Sayt test holatida ishlamoqda!
16 Iyul, 2025   |   21 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:24
Quyosh
05:04
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
19:58
Xufton
21:31
Bismillah
16 Iyul, 2025, 21 Muharram, 1447

Yaxshilik va taqvo yo'lida hamkorlik qiling

16.09.2022   930   2 min.
Yaxshilik va taqvo yo'lida hamkorlik qiling

Yeru osmonlarning Parvardigori Alloh taolo insonlarni yaxshilik yo'lida hamkorlik qilishga chaqirib, Kalomida shunday xitob qiladi:

وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ ۖ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ

Ya'ni, “Yaxshilik va taqvo yo'lida hamkorlik qiling, gunoh va dushmanlik yo'lida hamkorlik qilmang”. Moida surasining 2-oyatidagi ushbu mo''jazgina jumla dunyodagi barcha hamkorliklar uchun asosiy qoida bo'lib hisoblanadi. Mufassir ulamolar bu oyatni juda keng ma'nolar bilan tafsir qilganlar. Shular jumlasidan, har bir kishi o'zidagi bor narsa, bor imkoniyat bilan boshqalarga yaxshilikni ulashsin, yordam bersin. Olim ilmi bilan, boy moli bilan va hakozo. Ushbu ma'noni Payg'ambarimizning: “Insonlarning eng yaxshisi – o'zgalarga manfaati ko'prog'idir” mazmunidagi hadislari yanada ta'kidlaydi.

Bugungi bezovta dunyoning turli taraflarida notinchliklar, turli nizo-yu janjallar avj olgan bir paytda zaminimizning sayqali Samarqand shahrida er yuzi aholisining qariyb yarmi yashayotgan mamlakatlar rahbarlarining xayrli maqsadlarni o'z oldiga qo'ygan holda, xalqlarning manfaatlarini ro'yobga chiqarishni ko'zlagan holda yig'ilishi mubolag'asiz Yaratuvchining mazkur chaqirig'iga hamohangdir. Zero, ushbu sammitda juda ko'plab bitimlar va kelishuvlar imzolanishi umid qilinmoqdaki, ularning ro'yobga chiqishi xalqlar farovonligi uchun xizmat qiladi, inshaalloh.

Rasululloh alayhissalom payg'ambar bo'lishlaridan oldin johiliyat davrida «Hilful fuzul» degan bir shartnomada ishtirok etdilar. Bu shartnoma u Zot sollallohu alayhi vasallam guvoh bo'lgan eng ahamiyatli kelishuvlardan edi. Siyrat kitoblarida ushbu bitim insonlarga zulm qilinishining oldini olish, kishilarni haqqiga erishtirish maqsadida tuzilgani batafsil rivoyat qilingan. Shuning uchun ham bu shartnoma arablar orasida «Hilful fuzul», ya'ni «Yordam beruvchilar shartnomasi» deya mashhur bo'lgan.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu shartnoma bilan fahrlanar va ko'pincha unda ishtirok etganlarni eslardilar. Hatto Payg'ambar bo'lganlaridan keyin shunday marhamat qilgan edilarki: —“Abdulloh ibn Jud'onning uyida bir shartnomaga ishtirok etgan edim. Agar hozir ham shunday bir shartnomaga taklif qilinsam, albatta ishtirok etardim”.

Ushbu rivoyat ham shuni anglatadiki, Islom dini dunyoning obodligi, yurtlarning tinchlik-barqarorligi, xalqlarning farovonligi yo'lidagi shunday sammitlar va anjumanlarni doimo qo'llab-quvvatlaydi. Musulmonlarni bu kabi ishlarda faol ishtirokchi bo'lishga undaydi.

 

Muhammadyusuf Hushvaqtov

MAQOLA
Boshqa maqolalar

“Odamlarni afv etadiganlar...”

16.07.2025   1351   4 min.
“Odamlarni afv etadiganlar...”

Abdurrazzoq San’oniy aytadi: Ali ibn Husayn roziyallohu anhum namoz uchun tahorat qilayotgan edi. Shu payt suv quyib turgan joriya qo‘lidan obdasta tushib ketib, uning yuziga ozgina shikast yetkazdi. Ali ibn Husayn boshini ko‘tarib, joriyaga qaradi. Joriya vaziyatni yumshatish maqsadida Qur’oni karim oyatlaridan o‘qidi: “... G‘azablarini yutadigan... (Oli Imron surasi, 134-oyat). Ali ibn Husayn roziyallohu anhum jimgina javob berdi: “G‘azabimni bosdim”.

Joriya oyatning davomini o‘qidi: ...odamlar-ni (xato va kamchiliklarini) afv etadiganlardir....

U kishi dedi: “Men seni afv etdim”.

Joriya oyatning oxirini o‘qidi: Alloh ezgulik qiluvchilarni sevar”.

Ali ibn Husayn roziyallohu anhum dedi: “Bor, sen Allox yo‘lida ozodsan”.

Abdulloh ibn Ato aytadi: “Ali ibn Husaynning bir g‘ulomi (quli) xatoga yo‘l qo‘ydi va jazoga loyiq bo‘ldi. Ali ibn Husayn qamchini oldi. So‘ng u zot bunday oyatni o‘qidi: (Ey Muhammad!) Imon keltirgan kishilarga ayting, ular Alloh kunlari (qiyomat)dan umid qilmaydigan kimsalarni kechirib yuboraversinlar! Shunda (u sabrli) kishilarni qilgan ishlari (kechirishlari) sababli mukofotlagay! (Josiya surasi, 14-oyat).

Qul esa dedi: “Men bunday emasman, men Allohning rahmatidan umidvorman va uning azobidan qo‘rqaman”.

Ali ibn Husayn roziyallohu anhum qamchini tashlab yubordi va dedi: “Sen Alloh yo‘lida ozodsan”.

Muso ibn Dovud aytadi: Ali ibn Husayn xizmatkorini ikki marta chakirdi, u javob bermadi. Uchinchi marta chaqirgach javob qildi. Ali ibn Husayn unga dedi: “Ey o‘g‘lim, ovozimni eshitmadingmi?”.

Xizmatkor: “Eshitdim”, dedi.

Ali ibn Husayn so‘radi: “Nega javob bermading?”.

Xizmatkor: “Sizning shafqatingizga ishondim”, dedi.

Abdulg‘ofir ibn Qosim aytadi: Ali ibn Husayn masjiddan chiqib ketayotgan edi. Bir odam kelib uni haqorat qildi. Shunda Alining xizmatkor va qullari unga tashlanishdi.

Ali ibn Husayn ularni to‘xtatdi va bunday dedi: “Bas qilinglar, uning holatiga qaranglar”.

So‘ngra o‘sha odamga dedi: “Bizda siz bilmagan yana ko‘p narsalar bor. Agar sizga yordam kerak bo‘lsa, ayting, yordam beraylik”. O‘sha odam xatosini anglab, uyaldi va ortiga qaytdi.

Ali ibn Husayn uni yoniga chaqirib, o‘zi kiyib turgan chakmonini yelkasiga tashladi va ming dirham pul berdirdi.

Abu Ya’qub Muzaniy deydi: Hasan ibn Hasan bilan Ali ibn Husayn o‘rtasida bir oz noxushlik bo‘lib qoldi. Hasan bir kuni masjidda Ali ibn Husaynning yoniga keldi, uni turli so‘zlar bilan haqorat qildi. Ali ibn Husayn esa unga bir og‘iz ham javob qaytarmadi.

So‘ngra Hasan chiqib ketdi. Kechasi u alining uyiga bordi va eshigini qoqdi. Ali ibn Husayn eshikni ochib chiqdi. Hasan unga:

- Ey aka, agar siz haqiqatan ham men aytganlarimdek bo‘lsangiz, Alloh meni mag‘firat qilsin. Agar men yolg‘onchi bo‘lsam, Allox sizni mag‘firat qilsin, dedi va ketdi.

Ali ibn Husayn ortidan borib, yetib oldi va uni og‘ushiga oldi. Ikkovi yig‘lab yuborishdi. Shunda Hasan:

- Qasamki, endi siz xafa bo‘ladigan biron ish qilmayman, - dedi.

Ali esa unga: - Sen ham menga aytgan so‘zla ring uchun halollikdasan,- dedi.

Ibn Abi Dunyo rivoyat qiladi: Ali ibn Husaynning xizmatkori shoshgan holda oshxonadan temir pechni olib kelayotgan edi. Kutilmaganda temir pech tushib ketdi ketdi va narigi tomondan pastga tushib kelayotgan Ali ibn Husayn o‘g‘lining boshiga tegib, jarohat yetkazdi. Oqibatda u halok bo‘ldi. Mehmonlar bilan suhbatlashib o‘tirgan Ali ibn Husayn o‘rnidan sakrab turib, xizmatkorga dedi: “Sen ozodsan. Bu ishni qasddan qilmaganingni bilaman”. So‘ngra Ali ibn Husayn mayyitni dafn etish tadorigini ko‘rdi.

Shayx Mahmud MISRIYning “Solih va solihalar hayotlaridan qissalar”
nomli asaridan Ilyosxon AHMЕDOV tarjimasi.