Johiliyat zamonidan buyon kishilar ongida yashab, ularni haq yo'ldan chalg'itib kelgan ba'zi muammolar hali ham barham topgani yo'q. Yaratganning O'zidan boshqa hech kim bilmaydigan, g'aybni bilish da'vosidagi ilmsizlik “folbinlik” deb ataladi. Folbinlik “kohinlik”, “ilmul raml”, “munajjimlik”, “arroflik” kabi nomlar bilan ham ataladi. Folbinlik Qur'oni karim hukmi bilan harom qilingan. Folbin, kohinning g'aybdan deb bergan xabarini tasdiqlash oyati karima va hadisi sharifga asosan kufrdir.
Alloh taolo Yunus surasi 106-oyatida bunday marhamat qiladi: “Allohni qo'yib, foyda ham, zarar ham etkaza olmaydigan narsalarga iltijo qilmang! Agar (shunday) qilsangiz, unda, albatta, siz zolimlardandirsiz”.
Hozirgi kunda ham biror narsasini yo'qotgan, biror ishda shubhaga borgan kimsalar, ayniqsa, ma'rifatsiz ayol-qizlar yoki tushkunlikka tushgan insonlarning aksari muammoning echimini topish uchun folbinlarga qatnamoqda. Oilaviy ajrimlarning kelib chiqishiga sabab bo'ladigan, akani ukadan ajratadigan, quda-andalar, qo'shnilar, hamkasblar orasiga sovuqchilik soladigan folbinlar cho'ntagini qappaytirmoqda. Folbinlarga boruvchilar esa vaqti, sog'ligi, puli havoga sovurilayotganiga, o'zlari qattiq gunohkor bo'layotganiga ahamiyat ham berishmaydi.
Ayni paytda kishilik jamiyatining eng katta muammolaridan biri ham sehr, folbinlik va munajjimlikdir. Bunga hujjat sifatida quyidagi oyat keltiriladi: “...Balki odamlarga sehr o'rgatadigan shaytonlar kofir bo'ldilar...”(Baqara surasi, 102-oyat). La'natlangan shaytonning odamlarga sehr o'rgatishdan ko'zlagan birdan-bir maqsadi – ularni mushrikka aylantirishdir.
Alloh O'ziga sherik qilgan insonni hech qachon kechirmaydi. Bugungi kunda ko'plab gumroh kimsalarning sehrga aralashib yurganiga guvoh bo'lasiz. Ular sehrni faqat harom deb o'ylaydilar va uning kufr ekanini his qilmaydilar. Bu hol, ayniqsa, er-xotin orasidagi munosabatlarda – issiq-sovuq va shu kabi narsalarni qilishda yaqqol namoyon bo'ladi. Ular bu ishlarida aksariyat qismi shirk va kufr bo'lgan so'zlarni qo'llaydilar.
Payg'ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Yettita halok qiluvchi gunohdan saqlaninglar”, deb ulardan biri sehr ekanini bayon qilganlar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati). Har bir banda Alloh taolodan qo'rqishi va dunyoyu oxiratini kuydiradigan bunday ishlardan saqlanishi lozim.
Vahb ibn Munabbih: «Ayrim kitoblarda o'qidimki: “Alloh azza va jalla: “Mendan o'zga iloh yo'q. Sehr qilgan va sehr qildirgan, fol ochgan va fol ochdirgan, shumlangan va shumlantirgan kimsalar Mendan emas”, deydi». Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu: “Folbin – sehrgar, sehrgar esa kofirdir”, degan. Ibn Mas'ud roziyallohu anhu aytadi: “Albatta, afsun o'qish, tumor taqish va issiq-sovuq qilish shirkdir” (Ibn Hibbon, Imom Hokim rivoyat qilishgan).
Kimki tumor yoki munchoq taqib, bu ko'z tegishidan saqlaydi deb e'tiqod qilsa, shirk keltirgan bo'ladi. Hitobiy roziyallohu anhu aytadi: «Qur'on yoki Alloh taoloning ismlari bilan dam solish mumkin. Chunki Payg'ambar sollallohu alayhi va sallam Hasan va Husayn roziyallohu anhumoga dam solib: “Sizlarni Allohning to'liq kalimalari ila har bir shaytonu hasharotdan va har bir yomon ko'zdan O'z panohida saqlashini so'rayman”, der edilar» (Imom Hokim rivoyati).
Folbinga qatnayotgan opa-singillarimizning bu yo'ldan qaytishlarini so'raymiz. Alloh taolo Qur'oni karimda bu ilm faqat O'zida ekanini aytgan. Alloh bilan Allohning ilmini talashayotgan bandalar, albatta, xor bo'lajak. Shu mal'un, iflos va jirkanch maxluqlarning oldiga borib, iymonu e'tiqodimizni poymol qilmaylik, azizlar. Kimki shu ishni qilgan bo'lsa, tavba qilsin.
Musulmon kishi boshiga musibat etganda sabr qiladi. Uning Allohdan ekanini biladi va Allohga yanada kuchliroq tazarru bilan sig'inib, musibatiga, g'am-anduhiga yupanch izlaydi. Mo'min kishi kasal bo'lsa, darrov azayimxonga yugurmasdan shariat ruxsat bergan tibbiy vositalar bilan davolanadi, o'ziga o'zi
Qur'on oyatlarini o'qib dam soladi...
Hozirgi kunda turli duoxon va azayimxonlarga borish ham xatarli bo'lib qolgan. Chunki ularning ko'pi shariatda vorid bo'lmagan allaqanday shubhali duolar va qasidalar bilan dam soladilar. Sehr, ya'ni ko'zbo'yamachilik, issiq-sovuq qilish katta gunoh. Sehr qilgani uchun olinadigan haq ham shariatda taqiqlangan ishni qilgani uchun harom.
Alloh taoloning izni bo'lmasa, hech kimga zarar etmasligi Qur'oni karimda bayon qilingan. Ular kelajakda bo'ladigan ishlarni oldindan aytib berish da'vosi ila sodda insonlarni aldab, o'z tuzoqlariga ilintirmoqdalar. Kishilarda bo'lmag'ur shumlanishlarning paydo bo'lishi esa ko'plab oilalarning buzilib ketishiga, qo'ni-qo'shni, yaqin qarindoshlar, aka-uka, quda-andalarning orasiga sovuqchilik tushishiga sabab bo'lmoqda.
Masjidlarimizga ziyoratga kelgan ba'zilar: “Yo'limni ochib bering, baxtim ochilsin”, deb folbinlarning gapini aytishadi. Albatta, har bir ish Allohdan. Islom insonlarda uchraydigan badaniy xastaliklarni tib orqali, qalb xastaliklarini esa Qur'oni karim oyatlari bilan muolaja qilishga amr etgan. Har birimiz dinimizning amriga bo'ysunishimiz, folbin va kohinlarga qatnash ulkan gunoh ekanini yaxshi anglashimiz lozim.
Jahongirxon ABROROV,
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Samarqand viloyati vakilligi xodimi
Shu yil 12-13 avgust kunlari Misr Arab Respublikasining Qohira shahrida "Sun’iy intellekt asrida diniy ulamolarning o‘rni" mavzusida konferensiya o‘tkazilmoqda.
Anjuman Misrning Darul-Ifto tashkiloti, Butun dunyo fatvo idoralari va institutlari Bosh kotibiyati tomonidan Prezident Abdul Fattoh as-Sisiy homiyligida tashkil etilgan.
Xalqaro anjumanda dunyoning 70 dan ortiq davlatidan muftiylar, vazirlar, ulamolar va axborot texnologiya mutaxassislari qatorida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov va Fatvo markazi bosh mutaxassisi Abdullatif domla Tursunov ishtirok etmoqda.
Joriy yilgi 10-xalqaro fatvo konferensiyasini ochib bergan Misr muftiysi doktor Nazir Muhammad Ayyod hazratlari yig‘ilganlarga minnatdorlik bildirish barobarida mavzu bo‘yicha nutq so‘zladi.
Anjuman davomida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov ham mavzu yuzasidan chiqish qilish asnosida mamlakatimiz aholisining diniy ehtiyojlarini ta’minlash borasida qilinayotgan ishlar, xususan, Fatvo markazi faoliyati haqida ma’lumot berdilar.
Shuningdek, mamlakat vaqflar vaziri doktor Usama Al-Azhariy, Jazoir Din ishlari va vaqflar vaziri doktor Yusuf Belmahdiy, Abu-Dabidagi Islom ishlari va vaqflar umumiy boshqarmasi raisi, doktor Umar Al-Deray, Islom hamkorlik tashkilotining Xalqaro Islom fiqhi akademiyasi bosh kotibi doktor Qutb Sano, Falastin Bosh sudyasi va Falastin Prezidentining Din ishlari bo‘yicha maslahatchisi doktor Mahmud Sidqiy Al-Habbash va boshqalar so‘zga chiqdi.
Anjumanda notiqlar raqamli transformatsiya va sun’iy intellekt davrida fatvo berishdagi muammolar, shariat va zamon talablari o‘rtasidagi muvozanatga erishish yo‘llari to‘g‘risida ma’ruza qilish barobarida mavzu yuzasidan taklif va mulohazalarini bildirmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati