“Yangi Amerika tarixi” kitobi muallifi Piter Manso Islom Amerika tarixining ajralmas qismi ekanini ilmiy dalillar asosida ta'kidlarkan, jumladan, bunday deydi: “Musulmonlar bu erda Amerika Qo'shma Shtatlari tashkil etilganidan avval ham bo'lgan, ular minglab kishi bo'lib bu erga kelishgan”.
Boshqa manbalarda ham Amerika qit'asiga Kolumbdan ko'p yillar burun andalusiyalik musulmonlar kelgani aytilgan.
AQSh davlati tashkil topmasidanoq bu o'lkada musulmonlarning hayot kechirgani ushbu davlat tarixiga nazar tashlanganda ham ko'rinadi. Masalan, AQShni mustaqil respublika sifatida tan olgan ilk davlat Marokash Sultonligi edi (1777), 1805 yilning 9 dekabrida prezident Tomas Jefferson Oq Uyda Tunis elchisi Said Sulaymon sharafiga iftor uyushtirgan, 1861–1865 yillardagi fuqarolar urushida qahramonlik ko'rsatgan Petr Salim ham musulmon bo'lgan.
AQShda birinchi masjid va islomiy tashkilot 1913 yili N'yu-Jersida ochilgan. Masjidlarni musulmonlar o'z mablag'lari hisobidan qurganlar.
AQShning mahalliy aholisi, ayniqsa, ayollar va yoshlar orasida Islomga kiruvchilar soni ortib borayotgani ijobiy hodisa, albatta. Shuning bilan birga, bu davlatga ko'chib kelgan musulmon muhojirlar hisobiga ham musulmonlar soni ko'payyapti. Jumladan, 2005 yili musulmon davlatlaridan kelgan 96 000 kishi AQSh fuqaroligini olgan bo'lsa, 2009 yili 115 000 musulmon Qo'shma Shtatlar fuqarosiga aylandi. Ayniqsa, 11 sentyabr' voqeasidan so'ng AQSh aholisi Islomga yanada ko'proq qiziqa boshladi. Birgina 2005 yilning o'zida ushbu davlatning 20 000 dan ortiq fuqarosi Islomga kirdi. Bu raqam yildan-yilga o'sib bormoqda. AQSh musulmonlari soni mamlakat aholisining bir foiziga etdi. 2040 yilga borib Islom bu erda ikkinchi dinga aylanishi taxmin qilinmoqda.
Amerikada masjidlar soni 2020 yili 2769 taga etdi. Musulmonlar turli sohalarda mehnat qilib, mamlakat taraqqiyotiga munosib hissa qo'shmoqdalar. Ular boshqalardan to'qroq hayot kechiradi. Jumladan, Janubiy Osiyodan kelgan muhojirlarning aksari yaxshi ta'lim olgan va sanoatning daromadli sohalarida mehnat qiladilar. Shu bois daromadi oddiy amerikaliklarnikidan ancha ko'p. Ular orasida vrachlar, olimlar, muhandislar, dasturchilar va tadbirkorlar bor.
2018 yil AQSh kongressiga Minnesota va Detroyt shtatlaridan ikki musulmon ayol – kelib chiqishi somalilik bo'lgan Il'xon Umar va ota-onasi falastinlik bo'lgan Rashid Tlaib deputat etib saylandi.
Har yili Ramazon oyida Oq Uyda musulmonlar uchun katta iftorlik o'tkazilib, unda mamlakat prezidenti ham ishtirok etadi.
Turkiston – Amerika assotsiatsiyasi ma'lumotiga ko'ra, AQShda bugungi kunda 20 mingdan ortiq etnik amerikalik o'zbek istiqomat qiladi. Ularning aksari 40 yillarning oxiri va 50-yillarda Yevropadan, 1960 yildan boshlab Turkiyadan, 1979 yildan Afg'onistondan ko'chib borishgan. 1992 yildan esa Green card asosida har yili minglab o'zbeklar AQShda yashash va ishlash uchun ko'chib bormoqda.
Rahmatulloh AHMYeDOV
tayyorladi.
Muallif haqida
Rahmatulloh Ahmedov 1975 yili Qashqadaryo viloyati Chiroqchi tumanida tug'ilgan.
1996 yili Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutini bitirgan.
2016 yildan beri Kasbi tumanidagi “Rahmatulloh Suyarov” jome masjidi imom-xatibi.
Hanafiy mazhabimizda «ishorai sabboba» sunnat amal xisoblanadi. U to‘g‘risida bir necha hadisu shariflar vorid bo‘lib, quyidagi manbalarda u to‘g‘risida va qanday qilinishi borasida to‘xtalib o‘tilgan. Abu Lays Samarqandiy “Navozil”, Kamoliddin Ibnu Humom “Fathul qodir”, Alloma Alouddiyn Kosoniy “Badoi’us Sanoiy”, Ibn Obidiyn “Raddul muxtor”, Abdulhay Laknaviy “Umdatur ri'oya”, “E’lo’us sunan” kabi mo‘tabar manbalarda ham sunnat ekanligi zikr qilingan. Bu haqida Aliy Qoriy ikkita “Tazyinul ibora tahsinul ishora” va “At-tadhiynu lit tazayyun”, Hofiz Ibn Hajar “Talhisul hobir”, Ibn Obidiyn “Raf’ ul taraddud” nomli bir qator risolalarda ham yozib o‘tganlar.
Imom Termiziy Abu Humayddan rivoyat qiladilar: “O‘ng kaftlarini o‘ng tizzalariga, chap kaftlarini chap tizzalarini ustiga qo‘yib barmoqlari bilan ishora qilar edilar”.
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sallolohu alayhi vasallam namozda, ya’ni tashahhudga o‘tirsalar o‘ng qo‘llarini o‘ng tizzalarini ustiga chap qo‘llarini chap tizzalarini ustiga qo‘yib ko‘rsatkich barmoqlarini ko‘tarib ishora qilardilar. Chap qo‘llari tizzalarini ustida turar edi”. Ushbu hadisga sahobalar, tobe’inlar amal qilib, tashahhudda ishorani ixtiyor qildilar. Ahmad Nofi’dan rivoyat qiladilar: “Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo namozda tashahhudga o‘ltirsalar ikki qo‘llarini ikki tizzalariga qo‘yib barmoqlari bilan ishora qilib, ishora qilgan barmoqlariga qarab turar edilar, so‘ng Rasululloh sallalohualayhi vasallam: “Barmoq bilan ishora qilish shaytonga temirdan ham shiddatliroq”, derdilar.
Aliy Qoriy “Tazyinul ibora tahsinul ishora” kitoblarida ushbu hadisni sharhlab aytadilarki, “Barmoq bilan ishora qilish urushda temir qurolni ishlatishdan ham qiyinroqdir, go‘yo tavhidga ishora qilish bilan shayton mo‘min bandani adashtirishi, shirkka olib borishdan bo‘lgan umidini kesadi”.
Imom Suyutiy “Jome’ul kabir” kitoblarida Uqba ibn Omirdan rivoyat qiladilar: “Kishi namozida ishora qiladigan har bir ishorasiga o‘nta hasanot yoziladi”, dedilar.
Ibn Obidiyn “Raf’ul taraddud” nomli kitoblaridagi «ishorai sabboba» haqida vorid bo‘lgan hadislar, olti sahih kitoblarning hammasida zikr qilingan. U hadislarni hattoki, ma’naviy mutovotir deyish durust bo‘ladi deganlar.
«Ishorai sabboba» qilish borasida sahobalar, ularga ergashgan tobe’inlar ixtilof qilmadilar. Imom Abu Hanifa va u zotning ikki shogirdlari Imom Abu Yusuf va Imom Muhammmad, Imom Molik, Imom Shofeiy, Imom Ahmad ibn Hanbal hamda mutaqaddim ulamolar «ishorai sabboba» sunnat ekanligiga ittifoq qilishgan.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, «ishorai sabboba»ni tashahhudga o‘tirganda, duoni o‘qib “Ashhadu anna...” deganda namozxon o‘ng qo‘lni ko‘rsatgich barmog‘ini ko‘taradi, “illalloh” deganda tushiradi. Tashahhud duosini avvalidan qo‘lni qimirlatib turish durust emas. Shuni takidlash lozimki, «ishorai sabboba» rivoyatlaridan bexabar bo‘lib, bu amalni qilmagan namozxonni aslo malomat qilinmaydi.
Namangan shahar "Mulla Bozor Oxund" jome masjidi
imom noibi Anvarxon Akramov
Manba: @Softalimotlar