ushbu “to‘y”ga so‘qim olib kelish qiz tomonning burchi deyish mantiqsiz ekani ko‘rinib turibdi. Buni johilona hoyu havas ortidan paydo bo‘lgan xurofot desak, to‘g‘riroq bo‘ladi. Aynan mana shunaqa tayini yo‘q “majburiyat”lar tufayli qanchadan-qancha oilalar jabr ko‘ryapti va hatto ayrim oilalar “so‘qim qilinmagani yoki olib kelingan so‘qimning kichkinaligi” sababidan buzilib ketishgacha ham bormoqda.
Dinimizda hadya ulashishga targ‘ib qilingan. Ammo bu chin yurakdan hamda beruvchiga malol kelmasdan amalga oshirilishi kerak.
Shunday ekan, kuyov tomonga yuboriladigan novvoslarni hadya deb bo‘lmaydi. Chunki bu narsa oshkora yoki zimdan qilingan talab yoki kelin tomonning odamlardan uyalib yoxud “qizim xijolat bo‘lmasin”, deb qiladigan “sovg‘asi” bo‘ladi. Kuyov tomonning kelin tomonga bunday talablar qo‘yishi katta xato va gunoh sanaladi. Qolaversa, chin ko‘ngildan berilmagan narsani yeyish ham shubhali hisoblanadi. Zero Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar:
لا يحل مال امرئ مسلم الا عن طيب نفسه رواه احمد
“Musulmon kishining moli boshqaga halol emas, faqatgina o‘zi rozi bo‘lib, ko‘nglidan chiqarib bersagina, halol bo‘ladi” (Imom Ahmad rivoyati).
Shunday ekan, bunday ishga chek qo‘yish lozim. Agar qilmoqchi bo‘lsalar, kuyov tomon imkoni darajasida o‘zlari qilsinlar. Agar imkonlari bo‘lmasa, qaynotani zimmasiga yuklamasliklari lozim. Imkon bo‘lmagani uchun bu kabi ehsonni qila olmasa, gunohkor bo‘lmaydi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.