Islom san'ati va madaniyati haqidagi «Bayt Al Fann» onlayn platformasida O'zbekiston turizm sohasining Buyuk Britaniyadagi elchisi Sofi Ibbotsonning" Buxoroi Sharif va O'zbekistonning muqaddas joylari "sarlavhasi ostida maqolasi chop etildi, deb xabar bermoqda "Dunyo" axborot agentligi.
Material O'zbekistonga ziyoratchilar va sayyohlarni jalb etishda davom etayotgan O'zbekistonning boy tarixiy merosiga bag'ishlangan.
Muallifning fikricha, bundan ming yil muqaddam Buxoro islom dunyosining yirik markazlaridan biri bo'lib, o'sha davrda Bag'dod va Qohira bilan raqobatlashgan. Imom Buxoriy, Abu Ali ibn Sino (Avitsenna) va uning ustozi Al-Qumriy, Sadriddin Muhammad Aufiy, Bahouddin Naqshband va Amir Kulol (Shams ud-Din) – Sharq Renessansi olimlari Buxoro madrasasida tahsil olganlar. Bi-bi-si xabarida O'zbekistonni "Ming qadamjolar mamlakati" deb atagani qayd etilgan maqolada ziyoratgoh uchun eng muhim besh joy ko'rsatiladi.
Imom Al-Buxoriyning Samarqanddagi yodgorlik majmuasini ta'riflab, muallif 810 yilda tug'ilgan Muhammad Ismoil Buxoriy bolaligidan hadislarni o'rganib, 16 yoshida Haj qilganligini qayd etadi. 30 yoshida u o'zining "Al-Jomiy as-Sahih" ("Sahih Al-Buxoriy" nomi bilan ham tanilgan) asarida eng sahih hadislardan 7272 tasini to'pladi, hali ham bu sunniylar tomonidan eng muhim hadis to'plami sanaladi.
"Buxorodagi Bahouddin Naqshband maqbarasi XVI asr o'rtalariga borib taqaladi, jahon merosi maqomini olish uchun YuNYeSKOning taxminiy ro'yxatiga kiritilgan", - deydi muallif. - Ayni paytda u Markaziy Osiyo musulmonlari, shuningdek, Janubiy Osiyo va Buyuk Britaniyadan kelgan Naqshbandiya izdoshlari uchun muqaddas maskan hisoblanadi.
O'nlab maqbaralar joylashgan Samarqanddagi Shohi-Zinda ko'pchilik tomonidan Temuriylarning shoh maqbarsi deb ataladi va maftunkor firuza rang koshinlari bilan ajralib turadi. Majmua YuNYeSKOning Butunjahon merosi ro'yxatiga kiritilgan bo'lib, shubhasiz O'zbekistonning eng diqqatga sazovor joylaridan biri hisoblanadi, deb yozadi muallif.
Termiz shahrida tashrif buyuruvchilar (shuningdek, Kampir Tepa deb nomlanuvchi) Oksus ustida qurilgan Iskandariya yo'qolgan shahari, Fayoz Tepa va Qora Tepada buddaviylar monastirlari, shuningdek, yaxshi saqlanib o'rta asr yodgorliklarining muhim kollektsiyasi, shu jumladan, bir qator arxeologik yodgorliklarni ko'rishlari mumkin.
Islom merosiga qiziquvchilarga X-XVII X-XVII asrlarga oid maqbaralar va masjidni o'z ichiga olgan Sulton Saodat majmuasini ziyorat qilish tavsiya etiladi. Majmuadagi ilk qabrda Termiz sayyidlari xonadonining asoschisi Hasan al-Amirning hoki yotibdi. Uning Islom dunyosida e'tirof etilgan shajarasi Hazrat Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam borib taqaladi.
Miloddan avvalgi IV asrda tashkil etilgan Mizdaxon maqbarasi Nukusda saqlanib qolganligi ham qayd etiladi.
Hulosa qilib aytganda, muallif O'zbekiston bugungi kunda o'zining boy merosini qayta kashf etish va ulug'lash bilan bir qatorda ziyorat turizmini ham rivojlantirayotganini alohida ta'kidlaydi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
1. Diniy ibodatlarni bajarish
1.1. Namozlarni o‘z vaqtida o‘qish. Ibodatlar ichida eng afzali – vaqtida o‘qilgan farz namozi sanaladi.
1.2. Ro‘za tutish. Qazo va nafl ro‘zalarni tutish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qish kunidagi ro‘za qiyinchiliksiz topiladigan g‘animat (o‘lja)dir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
1.3. Qur’on o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ummatimning eng afzal ibodati Qur’onga qarab tilovat qilishdir”, deganlar. Qur’onni yoddan o‘qishdan ko‘ra, unga qarab o‘qish afzaldir. Chunki Qur’onga qarash ham ibodatdir.
1.4. Tahajjud namozlarini o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Farz namozdan keyingi eng afzal namoz tungi namozdir”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
1.5. Duo va zikrni ko‘paytirish. “...Allohni ko‘p zikr qiling. Shoyadki, zafar topsangiz” (Juma surasi, 10-oyat).
2. Oilaga yaxshilik qilish
2.1. Ota-onaga yaxshilik qilish. O‘z vaqtida o‘qilgan farz namozdan keyin eng afzal amal bu – ota-ona xizmatida bo‘lish sanaladi. Zero, “Robbingiz, Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishni amr etdi” (Isro surasi, 23‑oyat).
2.2. Farzand va ahli ayolga xursandchilik ulashish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarning yaxshilaringiz o‘z ahliga yaxshi muomala qilganingizdir. Men o‘z ahliga yaxshi muomala qiluvchirog‘ingizman”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
3. Ilm olish, kitob o‘qish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ilm talab qilish har bir musulmon zimmasiga farzdir”, deganlar.
4. Tafakkurga vaqt ajratish
Hasan rahmatullohi alayh aytadilar: “Bir soat tafakkur qilish bir kechani bedor o‘tkazishdan yaxshidir”.
5. Muhtojlarga yordam berish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim bir mo‘minning bitta dunyoviy tashvishini aritsa, Alloh taolo uning Qiyomat kunidagi tashvishlaridan birini aritadi. Kim qiynalgan kishiga yengillik keltirsa, Alloh taolo unga dunyoyu Oxiratda yengillik beradi” (Imom Muslim rivoyati).
6. Silai rahm qilish
Dam olish kunlari qavm-qarindoshlar holidan hech bo‘lmasa telefon orqali bo‘lsada xabar olish uchun qulay fursat. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kimni rizqi keng, umri uzoq bo‘lish xursand etsa, silai rahm qilsin (qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin)” (Imom Buxoriy, imom Termiziy rivoyati).
7. Sport bilan shug‘ullanish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kuchli mo‘min Alloh huzurida kuchsiz mo‘mindan yaxshiroq va mahbubroqdir”, deganlar.
8. Do‘st va yaqinlar holidan xabar olish
Hazrat Ali roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni: “Qaysiki musulmon boshqa bir musulmonni ertalab ziyorat qilsa, to kech kirgunicha unga yetmish ming farishta salavot aytadi. Agar kech kirganida ziyorat qilsa, to tong otgunicha yetmish ming farishta unga salavot aytadi. Unga jannatda bir bog‘ bo‘ladi”, deb aytganlarini eshitdim (Imom Termiziy rivoyati).
Dam olish kunlaringiz xayrli va barakali o‘tsin!
Davron NURMUHAMMAD