Bugun, 11 aprel kuni peshin namozida Qo‘qon shahridagi “Degrezlik” masjidi Muftiy hazratlarining tashriflarini eshitgan minglab namozxonlar ila har qachongidan-da fayzga to‘ldi.
Dastlab Farg‘ona viloyati bosh imom-xatibi Ubaydulloh domla Abdullayev so‘z olib, shu kunlarda viloyatda katta xursandchilik bo‘layotgani, buning boisi soha rahbarlari kelganini aytib, mehmonlarni tashrif bilan qutladilar, so‘ng O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla hazratlarini minbarga taklif qildi.
Muftiy hazratlari mav’izalari avvalida jomega yig‘ilgan qo‘qonlik mo‘min-musulmonlarni Ramazoni sharif bilan qutlab, iliq tilak va duolar qildilar.
Muftiy hazratlari suhbatlari asnosida Haq taoloning ne’matlariga burkangan ayni zamonda shukrni ziyoda qilishimiz lozimligi, duolar qilganimizda o‘z hojatlarimizni so‘raganda, albatta, yurt tinchligi, xalq farovonligini so‘rash lozimligini uqtirdilar.
Ma’ruza davomida Muftiy hazratlari jamoatga ayni kunlarda yurtimizdagi taniqli va voiz ulamolar, soha rahbarlari hududlardagi masjidlarda bo‘lib, mo‘min-musulmon xalqimiz diniy savodxonligini oshirilayotgani, yurtimiz va dunyodagi voqea-hodisalardan xabardor qilinayotgani, mazkur tashrifdan ham ayni maqsad ko‘zlanganini aytib o‘tdilar.
Muftiy Nuriddin domla hazratlari suhbat asnosida ro‘zaning fazilat va foydalari haqida ham ta’sirli va mazmunli mav’iza qilib, jumladan bunday dedilar:
“Alloh taolo hadisi qudsiyda: «Odam bolasining hamma amali o‘zi uchun, faqat ro‘za Men uchundir va uning mukofotini Men – O‘zim berurman. Ro‘zadorning og‘zidagi hid Alloh huzurida mushku anbar hididan ham xushbo‘yroqdir», degan» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyat qilishgan). “Barcha ibodatlar o‘zi faqat Alloh taolo uchun bo‘lsa, u holda nega Alloh taolo ro‘zani O‘zi uchun xosladi?” degan savol barchamizda paydo bo‘lishi tabiiy. Keling ushbu hadisni sharhlagan muhaddis ulamolarimizga murojaat qilsak.
Ulamolar ushbu hadisi sharif ustida fikr yuritib, quyidagi so‘zlarni aytishadi: Qiyomat kuni mazlumlar zolimdan qasos olib, qilgan zulmi evaziga yaxshi amallarni tortib olishlari mumkin. Chunki boshqa bir hadisda: «Kishi qiyomat kuni tog‘lar kabi yaxshiliklar bilan keladi. Lekin uni so‘kkan, buni urgan yoki yana birining molini yeganligi sababli uning yaxshiligidan mazlumga olib beriladi. Hatto zolimning yaxshiligi tugab, hech narsa qolmagach, endi mazlumning gunohidan zolimga yuklanadi va zolim (gunohi ko‘payib ketgach,) do‘zaxga tashlanadi», deyilgan. Faqat ro‘za unday emas. Ro‘zani qiyomat kuni haqdorlarga ulashib berilmaydi. Alloh ro‘zani uning egasi uchun shu darajada saqlab qo‘yar ekanki, unga hatto haqdorlar ham jur’at qila olmas ekan. Shunga binoan «Odam bolasining hamma amali o‘zi uchun, faqat ro‘za Men uchundir va uning mukofotini Men – O‘zim berurman», degan». Ya’ni Odam bolasining amallari qasos sababli talafot ko‘rib, haqdorlar tortib olishi sababli kamayishi mumkin ekan. Faqat ro‘zaga daxl qila olmas ekan.
Demak, ro‘zadan boshqa amallarning savobi qay miqdorda ko‘paytirib berilishi aniq aytilgan. Bir amal uchun savob o‘n martadan to yetti yuz martagacha ko‘paytirilishi mumkin. Ammo undan ortiq bo‘lmasligi ham mumkin. Ro‘za uchun beriladigan savob esa shu darajada ko‘p bo‘ladiki, uni Alloh taolodan boshqa hech kim bilmaydi, idrok ham qila olmaydi. Ro‘zadorning amali bunchalar yuqori baholanishining sababi shuki, u taomi va shahvatini faqat Alloh taolo uchun tark qilib, ro‘za tutganidir”.
Yakunda Muftiy hazratlari Vatanimiz tinchligi va osoyishtaligi, elimiz farovonligi va baxti-iqboli, muborak Ramazon oyi barokati, fayzini so‘rab xayrli duolar qildilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Hayotda shunday sohalar borki, ularni mukammal egallash uchun butun umr o‘qib-izlanish lozim. Ana shunday kasblardan biri imom-xatiblikdir. Kimdir bu kasb egalariga oson tutishi mumkin. Lekin yetuk imom bo‘lish uchun to‘rt yil madrasa, to‘rt yil diniy oliy ta’lim dargohida o‘qishning o‘zi kamlik qiladi. Chunki imom o‘zi uchun ham jamoat uchun Alloh oldida burchli bo‘lsa, el oldidiga javobgarlik ham katta mas’uliyat yuklaydi. Bu mas’uliyat va xalq ishonchini oqlashning birdan bir yo‘li ilm va taqvodir.
So‘nggi yillarda ilm-fanning barcha yo‘nalishlar qatori diniy-ma’rifiy xususan, shariat, fiqh, aqoid kabi ilmlarni o‘rganish uchun keng yo‘llar ochildi. Bu borada Samarqandda Hadis ilmi oliy maktabi, Imom Moturidiy markazi qoshida Kalom ilmi, Farg‘onada – Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabi, Buxoroda – Bahouddin Naqshband markazida tasavvuf maktabi, Qashqadaryoda – Abu Muin Nasafiy markazida aqida ilmi maktabini tashkil etilishi o‘z samarasini berib kelayotir. Chunki imom-xatiblarning madrasa va oliy ta’lim dargohida olgan bilimlarini mustahkamlash, ularni yanada chuqurlashtirish, yangi zamonaviy diniy masalalarni keng o‘rganishda mazkur maktablar muhim ahamiyat kasb etyapti. Bir so‘z bilan aytganda, bu maktablar imom-xatiblarni chin ma’noda sohaning yetuk egasiga aylanishiga zamin bo‘layotir.
Ayni kunda Farg‘ona viloyatidagi Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabida yigirmadan ortiq vodiylik imom-xatiblar o‘z ish joylaridan uzilmagan holda diniy bilimlarini yana mustahkamlab, fiqh ilmini chuqurroq o‘rganmoqdalar. Ularga tajribali imom-xatiblar Ubaydulloh domla Abdullayev, Ibrohimjon domla Qodirov va Ahmadxon domla Nizomovlar ustoz-shogird an’anasi asosida ta’lim bermoqdalar. Shu kunga qadar tinglovchilar mazkur ustozlar ko‘magida “Muxtasarul-viqoya”, “Alfiqhul-akbar” kitoblari o‘qib tugatishdi. Ayni vaqtda “Kanzul-daqoiq” va Mulla Aliy Qorining “Alfiqhul-akbar”ga yozgan “Sharhul fiqhil Akbar” kitoblari mutolaa qilinib, asarlar batafsil o‘ranilmoqda. Ushbu asarlar Ahli sunna val jamoa aqidasi asosida mo‘min-musulmonlarni to‘g‘ri aqida hamda dinimiz ta’limotlariga amal qilishda vasatiy tarzda yurishlarida asosiy manbalardir.
Ta’kidlash joizki, imom-xatiblarning mazkur ilm dargohida olayotgan bilim va malakalari faoliyatlari uchun nihoyatda manfaatli bo‘lmoqda. Zero, turli yot g‘oyalar ta’siriga tushib adashgan yurtdoshlarimizni to‘g‘ri yo‘lga boshlash, mo‘min-musulmonlarga Ahli sunna val-jamoa va Hanafiy fiqhi asosida islom ta’limotlarini yetkazish, dolzarb mavzularda chiqish qilish, maqolalar yozishda bu dargohdan olinayotgan ilmiy va hayotiy tajribalar muhim ahamiyat kasb etmoqda. Shuningdek, turli uchrashuvlar va mahallalarda olib borilayotgan targ‘ibot tadbirlarida ham mazkur ilmiy maktabda hosil qilingan bilim va ko‘nikmalar asqotmoqda. Imom-xatiblar o‘rtasidagi bilimlar bellashuvida ham mazkur maktab tinglovchilari o‘zini har tomonlama namoyon etayotgani ham e’tiborga molik. Shu bilan birga maktab tinglovchilarining bir qanchasi ilmiy izlanishlarda davom etib, o‘z tadqiqotlari bilan dinimiz ravnaqiga o‘z hissalarini qo‘shmoqdalar.
Ma’lumki, ilk o‘rta asrlarda Farg‘ona vodiysida fiqh maktabi shakllanib, buyuk allomalar yetishib chiqdi. Birgina Burhoniddin Marg‘inoniy islom xuquqshunosligi borasida beqiyos asarlar ta’lif etgani barchaga ma’lum. Bugun u kishining “al-Hidoya” asari butun musulmon olamida mashhur bo‘lib, islom huquqi – fiqh bo‘yicha eng aniq, mukammal asar sifatida tan olingan.
Bugun ham mazkur an’analar qayta tiklanib, yurtimiz yana ilmu ma’rifat, olim ulamolar diyoriga aylanayotgani quvonarli holdir.
Rahmatulloh JALILOV,
Farg‘ona viloyati vakilligi Matbuot kotibi
(Hidoyat jurnali, 12-son)