Bugun, 23 aprel kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov Tayland shayxulislomi o‘rinbosari doktor Abdulloh Numsuk boshchiligidagi delegatsiya bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Muloqot avvalida Homidjon domla Ishmatbekov mehmonlarni tashrif bilan qutlab, O‘zbekiston va Tailand davlatlari aloqalari rivojlanib borayotgani, ikki davlat rahbarlarining munosabatlari o‘zaro hamkorlikni yangi bosqichga olib chiqish uchun zamin bo‘layotganini ta’kidladi.
Uchrashuv davomida martabali mehmonga O‘zbekiston musulmonlari idorasi tarixi, maqsad-vazifalari, asosiy faoliyat yo‘nalishlari, masjid-madrasalar faoliyati, diniy ta’lim va haj-umra tadbirlari to‘g‘risida so‘zlab berildi.
O‘z navbatida doktor Abdulloh Numsuk samimiy qabul uchun minnatdorlik bildirib, ikki mamlakat o‘rtasidagi aloqalar taraqqiy etayotgani va tomonlar samarali muloqotlar o‘tkazayotganini mamnuniyat bilan ta’kidladi. U O‘zbekiston zamini dunyo sivilizatsiyasi markazlaridan biri bo‘lgani, bu yurtdan yetishib chiqqan buyuk mutafakkirlar insoniyat taraqqiyotiga katta hissa qo‘shani, xususan, Imom Buxoriy, Imom Termiziy kabi allomalar butun musulmon olamiga mashhur ekanini e’tirof etdi.
Shuningdek, delegatsiya vakillari O‘zbekiston bilan ilm-fan, ta’lim-tarbiya, ilmiy-tadqiqot va ziyorat turizmi yo‘nalishlarida ko‘p qirrali hamkorlik qilishdan manfaatdor ekanlarini bildirdi.
Muloqot asnosida Homidjon domla Ishmatbekov Tayland davlati Shayxulislomi o‘rinbosari Doktor Abdulloh Numsukni 2025 yilning sentyabr oyida Islom sivilizatsiyasi markazi va Imom Buxoriy majmuasi ochilishi marosimlariga taklif etdi.
Tashrif davomida mehmonlar “Hazrati Usmon Mus'hafi”ni ziyorat qilib, yurtimizda olib borilayotgan tarixiy ishlarni yuqori baholadi.
Uchrashuv yakunida o‘zaro esdalik sovg‘alari almashdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.
2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.
3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.
4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:
5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.
6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:
7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.
8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.
9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.
10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:
11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.
12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.
14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.
15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.