Shu kunlarda mamlakatimizda, xususan, Samarqand shahrida O'zbekiston raisligida bo'lib o'tadigan ShHTning navbatdagi Samarqand sammitiga qizg'in tayyorgarlik ishlari olib borilmoqda.
15 -16 sentyabr' kunlari ShHT sammitiga mezbonlik qiladigan Samarqand shahriga ShHT a'zolari – Rossiya, Hitoy, Qozog'iston, Qirg'iziston, Tojikiston, Pokiston, Hindiston, kuzatuvchi mamlakatlar – Belarus', Eron, Mo'g'uliston va sherik mamlakatlar – Armaniston, Ozarbayjon, Turkiya, Kambodja, Shri-Lanka kabi davlatlarning rahbar va vakillari tashrifi kutilmoqda. Avvalo, bunday nufuzli va yuqori darajadagi xalqaro sammitni tashkil etish yuksak sharaf bo'lishi bilan birga, qabul qiluvchi davlatga ulkan mas'uliyat hamdir.
Kecha davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoevning mazkur Sammit yuzasidan fikr-mulohaza va tahlillarini o'z ichiga olgan maqolasi e'lon qilindi. Maqola e'lon qilinishi bilanoq mahalliy va xorijiy tahlilchilar, olimlar, keng jamoatchilik tomonidan katta qizig'ish bilan qabul qilindi. Uning mazmun-mohiyati va ahamiyati yuzasidan ekspertlar o'z nuqtai-nazar va munosabatlarini bildirishmoqda. Ushbu maqola Rossiya, Malayziya, Pokiston, Eron, Turkmaniston, Quvayt va boshqa qator davlatlarning ommaviy axborot vositalarida ham e'lon qilingan.
Maqolada bugungi kunda dunyodagi vaziyat, siyosiy jarayonlar, xalqaro va mintaqaviy tashkilotlarning ahamiyati, davlatlarning o'zaro munosabatlari va xalqaro huquqiy makon yoritildi.
Prezidentimizning ta'kidlashicha, hozirgi davrda dunyoda xavfli muammolar girdobidan chiqishning yakkayu yagona yo'li – konstruktiv muloqot va har bir tarafning manfaatlarini hisobga olish va hurmat qilishga asoslangan ko'p tomonlama hamkorlik ekanligiga urg'u beriladi.
Maqolada ko'pchilikning e'tiborini tortgan jihatlardan biri bu “Har birimiz kuchli bo'lsakkina ShHT kuchli bo'ladi” – degan shiorning aytilishi. Albatta, bu erda bizning mamlakatimiz ham iqtisodiy, siyosiy, mudofaa, xavfsizlik, huquqiy, qo'yingki, har taraflama yuksalsagina keyin kuchli bo'la oladi. Buning uchun har bir shaxs, fuqaro, aholimiz majoziy ma'noda kuchli bo'lishi zarur bo'ladi.
Kutilayotgan sammitning e'tiborli jihatlaridan biri jahonda ro'y bergan global pandemiyadan so'ng uch yilda davlat rahbarlari keng doirada to'g'ridan-to'g'ri muloqotlari amalga oshiriladi. Mazkur anjumanda mamlakatlar o'rtasidagi turli kelishmovchiliklarni engib o'tish, o'zaro anglashuvni mustahkamlash, siyosiy va iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish, savdo-sotiqni kengaytirish hamda madaniy-gumanitar almashinuvni rag'batlantirish yuzasidan yangi eshiklar ochilishi kutilmoqda.
Sh.Mirziyoev maqolada ShHT muvaffaqiyat garovi – mintaqaviy xavfsizlikni ta'minlash orqali ko'p tomonli hamkorlikni ilgari surishda deb atagan.
O'zbekiston etakchisining so'zlariga ko'ra, ShHT o'z mohiyatiga ko'ra, tinchlik, hamkorlik va taraqqiyot yo'lida birlashishga, ayirmachilik unsuridan xoli bo'lgan jozibador makonga aylanishi lozim.
Aslida, Yaratgan Parvardigor bandalarini bir-birlari bilan tanishib, tinch-totuv va ahillikda hayot kechirishga buyurgan. Qur'oni aziymush-shonda: “Ey, insonlar! Darhaqiqat, Biz sizlarni bir erkak (Odam) va bir ayol (Havvo)dan yaratdik hamda bir-birlaringiz bilan tanishishingiz uchun sizlarni (turli-tuman) xalqlar va qabila (elat)lar qilib qo'ydik. Albatta, Alloh nazdida (eng azizu) mukarramrog'ingiz taqvodorrog'ingizdir. Albatta, Alloh biluvchi va xabardor zotdir” (Hujurot, 13-oyat), deb marhamat qilingan.
Demak, insoniyatning asli bir: hamma Odam Ato va Momo Havodan tarqalgan. Ayni chog'da, Alloh taolo ularni turli xalqlar va qabilalarga ajratib qo'ygan. Insonlar turli xalq va qabilalarga bo'linishining sababi o'zaro tanishish, hamkorlik qilish va ma'rifat hosil qilishdir.
Ko'nglida hech bir insonga adovati bo'lmagan hamda insoniyatga qo'li va tili bilan zarari tegmaydigan kishilar bilan chiroyli muomalada bo'lish, ular bilan dunyoviy ishlarda hamkorlik qilish, yovuzlik va zulm-ziyon etkazish yo'lida aslo hamkorlik qilmaslik muborak dinimiz chaqirig'idir.
Alloh taolo marhamat qiladi: “...Ezgulik va taqvo (yo'li)da hamkorlik qilingiz, gunoh va adovat (yo'li)da hamkorlik qilmangiz! Allohdan qo'rqingiz! Albatta, Alloh azobi qattiq zotdir”. (Moida surasi, 2-oyat).
O'zbekiston bugunga qadar jami ShHT sammitlariga uch marotaba mezbonlik qilgan bo'lsa, barcha anjumanlar poytaxtimiz Toshkent shahrida o'tkazilgan. Bu safargi sammit “Buyuk ipak yo'li”ning chorrahasida joylashgan azim va ulug'vor Samarqand shahrida tashkil etiladi. Samarqand nafaqat mamlakatimiz balki dunyo ilm-fani, madaniyati, tarixi uchun beqiyos hissa qo'shgan olimlar etishib chiqqan yurt hisoblanadi. Ushbu shahar Amir Temur bobomiz asos solgan saltanatning poytaxti sifatida ko'p yillar markaz vazifasini o'taganligi barchamizga ma'lum. Ishonch bilan aytishimiz mumkinki, bugungi Samarqand shu kabi yirik anjumanlarni tashkil qila olish va o'tkazish salohiyatiga ega.
Davlat rahbari Samarqand o'n to'rtta mamlakat etakchilarini tashkilotning va unga a'zo har bir davlatning farovonligi va ravnaqiga xizmat qiladigan yangi va ilg'or taklif hamda tashabbuslari bilan kutib olishga tayyor ekanini bildirgan.
“Ushbu afsonaviy shahar Shanxay hamkorlik tashkiloti tarixida muvaffaqiyatning yana bir sahifasini ochishiga shubha yo'q. Samarqandning shonli tarixiy merosi bunga xizmat qiladi. Ko'p asrlar mobaynida bu shahar Yevropadan Hitoygacha bo'lgan mamlakatlarni mustahkam rishtalar bilan bog'lab, Shimol va Janubni, Sharq va G'arbni yagona chorrahada tutashtirgan”, - deya yozadi prezident o'zining “Shanxay hamkorlik tashkilotining Samarqand sammiti: o'zaro bog'liqlikdagi dunyoda muloqot va hamkorlik” maqolasida.
Mazkur hafta bo'lib o'tadigan sammit ochiq, do'stona hamda ko'tarinki ruhda o'tishini Alloh taolo nasib qilsin.
Zayniddini Eshonqulov – O'zbekiston musulmonlari idorasi
Samarqand viloyat vakili, viloyat bosh imom xatibi
G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.
Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).
Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.
Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».
Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.
Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.