Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Aprel, 2025   |   25 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:05
Quyosh
05:32
Peshin
12:26
Asr
17:11
Shom
19:15
Xufton
20:35
Bismillah
23 Aprel, 2025, 25 Shavvol, 1446

Odamlarga yaxshi gaplar ayting!

27.02.2024   1231   4 min.
Odamlarga yaxshi gaplar ayting!

Odamlarga xitob qilayotganingizda eng chiroyli so'zlardan foydalanib, chiroyli tarzda gapiring. Zero, Alloh taolo marhamat qiladi: “Odamlarga yaxshi gaplar aytingiz”(Baqara surasi, 83-oyat).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Yarimta xurma bilan bo'lsa ham o'zingizni do'zaxdan saqlang. Agar kimki buni topolmasa, shirin so'z bilan!”.

Gapingiz orasida to'xtab-to'xtab, shoshmasdan gapiring, toki eshitayotgan odam maqsadingizni tushunsin, uning mag'zini chaqsin!

Oisha roziyallohu anhodan bunday deganlari rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam xuddi sizlardek gapirardilar, lekin gap orasida to'xtalish(pauza) qilib gapirardilar va shu orqali o'tirganlar u zotning gaplarini yodlab qolishardi”.

Oisha onamiz yana shunday degan ekanlar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday ohista gapirar edilarki, gaplarini sanashga ham imkon bo'lardi”.

Sizni tinglayotgan odamning fahmiga loyiq tarzda xitob qiling. U tushunadigan so'zlarni ishlatib gapiring. Yo'qsa yomon gumonga borib qoladi, ya'ni agar siz uning ilmiy saviyasidan yuqoriroq saviyada gapirib qo'ysangiz, u buni istehzo qilish, pastga urish deb o'ylab qoladi.

Kamgap bo'lishga harakat qiling. Iloji bo'lsa, savolga javob berish, nasihat qilish, amri ma'ruf, nahyi munkar qilish yoxud Allohga chaqirishdan tashqari holatlarda gapirmang. Zotan Alloh taolo marhamat qilib aytdiki: “Ularning ko'pgina maxfiy suhbatlarida yaxshilik yo'q, magar kim sadaqaga, yaxshilikka va odamlar orasida islohga amr qilsagina, yaxshilik bor. Kim o'sha ishni Allohning roziligi uchun qilsa, albatta, unga ulug' ajr berurmiz” (Niso surasi, 114-oyat).

Ko'p gapirib, Allohning zikridan g'aflatda qolmangiz! Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Allohning zikri bo'lmagan gaplarni ko'paytirmangiz. Chunki Allohni yod etmagan holda ko'p gapirish qalbni qoraytiradi. Allohdan eng uzoq banda qalbi qotgan (qoraygan) bandadir”.

Sergaplikdan, bekorchi va maqsadsiz gaplardan chetlaning! Zero Robbimiz taolo Mo'minun surasining 1-3-oyatlarida aytadi: “Batahqiq, mo'minlar najot topdilar. Ular namozlarida xushu' qiluvchilardir. Ular behuda narsalardan yuz o'giruvchilardir”.

Gapirishdan oldin gapingizni, uning oqibatini o'ylab olib, keyin gapiring. Maqsadingizni yaxshi qamrab olmasdan, aniqlik kiritib olmasdan turib gapirmang!

Bu haqida Alloh taolo aytadi: “Biror so'z aytmas, magar huzurida hoziru nozir borlar”(Qof surasi, 18-oyat).

Gapirayotgan odamingizning yuziga qarab gapiringki, unga bo'lgan e'tiboringizni his qilsin! Telefoningizni titib yoki o'ngga-chapga qarab gapirsangiz, bu uning parvosini ham kamaytiradi.

Doktor Hasson Shamsi Poshoning "Metin qoyalar" kitobidan

G'iyosiddin Habibulloh, Ne'matulloh Isomov tarjimasi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Kuchingiz yetsa-da, aslo zulm qilmang!

16.04.2025   7633   3 min.
Kuchingiz yetsa-da, aslo zulm qilmang!

Hayotingiz davomida biror kishiga zulm qilmang!
Agar siz ota bo‘lsangiz, farzandlaringizga zulm qilmang!
Bordi-yu, siz rahbar bo‘lsangiz, qo‘l ostingizdagilarga zulm qilmang!
Katta bo‘lsangiz, kichiklarga zulm qilmang!

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mazlumning duosidan ogoh etib, bunday deganlar: “Mazlumning duosidan saqlaninglar, garchi  u kofir bo‘lsa ham. Chunki uning duosi to‘siqsizdir”[1].

Yana boshqa bir hadisda aytadilar: “Musulmon musulmonga birodardir. Unga zulm ham qilmaydi va (zulm qarshisida uni ) tashlab ketmaydi ham”[2].

Umar ibn Abdulaziz bir vakiliga: “Agar qudrating inson zotiga zulm qilishga undasa, Alloh taoloning ustingda soya solib turgan qudratini yodga olgin”, deya maktub yozgan edilar.

Muoviya roziyallohu anhu aytadilar: “Allohdan o‘zga madadkori bo‘lmagan kishiga zulm qilishdan hayo qilaman”.

Najoshiy aytadi: “Saltanat kufr birla yashamog‘i mumkin, ammo uning zulm bilan boqiy qolishi amrimahol”.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Mazlumning badduosidan ehtiyot bo‘ling! Chunki uning duosi bulutlar uzra ko‘tariladi. Alloh taolo: “Izzatim va jalolim haqqi, birozdan keyin bo‘lsa-da, senga, albatta, nusrat beraman”[3], deydi».


Shoir aytadi:

Zulm etma, bo‘lsang-da olam aro zo‘r,
Razolat so‘ngida nadomat bisyor.
Sen uyqu bag‘rida yotganingda hur,
Mazluming qarg‘agay ko‘zlari bedor.

Abu Mas’ud Badriy roziyallohu anhu aytadi: «Men qulimni qamchi bilan urayotgan edim. Ortimdan kimningdir “Bilgin, ey Abu Mas’ud” degan ovozini eshitdim. Achchiqlanib turganim uchunmi, bu gapni yaxshi anglamadim. Menga yaqinlashgan paytda qarasam, u Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ekanlar. U zot bunday derdilar: “Bilgin, ey Abu Mas’ud, bilib qo‘y, ey Abu Mas’ud”. Men qo‘limdagi qamchini tashlab yubordim. U zot: “Bilginki, sening mana bu qulga bo‘lgan qudratingdan ko‘ra, Alloh taolo sening ustingda qudratliroqdir”. Men: “Endi hech qachon qullarimni urmayman”, dedim. Hadisning boshqa rivoyatida: “O‘girilib qarasam Rasululloh sollallohu alayhi vasallam turgan ekanlar. Men shu zahoti: “Ey Allohning Rasuli, u Allohning yo‘lida ozoddir”, dedim.

Shunda Nabiy alayhissalom: “Mabodo shunday qilmaganingda, seni do‘zax yondirardi”[4], dedilar.

Siz ham qo‘l ostingizdagilarni urishdan saqlaning va yaqinlaringizdan biror kishiga zulm qilishdan ehtiyot bo‘ling.

Shoir aytadi:

Kishiga og‘irdur xanjar tig‘idan,
Olgan jarohati eng yaqinidan.

Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” 
nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.

 


[1]  Imom  Buxoriy, Imom Muslim rivoyati.
[2]  Imom Buxoriy rivoyati.
[3]  Ibn Abu Xaysama rivoyati.
[4]  Imom Muslim rivoyati.