Yurtimiz ziyoratchilari arafa kuni erta tongdan hajning yana bir farzini bajarish maqsadida Arofat tomon yo'l oldilar. Hadislarda keltirilishicha, Arofat eng ulug' manzillardan biri bo'lib, bu erda qilingan duolar shak-shubhasiz qabul bo'larkan. Buni yaxshi anglagan hojilar har damni g'animat bilib, undan oqilona foydalanish payidan bo'ladilar.
Hojilarimiz Arofotda duoi xayrlar, ibodatlar ila turishib, Arafa kunining peshin va asr namozlarini jam qilib o'qidilar. Duo va tavbalarda bardavom bo'ldilar. Alloh-taolodan yurtimiz tinch, xalqimiz turmushi yanada farovon bo'lishini, aziz diyorimizni hamisha O'z panohida asrashini so'rab duolar qiladilar.
Arafotdagi vuqufdan so'ng quyosh botganidan keyin esa Muzdalifaga bordilar. Alloh taolo O'zining Kalomida: “Arafotdan tushganingizda, Mash'ari Haromda (Muzdalifada) Allohni (talbiya, tahlil, takbir, sano bilan) zikr eting” deb marhamat qilgan (Baqara surasi, 198-oyat).
Ma'lumot uchun: Arofatga chiqishdan oldin g'usl qilish sunnatdir. Arofatda turish hajning asosiy rukni bo'lib, bu ruknsiz haj bo'lmaydi. Ibn Abbos roziyallohu ahudan rivoyat qilinadi. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Haj – arafadir” deganlar.
Arafa kuni zavoldan boshlab, Arofatda turish vaqti kiradi. Arofat chegarasidan boshqa joyda tursa, haji haj bo'lmaydi. Arofatda Arafa kuni zavoldan hayit kuni tongigacha qay holda tursa ham, bir soat tursa soqit bo'ladi. Bu erda ham talbiya aytib turadi. Arofatda ham duoga zo'r berish kerak, ayniqsa Jabali rahmat ustilariga chiqib duo qilish tavsiya qilingan. Arofatda peshin va asr namozlari bir azon va ikki iqomat bilan qo'shib, qasr qilib o'qiladi, peshin vaqtida. Arofatda quyosh botguncha turish vojib hisoblanadi.
Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.
To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.
Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.
Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan.
U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv" (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan.
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi.
Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.
Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.