Shayx Abdul Fattoh Abu G'udda (1336-1417)
Abdulfattoh ibn Muhammad ibn Bashir ibn Hasan Abu G'udda Halab (Suriyaning shimoli)da tug'ilgan. Olimning nasabi Holid ibn Validga borib etadi. Shayxning xonadonlarida ushbu nasab shajarasi hamon saqlanib kelinadi.
Otasi Muhammad taqvosi, Qur'on qiroati bilan tanilgan shaxslardan edi, ota kasb – to'qima gazlamalar savdosi bilan shug'ullanardi. Bobosi Bashir ham Halabdagi to'qima gazlama savdogari edi. Onalari esa Fotima Muzaktaliy olima, fozila ayollardan edi.
Shayx boshlang'ich ma'lumotni tug'ilgan shahrida oldi va oliy ma'lumot olish uchun Misrning "Al-Azhar" universitetiga o'qishga kirdi. XIV asrning tengsiz ulamosi Zohid Kavsariydan (1296-1371) juda ko'p ilmiy manfaatlar oldi.
Shuningdek, Shayx Muhammad Abu Zahra (1898-1974) faqih olim; Shayx Muhammad Huzar al-Husayn (1876-1958) tafsir va fiqh sohasida o'z asrining allomasi, xususan Molikiy mazhabi va qiyosiy fiqhda bilimdon bo'lgan; Shayx Yusuf Dujaviy (1893-1963) faqih, alloma; Shayx Abdulmajid Darroz; Shayx Ahmad Muhammad Shokir (1893-1963) muhaddis; Shayx Mahmud ibn Muhammad Shaltut (1893-1963) mufassir, faqih va Azhar shayxi; Shayx Mustafo Sabriy (1869-1954); Shayx Abdulhalim Mahmud (1907-1978) mufassir, mutasavvif, adib; Shayx Iyso Manun (1889-1956) faqih; Shayx Abdulvahhob Hallof (1888-1956) muhaddis, faqih, meros ilmi kabi fanlar bo'yicha mutaxassis va boshqa etuk ulamolardan ilm oldi.
Shayx Abdul Fattoh hadis ilmi bo'yicha mutaxassis edi. Ko'plab klassik asarlarga izohlar yozgan. Damashq universitetining shariat fakul'tetida mudarris bo'lib faoliyat yuritdi. U erda uch yil "usul al-fiqh", "hanafiy fiqhi", "mazhablar orasidagi qiyosiy fiqh"dan dars berdi. Undan keyin Ibn Hazmning mahalliy fiqhi entsiklopediyasini tuzishda ham ishtirok etdi. U ikki jildda nashr etildi.
Bundan tashqari, 1385-1408 yillar davomida Ar-Riyoz (Saudiya Arabistoni)dagi Muhammad ibn Saud universitetining hadis fakul'teti va boshqa fakul'tetlarida ma'ruzalar o'qidi. Bir muddat Qirol Saud universitetida (Ar-Riyoz) ham dars berdi.
Shayx Abdul Fattoh Ar-Riyozda vafot etdi. Baqi qabristoniga dafn etilgan.
Muftiy Ibrohim Desai rahimahullohning "Hadis ilmiga kirish" kitobidan olindi.
Savol: Men Turkiya davlatida avtomashinalarni yuvish xizmati (avtomoyka)da ishlayman. Ba’zan taksi haydovchilarining mashinalarini yuvganimizda ichida mijozlarning buyumlari va pullari tushib qolgan bo‘ladi. Shu pullarni o‘zimizga olsak bo‘ladimi yoki taksichiga berishimiz kerakmi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Mazkur buyum va pullar sizning ham, taksichining ham mulki emas, balki o‘z egasining mulkidir. Shuning uchun egasiga qaytarish lozim. Buning uchun siz topilmani taksichining o‘ziga qaytarib berasiz va u haqiqiy egalarini topish chorasini ko‘radi. Egasidan beruxsat ishlatib yuborishi gunoh hisoblanadi.
Zayd ibn Xolid al-Juhaniy roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Kim yo‘qolgan narsani tanitmay o‘ziniki qilib olsa, zalolatga ketuvchidir”, deganlar (Imom Muslim va Imom Ahmad rivoyat qilgan).
Hozirgi vaqtda unutib qoldirilgan buyumlarning egasini topishning turli yo‘llari mavjud. Unutib qoldirilgan narsalar buyum va pul singari chirib, aynib qolmaydigan narsalar bo‘lsa, egasi chiqqunicha o‘zida saqlab turadi va egasini topishga jiddiy kirishadi.
Egasini topishdan butkul umidi uzilgan vaqtda o‘zi muhtoj bo‘lsa, sadaqa o‘rnida o‘ziga ishlatishi, boy bo‘lsa, faqirlarga egasining nomidan sadaqa qilib yuborishi lozim bo‘ladi.
Keyinchalik egasi topilib qolsa, holatni tushuntiradi. Agar egasi rozi bo‘lsa, sadaqaning savobi unga bo‘ladi. Egasi rozi bo‘lmay, narsasini talab qilsa, qiymatini to‘lab beradi va qilingan sadaqaning savobi ana shu taksichining o‘ziga bo‘ladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.