Shu kunlarda yurtimizning bir guruh taniqli ulamolari poytaxtimiz masjidlariga tashrif buyurib Peshin, Asr va Hufton namozlarini jamoat bilan birga ado etib, yurtdoshlarimizga go'zal ma'naviy-ma'rifiy suhbatlar qilib bermoqdalar. Bunday jonli mav'izalardan mamnun bo'lgan hamyurtlarimiz o'z minnatdorligini ham bildirmoqda.
Yaqinda O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla hazratlari Toshkent shahridagi Ko'kcha dahasida joylashgan “Shayx Zayniddin” jome masjidiga tashrif buyurib, peshin namozidan so'ng jamoatga bugungi kunning muhim masalalaridan biri: “Yoshlarni ijtimoiy illatlardan asrash – dinimiz talabi!” mavzusida mav'iza qilib berdilar.
Muftiy hazratlari farzand tarbiyasida ota-ona oldida turgan majburiyat haqida so'z yuritib bunday dedilar:
– Bola-chaqa bizga omonat berilgan. Ularni komil inson qilib voyaga etkazish gardanimizdagi vazifadir. Farzand tarbiyasida ota-onadan talab qilinadigan muhim omil bu – taqvoyu halollikdir. Imom Buxoriyni Imom Buxoriy qilgan narsa ham otalarining halolligi va onalarining taqvosidir. Nega bugun yurtimizdan Imom Buxoriy, Termiziylar, Ibn Sinolar chiqmayapti? Demak, bolalarimizga beradigan luqmamizga e'tibor berishimiz lozim. Halol bo'lsak, farzandimiz xaromdan qochsa, birovni haqidan, poradan, o'g'irlikdan hazar qilsa, ana o'sha bola jamiyat kutgan buyuk inson bo'lib etishadi. Ularni Allohga, Qur'onga, Vatanga muhabbatli qilib tarbiyalasak, qalbiga boshqa muhabbat kira olmaydi, – dedi muftiy Nuriddin domla hazratlari.
Muftiy hazratlari suhbatlari davomida yoshlarni turli ijtimoiy illatlardan asrash, ularni to'g'ri yo'naltirish haqida ma'ruza qilib, yoshlar orasida vaqtdan unumli foydalanish xususida alohida to'xtaldilar.
– Inson umri – uning eng qimmatli boyligidir. Uning bir soniyasini ham uzaytira olmaymiz. Ammo bugun yoshlar orasida u qadrsiz bo'lib qoldi. Kunini behuda ishlarga sarflab, isrof qilayotganlar etarlicha. Hayot nima uchun berilganini anglab etmayaptilar Umrini nimalarga sarflayotganini hisob qilmayaptilar. Yoshlik g'animat, bu davrda barcha amallarni ilm bo'ladimi, kasbkormi, ibodatmi hammasini mukammal qilish mumkin. Shunday ekan, har bir daqiqadan unumli foydalanib, xayrli ishlarga sarflashi kerak. Bo'lmasa afsuslanib qolishi hech gap emas.
Bu haqda Qur'oni karimda shunday deyiladi: “Ular u joyda: “Parvardigoro, bizlarni (azobdan) chiqargin – bizlar qilib o'tgan amallarimizdan boshqacha yaxshi (amallarni) qilaylik!” – deb faryod qilurlar. Axir, Biz sizlarga eslatma oladigan kishi eslatma olgudek uzun umr bermaganmidik?! Sizlarga ogohlantiruvchi (payg'ambar) ham kelgan edi-ku!...” (Fotir surasi 37-oyat).
Rasul alayhissalom ham yoshlik kishining kamolot kasb etadigan, ko'p yutuqlarga erishadigan vaqti ekaniga ta'kidlab shunday deydilar: “Besh narsani besh narsadan oldin g'animat biling: keksalikdan oldin yoshlikni, kasallikdan oldin salomatlikni, kambag'allikdan oldin boylikni, bandlikdan oldin bo'sh vaqtni, o'limdan oldin tiriklikni g'animat biling!” (Imom Termiziy va Imom Bayhaqiylar rivoyat qilishgan).
Demak, yoshlarimiz hayotining bahori bo'lgan davrni turli bekorchi o'yin-kulgu, orzu-havsalar, gunoh ishlar bilan emas, ilm, kasbkor bilan ibodat va savobli ishlar bilan o'tkazishi lozim, – dedilar muftiy hazratlari o'z so'zida.
Shuningdek, muftiy Nuriddin domla suhbatlari davomida yoshlar orasida qimor va turli o'yinlarga berilish, ma'naviy buzuqlik, shafqatsizlik, kabi illatlar ko'payib borayotgani haqida so'z yuritib, internetdan to'g'ri foydalanish haqida ham fikr bildirdilar.
– Bugun nima savolimiz bo'lsa, ilmli kishilardan emas, internetdan izlaymiz. Uning javobi to'g'rimi, noto'g'rimi angamaymiz. Keyin esa turli tushunmovchiliklar girdobida qolamiz. Bir o'ylab ko'ring, bir kunda necha soatlab internetda o'tiramiz. Ota-onamizga, yaqinlarimizga ham shuncha vaqt ajratyapmizmi? Farzandimizga biror ilm o'rgatyapmizmi? Bir kunda bir mahal ota-onamizga vaqt ajartib ulardan hol-ahvol so'rab qo'ysak qancha xursand bo'ladi. Shu haqda ham mulohaza qilaylik, – dedilar muftiy hazratlari.
Suhbat yakunida Nuriddin domla hazratlari yurtimiz rivoji, yoshlarimiz kelajagi va jamoat haqiga xayrli duolar qildilar.
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
muslim.uz
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Ikki yoshdan kichik bo‘lgan go‘dakning onasidan boshqa emizikli ayolni to‘yib emishi ila u ayol bolaning onasiga, eri otasiga, farzandlari aka-ukasi va opa-singillariga aylanadilar. Shuningdek, bu ayolning boshqa qarindoshlari ham emgan bolaga xesh bo‘ladilar. Go‘dakning suyagi va eti ona sutidan shakllanadi. Shuning uchun uni emizgan ayol ham tuqqan onasi kabi bo‘ladi. Binobarin, xuddi o‘z onasini e’zozlagandek, uning ham hurmatini joyiga qo‘yish va qadrlash lozim.
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ قَالَ: جَاءَتْ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ظِئْرُهُ الَّتِي أَرْضَعَتْهُ، فَبَسَطَ لَهَا رِدَاءَهُ ثُمَّ قَالَ: «مَرْحَبًا بِأُمِّي»، ثُمَّ أَجْلَسَهَا عَلَى رِدَائِهِ.
Muhammad ibn Munkadirdan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga u zotni emizgan ayol keldi. Shunda u zot ridolarini yerga yozib, «Marhabo, onajon!» deb uni ridolarining ustiga o‘tirg‘izdilar».
Sharh: Demak, ayol faqat emizgan bo‘lsa ham, o‘sha emizgan onasining haqqi tuqqan onaning haqqidek bo‘lar ekan. Rasuli akram sollallohu alayhi vasallam o‘zlarini emizgan ayolni «onam» deb ataganlari, kelganlarida o‘rinlaridan turib, hurmat-izzat qilganlari, o‘zlarining kiyimlarini, ridolarini yechib, to‘shab, o‘shaning ustiga o‘tirg‘izib, hurmat ko‘rsatganlari mana shunga dalil, hujjat bo‘ladi.
عَنْ حَجَّاجِ بْنِ حَجَّاجٍ، عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَا يُذْهِبُ عَنِّي مَذَمَّةَ الرَّضَاعِ؟ قَالَ: «غُرَّةُ عَبْدٍ أَوْ أَمَةٍ».
Hajjoj ibn Hajjoj otasidan rivoyat qiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: «Mendan emizganlik haqqi(ni ado etmaganlik) mazammatini nima ketkazadi?» deb so‘rashdi.
«Bir qul yoki cho‘ri ozod qilish», dedilar.
Sharh: Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: «Meni birov emizgan. Uning emizganlik haqqini ado eta olmaganman. Bu nuqsonning yomonligini nima ketkazadi? Nima qilsam, bu gunohni yuvaman, ya’ni meni emizgan shaxsning haqqini ado qilaman?» deb so‘rabdi.
Rasululloh alayhissalom bu savolga: «Bitta qul yoki cho‘ri ozod qilib», deb javob beribdilar.
Demak, emizgan ayollarning haqqi yuqori darajada, oliy bir maqomda bo‘lar ekan.
«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.