Islom – inson qadri va taraqqiyoti uchun xizmat qiladigan eng ezgu g'oyalar bilan yo'g'rilgan dindir. Biroq turli ekstremistik va terrorchi tashkilotlar o'zlarining g'arazli maqsadlaridan kelib chiqib, islom ta'limotining ayrim g'oya va tamoyillari mazmun-mohiyatini bir yoqlama, o'z manfaatlari yo'lida noto'g'ri talqin qilib, odamlarni hidoyat yo'lidan adashtirishga urinmoqda.
Alloh taolo O'z kalomi Qur'oni karimda buzg'unchi toifalardan ogohlagntirib shunday marhamat qiladi:
«Ularga: «Yer yuzida fasod (buzg'unchilik) qilmangiz!» - deyilsa, ular: «Albatta, biz chin islohchilarmiz», - deydilar. Ogoh bo'lingki, aynan ularning o'zlari buzg'unchilardir, lekin (buni o'zlari) sezmaydilar» (Baqara, 11-12).
«Biz islohotchilarmiz» deya iddao qilayotgan bunday oqimlar o'zlarining qarashlari va amaliyotiga qo'shilmaganlarni «adashganlar»ga chiqarmoqda. Bunday yondashuv va talqinlar zamarida jamiyatdagi ijtimoiy birlikka tahdid solish va ichki parokandalikni keltirib chiqarish maqsadi mavjudligini anglash qiyin emas, balki ularning asl maqsadi ham aynan shudir! Alloh taolo Qur'oni karimning Baqara surasi, 60 oyatida: «Allohning rizqidan eb-ichingiz, Yer yuzida buzg'unchilik qilmangiz!», degan xitobiga e'tibor qaratadigan bo'lsak, Imom Qurtubiy ushbu oyatning tafsirida: «Alloh tartib o'rnatilgandan keyingi har qanday buzg'unchi va vayronakorlikni uning katta yo kichikligidan qat'i nazar, harom qildi», deb, ta'kidlab keltiradilar.
Ekstremistik oqimlar o'zlarining manfur niyatlari va amaliyotlarini oqlash maqsadida muqaddas islom nomi bilan turli «fatvolar» berib kelmoqda. Masalan, ular buning uchun mutlaqo asosi bo'lmagan voqeani o'zlariga dalil qilib olishgan. Unga ko'ra, go'yoki, Toifga qorong'uda hujum qilingan, oqibatda ayollar va yosh bolalar ham halok bo'lgan, sahobalar buning hukmini Payg'ambarimiz alayhissalomdan so'raganlarida «Sizlarning maqsadingiz mushriklar edi, qorong'uda ajratish murakkab bo'lgani bois ular ham mushriklardandir» degan soxta hadisni asos qilib, jamoat transport vositalari (avtobus, poyezd va samolyot)ni olib qochish va begunoh odamlarni garovga olish mumkinligini uqtirishmoqda. Ammo Payg'ambarimiz alayhissalom Imom Muslim rivoyat qilgan hadisda: «Darhaqiqat, sizdan oldingilarni o'zaro qon to'kishga va taqiqlangan ishlarni mumkin deb olishlariga ularning dinda chuqur ketishlari sabab bo'ldi», deydilar.
Afsuski, dinda chuqur ketish oqibati islom ulamolarining ko'rsatmalarini inkor qilishdan tap tortmaydigan, diniy birlik, aqidaviy yakdillika ochiqdan-ochiq tahdid tug'diruvchi, o'zaro nizolarga ko'milib ketgan guruhlarning paydo bo'lishiga g'oyaviy zamin yaratmoqda. Alloh buzg'unchilikni sevmasligini, bunday harakatlar islom dini ta'limotiga mutlaqo zid ekanini Qur'oni karimning «...Alloh buzg'unchilarning ishini isloh etmagay» (Yunus, 81), oyatidan ham ko'rishimiz mumkin.
Imom Muslim rivoyat qilgan hadisda shunday deyiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam (xorijiylar haqida ogohlantirib): «Ular Qur'onni o'qiganda o'zlarining foydasiga deb o'ylaydilar, aslida esa u ularning zarariga yuradi», - dedilar».
Imom Muslim va Imom Abu Dovud rivoyat qilgan hadisda shunday deyiladi: «Kimki rahmli bo'lmasa, u rahm qilinishdan mahrumdir».
Buzg'unchilik ishlarini din nomidan amalga oshirib, o'zlarining mudhish qilmishlari va jinoyatlari bilan nom qozongan xorijiylarning «Hukm faqat Allohnikidir», degan da'volariga qarshi Hazrati Ali roziyallohu anhu: «Haq so'z bilan botil iroda qilinibdi», deganlari esa, bugungi kundagi buzg'unchi toifalarning qilmishlariga va uning asosi hamda oqibatlariga ham kuchli raddiyadir.
Hasan Basriy rahmatullohi alayh esa: «Mo'min yaxshi ishlar qilsa ham, Allohdan qo'rqib turadi, munofiq esa yomon ish qilib turib, xotirjam yuradi», deganlari ham mo'min-musulmonlarga, insoniyatga besabab zarar va zulm qilish kishining kim ekani haqida xulosa beradi.
Imom G'azzoliy hazratlari esa: «mutaassiblar dindan foydalangan holda kishilarga hujum qiladigan katta yo'ldagi qaroqchilardir», deb ta'kidlaydilar.
Shuni alohida ta'kidlashimiz lozimki, bugungi kunda ham har bir shaxs taassubdan uzoq bo'lishi, buzg'unchilik va vayronkor g'oyalardan ogoh bo'lishi, Islom dini aqidalarini yaxshi bilishi, ularga amal qilishi va ular asosida ma'naviy himoyalanishi har doimgidek dolzarb bo'lib qolmoqda.
O'zbekiston musulmonlari idorasi xodimi Akmalxon Ahmedov
Muqaddas dinimizning ikkinchi manbasi bo‘lgan Sunnatda ham vatan tushunchasi va unga bo‘lgan muhabbat borasida talaygina hadislar kelgan.
Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safardan qaytayotib Madina ko‘chalarini ko‘rgan vaqtlarida tuyalarini tezlatardilar. (Ot, xachir kabi) ulovda bo‘lsalar, uni niqtardilar”.
Abu Abdulloh aytadi: «Horis Ibn Umayr Humaydning “Ulovni uni (Madinani) sevganlaridan niqtardilar” rivoyatini ziyoda qilgan» (Imom Buxoriy rivoyati).
Oysha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlardan biringiz hajini ado qilsa, ahliga qaytishga shoshilsin. Chunki shunday qilishi ajrini ko‘paytiradi”, dedilar» (Imom Doraqutniy, Hokim va Bayhaqiy rivoyati).
Sharh: Alloma Munoviy[1] rahmatullohi alayh “Fayzul Qodir” kitobida hadisni quyidagicha sharhlagan: “(Vatanga) shoshilish – mustahab. “Ahl”dan murod esa vatandir, garchi u yerda ahli (oilasi) bo‘lmasa-da, kelishi bilan do‘stlari, ahllariga surur bag‘ishlagani uchun “shunday qilishi ajrini ko‘paytiradi”. Vatanda istiqomat qilishda boshqa joyga qaraganda ibodatga (oid) vazifalarni bajarish oson bo‘ladi. Bu Islom asoslaridan biri bo‘lgan haj borasida shunday deyilgan bo‘lsa, boshqa, ayniqsa, mustahab (arab. – “sevilgan”, “yoqtirilgan”) – shar’iy amal; uni bajargan kishi savob oladi, bajarmagan kishi gunohkor bo‘lmaydi) va muboh (arab. – “umumiy”, “ixtiyoriy” ish-harakat) – shariat tomonidan mukallaf kishiga qilish yoki qilmaslik ixtiyori teng berilgan amal) safarlarda (o‘z vataniga shoshilishi birinchi navbatda) talab qilinadi. Mana shu hadisdan Abu Hanifa rahmatullohi alayh Makkani qo‘shni tutish makruh (arab. – “rad etilgan”, “qoralangan”, “nomaqbul”) shariat hukmlaridan biri. Qat’iyan taqiqlanmagan, biroq nomaqbul hisoblangan va rad etilgan amal. Makruh ikki xil bo‘ladi, degan hukmni olganlar”.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Safar azobning bir bo‘lagidir. Sizlarni taom, sharob va uyqudan to‘sadi. Qay biringizning safardan maqsadi hosil bo‘lsa, ahliga shoshilsin”, dedilar» (Muttafaqun alayh).
Uqba ibn Omir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Uch kishining: ota, musofir va mazlumning duosi ijobat qilinadi”, dedilar» (Imom Tabaroniy rivoyati).
Sharh: Alloma Munoviy rahmatullohi alayh “Fayzul Qodir” kitobida yozadi: “Uch kishining: otaning farzandga, musofirning va mazlumning zolimga qilgan duosi ijobat bo‘ladi. Safar vatandan uzoq, g‘urbatda bo‘lish, mashaqqatlarni boshdan kechirish sababli qalbda siniqlik paydo qiladi. Siniqlik duo ijobat bo‘lishining eng katta sabablaridan biri. Mazlum esa nochordir”.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga mevaning avvali keltirilar edi. Shunda u zot: “Allohumma barik lana fi madinatina va fi samarina va fi muddina va fi so’ina barokatan ma’a baroka” duosini aytardilar. So‘ngra uni hozir bo‘lgan bolalarning eng yoshiga berardilar» (Muslim rivoyati).
Duoning tarjimasi: “Allohim! Bizning shahrimizga, mevamizga, muddimizga va so’imizga baraka ustiga baraka ber“. (Mud va so’ – hajm o‘lchov birliklari).
"Islomda vatan tushunchasi" kitobidan
[1] Alloma Munoviy. To‘liq ismi: Zaynuddin Muhammad Abdurrauf ibn Tojulorifin ibn Ali Zaynul Obidin Haddodiy Munoviy Qohiriy. Milodiy 1545, hijriy 952 yilda tug‘ilgan. Milodiy 1622, hijriy 1031 yilda Qohirada vafot etgan. Qomusiy olimlardan. Alloma Munoviy parhezkor, kam ovqat, kam uyqu zotlardan edi. 80ga yaqin kitob muallifi. Yozgan kitoblari: “Kunuzul haqoiq” (hadis haqida), “Fayzul Qodir sharhu jomeis sag‘ir” va boshqalar.