Bismillahir Rohmanir Rohiym
KIRISH
Ong inson tug‘ilganidan boshlab doimo rivojlanib boradi. Bu ongning to‘g‘ri rivojlanishida atrof-muhit ta’siri muhim o‘rin tutadi. Xususan, yosh bola hamisha atrofdagilarning g‘amxo‘rligi va qo‘llab-quvvatlashiga muhtoj bo‘ladi.
MUAMMO
Ammo, ayrim ota-onalarning farzandiga nisbatan qo‘pol munosabatda bo‘lishi, do‘q-po‘pisa qilishi, bolani haqoratlashi, og‘zaki qo‘rqitishi yoki baqirishi ko‘plab salbiy oqibatlarga olib keladi. Kattalarning bunday harakatlari bolalarning rivojlanishini zararlaydi, bolaning o‘ziga bo‘lgan ishonchini sindiradi.
TADQIQOTLAR
Bu borada ko‘plab tadqiqotlar mavjud bo‘lib, ularning barchasi bir haqiqatni tasdiqlaydiki, ya’ni bolalik davrida turli zo‘ravonliklarga duchor bo‘lgan shaxslar depressiyaga ikki barobar ko‘proq moyil bo‘ladi.
Qo‘pol munosabatda ulg‘aygan bolaning miyasidagi nuqson va shikastlanishlar Garvard universitetining tibbiyot fakultetida olib borilgan tadqiqotlarda ham isbotlangan.
Zamonaviy texnologiyalar asosida olib borilgan tadqiqotlarga ko‘ra, yoshligidan qo‘pollikdan aziyat chekkan bolalarning miyasida va fikrlash qobiliyatida nuqsonlar kuzatilgan, ayniqsa miyaning o‘ng va chap yarim sharlarida zaiflik aniqlangan.
Bolalar zo‘ravonligi bo‘yicha ekspert Shanta Dyub aytadi: “Ota-onalar baland ovozlari va “ahmoq”, “dangasa” kabi so‘zlari farzandlariga qanchalik salbiy ta’sir ko‘rsatishini afsuski yaxshi bilishmaydi”.
Tadqiqotchi Piter Fonagining qayd etishicha, bolalar kattalar nima desa, shunga ishonadigan bo‘ladi. Ular kattalarni jiddiy qabul qiladi. Kattalarning bolalarga qo‘pol so‘zlari nafaqat bolalarning miyasiga shikast yetkazadi, balki jamiyat bilan aloqa qila olmasligiga ham sabab bo‘ladi.
21 ming nafar ishtirokchi qatnashgan tadqiqotda: bolalikda qo‘pol muomalada voyaga yetganlar boshqalarga qaraganda 20% foiz ko‘proq giyohvand moddalar iste’mol qilishga moyil bo‘lishi, ularning qamoqqa tushib qolish xavfi esa ota-onasining baqirishlarini eshitmaganlarga qaraganda 2 barobar ko‘proq ekani aniqlandi.
Bolalardan o‘zlari eshitadigan eng yomon so‘zlarni so‘rashganda “Hech qanday foydang tegmaydi”, “Ahmoqsan”, “Hech narsani eplolmaysan” iboralarini, eng yaxshilarini so‘rashganda esa “Sen uddalaysan”, “Sen bilan faxrlanaman” iboralarini aytishgan.
RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAM YOSH BOLALARGA QANDAY MUNOSABATDA BO‘LARDILAR?
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam yosh bolalarga otaning bolasiga qilgan muomalasidek bo‘lar edi. Anas ibn Molik roziyallohu anhu aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga 10 yil xizmat qildim. U zot biror qilgan ishimni nimaga bunday qilding yoki buyurgan ishimni nega qilmading, deb so‘ramas edilar. Balki “Alloh xohlagani bo‘ladi, xohlamagani bo‘lmaydi”, der edilar”.
Baro ibn Ozib roziyallohu anhu aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni ko‘rdim, qarasam, Hasan roziyallohu anhuni yelkalariga ko‘tarib olibdilar va: “Allohim, men buni yaxshi ko‘raman, Sen ham yaxshi ko‘rgin” deb aytardilar».
Siz ham farzandlaringizga ularni yaxshi ko‘rishingizni ayting va “Allohim farzandlarimni Sen ham yaxshi ko‘rgin”, deb duo qiling.
YAKUN
Alloh taolodan bizni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ergashganlardan qilishini va farzandlarimizni u zot alayhissalomdan o‘rnak olib tarbiya qilishimizga madad berishini so‘rab qolaman.
Davron NURMUHAMMAD
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
