Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Yanvar, 2025   |   8 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:49
Peshin
12:35
Asr
15:30
Shom
17:14
Xufton
18:33
Bismillah
08 Yanvar, 2025, 8 Rajab, 1446

Turkiy davlatlar muftiylarini bilasizmi?

15.04.2022   1850   6 min.
Turkiy davlatlar muftiylarini bilasizmi?

Ayni vaqtlarda Istanbul shahrida “Retaj Royale Istanbul” Turkiy davlatlar diniy idoralari rahbarlari ishtirokidagi yig'ilishga katta hozirlik ko'rilmoqda.

Ushbu tarixiy muloqotda ishtirok etish va nutq so'zlash uchun O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla hazratlari xizmat safarida bo'lib turibdilar.

Ma'lumki, Turkiy davlatlar tashkiloti tarkibiga O'zbekiston, Turkiya, Ozarbayjon, Qozog'iston va Qirg'iziston kiradi. Vengriya va Turkmaniston uning faoliyati kuzatuvchisi hisoblanadi.

Aziz muxlislar uchun Turkiy davlatlar diniy idoralari rahbarlari haqida muxtasar ma'lumot berishni lozim topdik.

 

O'ZBYeKISTON

O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla Holiqnazarov hazratlari 1968 yilda Andijon viloyatida tavallud topgaplar.

Muftiy Nuriddin domla hazratlari 1992 yilda Buxorodagi Mir Arab madrasasi, 1998 yilda Imom Buxoriy nomli Toshkent islom instituti va 2007 yilda Farg'ona davlat universitetini tamomlaganlar.

Ish faoliyatlari davomida Andijon viloyati Asaka shahri “Ahmadali Maxdum” masjidi, Toshkent shahri “Oq tepa” jome masjidi imom-xatibi, poytaxtdagi “Ko'kaldosh”, Andijon viloyatidagi “Sayyid Muhyiddin maxdum” madrasalari mudarrisi, Andijon viloyati va Toshkent shahar bosh imom-xatibi vazifalarida mehnat qilganlar.

2021 yil 19 oktyabr' kuni O'zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashining kengaytirilgan yig'ilishida Nuriddin domla Holiqnazarov O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy lavozimiga saylandilar.

2022 yil 31 mart kuni Muftiy Nuriddin domla hazratlari O'zbekiston Halqaro islom akademiyasi huzuridagi Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazining Halqaro ilmiy hay'ati raisi vazifasi saylandilar.

Muftiy hazratlari mo'min-musulmonlar diniy ehtiyojlarini qondirish, masjid-madrasalarni ochish va obod etish, diniy ta'lim sifatini oshirish, xalqaro aloqalarni rivojlantirish, nashr ishlarining sifatini oshirish, aholining diniy-ma'rifiy bilimini oshirish va islohotlar mazmun-mohiyatini keng tarannum etish borasida salmoqli ishlarni amalga oshirdilar.

Muftiy hazratlari 30 yildan ziyod din xizmati yo'lidagi faoliyatlari davomida ixlos, taqvo va ruhiy tarbiyaga oid chiqishlari ila mo'min-musulmonlar qalbidan chuqur joy olib kelmoqdalar.

 

TURKIYa

Ali Erbosh 1961 yil Turkiyaning O'rdu viloyatida tug'ilgan. U 2017 yildan buyon Diyonat ishlar boshqarmasi raisi lavozimida faoliyat yuritib kelmoqda.

U 1980-84 yillarda Turkiyadagi Marmara universitetining ilohiyot fakul'tetida tahsil olgan. 1987 yil ushbu fakul'tetda “Qur'on tafsiri” mutaxassisligi bo'yicha “Qur'onda takrorlar” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. 1993 yilda “Dinlar tarixi” mutaxassisligi bo'yicha “Ilohiy dinlarda farishtalarga ishonish” asari uchun Dinshunoslik fanlari doktori ilmiy darajasiga sazovor bo'lgan.

2017 yil Yalova universiteti rektori lavozimida faoliyat  yuritgan. 2017 yil 17 sentyabrda Diyonat ishlar boshqarmasi raisi lavozimiga tayinlangan.

 

OZARBAYJON

Ollohshukur Poshshozoda 1949 yil Ozarbayjonning Lenkoran viloyatida tug'ilgan.

1968 yil Buxorodagi Mir Arab madrasasiga o'qishga kirib, 1975 yilda Toshkent islom institutini tamomlagan. Kavkazorti musulmonlari idorasi mas'ul kotibi, “Tozapir” masjidi imomi va Kavkazorti musulmonlari idorasi raisi o'rinbosari vazifalarida xizmat qilgan.

1980 yil u ilk bor Kavkaz (Kavkazorti) musulmonlar idorasi raisi etib saylanib, Kavkazning eng yosh o'n ikkinchi shayxulislomi maqomiga erishgan.

Shayxulislom Ollohshukur Poshshozoda 2003 yil Kavkaz musulmonlar idorasi raisi lavozimiga qayta saylangan. Shu bilan birga u Boku davlat universiteti professori, tarix fanlari doktori hisoblanadi.

QOZOG'ISTON

Navro'zbay Tag'anuli 1977 yil Janubiy Qozog'iston viloyatida tug'ilgan. 1993-1997 yillarda Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida tahsil olgan. 1999-2001 yillarda Qozog'iston musulmonlari diniy idorasi qoshidagi Islom institutida o'qigan. 2017 yilda Misrning "Nur-Muborak" Islom madaniyati universitetiga o'qishga kirdi. U mazkur dargohda Islomshunoslik mutaxassisligi bo'yicha  PhD doktoranturasida o'qidi.

2018 yil Navro'zbay Tag'anuli Qozog'iston musulmonlari diniy idorasining Turkiston viloyatidagi mintaqaviy vakili bo'lib xizmat qildi. Shuningdek, bosh muftiyning o'rinbosari lavozimida faoliyat yuritdi. Shu yilning oktyabr' oyidan boshlab u Qozog'iston poytaxtidagi Diniy idora vakili hamda “Hazrat Sulton” masjidi bosh imomi lavozimini egalladi.

2020 yilning 7 fevralida Qozog'iston musulmonlarining navbatdan tashqari IX qurultoyida Navro'zbay Tag'anuli Qozog'iston musulmonlari diniy idorasi raisi, bosh muftiy  vazifasiga saylangan.

 

QIRG'IZISTON

Zamir qori Rakiyev 1978 yil Qirg'izistonning Norin viloyatida tug'ilgan. Misrdagi Al-Azhar islom universitetida "Din asoslari" mutaxassisligi bo'yicha tahsil olgan. Zamir qori Rakiyev Bishkek gumanitar universitetini sharqshunoslik mutaxassisligi bo'yicha ham ta'lim olgan.

Zamir qori Rakiyev mehnat faoliyati davomida 2016-2017 yillar Qirg'iziston musulmonlari diniy idorasi ta'lim bo'limi boshlig'i, 2017-2020 yillar Qirg'iziston muftiysi o'rinbosari, 2020 yil 10 avgustdan muftiy vazifasiga saylangunga qadar Bishkek qozisi bo'lib ishlagan.

2021 yil 26 iyun' kuni Zamir qori Rakiyev Qirg'iziston musulmonlari idorasi raisi, muftiy lavozimiga saylangan.

Turkmaniston muftiysi Yalkap Hodjaguliyev va Vengriya islom jamoasi rahbari Zoltan hoji Bolek to'g'risida kelgusida xabar beramiz.

 

O'zbekiston musulmonlariidorasiMatbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Vaqt va yoshlik qadri (2 qism)

7.01.2025   2347   6 min.
Vaqt va yoshlik qadri (2 qism)

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Mamlakatimiz aholisining 64 foizini yoshlar tashkil etadi. Farzandlarimizning ilmli, axloqli bo‘lib kamolga yetishlariga uyda ota-onalar, o‘quv yurtlarida esa muallim va ustozlar astoydil jon kuydirishlari kerak. O‘g‘il-qizlarimizni ilm-ma’rifatga oshno qilishdan hech kim chetda turmasligi lozim. Jadidchi allomalarimizdan birlari: “Farzand tarbiyasiga loqayd qaragan millat inqirozga mahkumdir”, deb bejizga aytmagan.

Islomda bolalar tarbiyasi ota-onaning eng mas’uliyatli va uzoq davom etadigan burchlaridir. Boshqa burchlar ba’zi ishlarni qilish yoki mulkni sarflash bilan oxiriga yetadi. Ammo tarbiya mas’uliyati bardavom bo‘ladi. Zotan, ota‑onaning farzand ne’matiga haqiqiy shukrlari ham aynan tarbiya mas’uliyatini sharaf bilan ado etish orqali yuzaga chiqadi. Amaliy shukr – berilgan ne’matni ne’mat beruvchi zotni rozi qiladigan tarzda tasarruf qilish bilan bo‘ladi. Binobarin, farzand ne’matiga amaliy shukr qilish o‘sha farzandni Alloh taologa itoat qiladigan banda qilib tarbiyalash bilan yuzaga chiqadi. Farzand tarbiyasida ota-onaning o‘rni qanchalar katta ekanini Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning quyidagi hadisi shariflaridan bilib olamiz.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Har bir tug‘ilgan bola faqat fitrat (sof tabiat) ila tug‘iladi. Bas, ota-onasi uni yahudiy yoki nasroniy yoki majusiy qiladi. Bu xuddi hayvonning bus-butun hayvon tug‘ishiga o‘xshaydi. Siz unda quloq-burni kesilganini his qilganmisiz?» dedilar.

So‘ngra Abu Hurayra roziyallohu anhu «Agar xohlasangiz: «(Bu) Alloh odamlarni yaratgan asl fitratdir. Allohning yaratganini o‘zgartirib bo‘lmas. Ushbu to‘g‘ri dindir», degan oyatni o‘qing», der edi» (To‘rtovlari rivoyat qilishgan).

Ushbu muborak hadisi sharifda Alloh taolo insonlarni yaratish paytida sof tabiat bilan yaratsa ham, keyinchalik insonlar, xususan, ota-ona tarbiyasi sababli bu soflikka futur yetishi, uning buzilishi haqida so‘z ketmoqda.

“Fitrat” sof tabiat, dinni to‘g‘ri qabul qilishga bo‘lgan qobiliyat deganidir. Nabiy sollallohu alayhi vasallam dunyoda tug‘iladigan har bir bola sof tabiat bilan, Alloh taoloning dinini qabul qilish qobiliyati bilan tug‘ilishi haqida xabar bermoqdalar.

Demak, Alloh taolo hech kimni avvaldan sen yahudiy bo‘lasan, sen nasroniy bo‘lasan, sen majusiy bo‘lasan, deb majbur qilmaydi. Odamlarning turli dinga mansub bo‘lishiga sabab bor:

«Bas, ota-onasi uni yahudiy, nasroniy yoki majusiy qiladi».

Ya’ni, ota-onalar bolalarini o‘z dinlarida tarbiyalashlari oqibatida bolalarning sof tabiati buzilib, yahudiy, nasroniy va majusiy bo‘lib qoladilar.

Shu joyda Nabiy sollallohu alayhi vasallam ushbu ma’noni to‘liqroq tushuntirish maqsadida sahobai kiromlarga hissiy bir misol keltirmoqdalar.

«Bu xuddi hayvonning bus-butun hayvon tug‘ishiga o‘xshaydi. Siz unda quloq-burni kesilganini his qilganmisiz?».

Ya’ni har bir hayvon bolasi onasidan bus-butun tug‘iladi. Birortasining qulog‘i yoki burni kesilmagan bo‘ladi. Ammo, egalari belgi qo‘yish maqsadida va yana boshqa niyatda ularning quloqlarini, burunlarini kesadilar va hokazo. Shunga o‘xshab, inson ham onadan sof tabiat bilan tug‘iladi, u yahudiy, nasroniy yoki majusiy bo‘lib tug‘ilmaydi. Ota-onasining tarbiyasi tufayli yahudiy, nasroniy yoki majusiy bo‘ladi.

Alloh taolo bu dunyodagi narsalarni sababiyat qonuni ila bir-biriga bog‘lab qo‘ygan. Och inson taom yemasa, qorni to‘ymaydi. Ota-ona qo‘shilmasa, bola tug‘ilmaydi. Xuddi shuningdek, tarbiya bo‘lmasa, inson tarbiya ko‘rgan bo‘lib voyaga yetmaydi. Shuning uchun ham Islomda bola tarbiyasiga alohida e’tibor beriladi.

Tarbiya haqida Imom G‘azzoliyning «Ihyou ulumud-din» kitobida bunday deyiladi: “Bola ota-ona qo‘lida bir omonatdir. Qalbi turli naqsh va rasmlardan pok, nima naqsh solinsa, qabul qiladi, nimaga moyil qilinsa, moyil bo‘laveradi. Agar yaxshilikka undalsa va o‘rgatilsa, uning ustida o‘saveradi, dunyo va oxiratda saodatli bo‘ladi, ota-onasi hamda odob, ta’lim-tarbiya berganlar barchasi savobiga sherik bo‘lishadi. Agar yomonlikka undalsa va hayvon kabi bo‘sh qo‘yilsa, yomonlikka uchraydi, halok bo‘ladi va unga qarab turgan kishi zimmasiga gunohkorlik tushadi”.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Avlodlaringizni, birinchidan: “Allohni sevadigan qilib tarbiyalanglar...” Chunki Alloh taolo uni yo‘qdan bor etib, ota-onani uning dunyoga kelishiga sababchi qildi. Va ularning qalblariga farzand mehru muhabbatini soldi. Agar Alloh taolo farzand muhabbatini qalbga solmaganida, uni bag‘riga bosmasdi, rahm-shafqat qilmasdi, ko‘chaga tashlab ketgan bo‘lardi. Shuning uchun farzand Alloh taoloni sevib, unga shukrlar qilishi lozim.

Ikkinchidan: “Allohning Rasulini sevadigan qilib tarbiyalanglar”. Chunki Alloh taolo Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni xalq orasidan tanlab olib, xalqqa Payg‘ambar qilib yuborgan. Qur’oni karimning Anbiyo surasi 107-oyatida ul zotni “Biz sizni (butun) olamlarga rahmat qilib yuborganmiz”, deyilgan. Payg‘ambarimiz insonlarga ota-onasidan ham mehribonroq bo‘lgan, dunyodagi barcha yaxshiliklarni o‘rgatgan zot, butun dunyo ahlining ustozi sanaladi.

Uchinchidan: “Allohning Kitobini sevadigan qilib tarbiyalanglar...”. Chunki bu Kitob insoniyatni hidoyatga chorlaydi.

Bu uchta talab inson farzandiga o‘rgatilishi lozim bo‘lgan qoidalardan sanaladi.

Hazrati Payg‘ambarimiz sollalloxu alayxi vasallam aytdilar: “Ota-ona o‘z bolasiga go‘zal odobdan ko‘ra afzal narsa bera olmaydi”.

Albatta, farzand ilmli va odobli bo‘lsa ota–ona hurmatini va haq-huquqlarini yaxshi ado qiladi. Oilada yaxshi tarbiya topgan farzand yaxshi va yomonni farqlay oladi. Qaysi oilada, qaysi mahallada yoshlar tarbiyasi yaxshi yo‘lga qo‘yilar ekan, o‘sha oila, o‘sha mahalla, o‘sha yurt  gullab yashnaydi. Bu esa jamiyatning ravnaq topishiga olib keladi.

Davomi bor...

Muhammad Quddus ABDULMANNON,
Xo‘jaobod tumani “Yetti chinor” jome masjidi imom noibi.