Sayt test holatida ishlamoqda!
19 Iyun, 2025   |   23 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:50
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
19 Iyun, 2025, 23 Zulhijja, 1446

Guvohlarsiz maxfiy nikohning hukmi

06.12.2023   1112   3 min.
Guvohlarsiz maxfiy nikohning hukmi

 

Ahli ilmlar ijmo'siga ko'ra, nikoh guvohlarga oshkor etilishi shartdir!

Hanafiy mazhabimiz fuqaholari nikoh faqat oshkora guvohlar ishtirokidagina sahih bo'ladi, degan. Bu imom Shofe'iy va Savriyning ham fikridir.

Imom Molik va Lays rahimahumalloh esa guvohlarsiz ham nikoh bo'laveradi, degan. Lekin bu mutlaqo maxfiy nikoh joiz degan ma'noda emas. Imom Molik aytganki, agar bir kishi qizini erga berib, bu nikohni maxfiy tutishlarini tayinlasa joiz bo'lmaydi. Mabodo, yaxshi niyatda sabab bilan sir tutib guvohsiz nikoh qilsa, joiz bo'ladi lekin, shunda ham kelgusida kelin-kuyov oshkor etishi kerak! Ibn Qosimning imom Molikdan shunday rivoyati bor.

Ibn Vahb imom Molikdan quyidagicha rivoyat qilgan: bir kishi ikki guvoh xuzurida nikohlandi va guvohlarga bu nikohni sir tutishlarini buyurdi. Bu vaziyatda oralari bir taloq bilan ajratiladi va nikohlari joiz bo'lmaydi. Agar kelinga yaqinlik qilib ulgurgan bo'lsa uning mahrini berish vojib bo'ladi. Guvohlar yashirin nikohning gunohligini bilmagan bo'lsa, ularning bu guvohligi uchun jazoga tortilmaydi. Agar bilib turib guvohlikka rozi bo'lishgan bo'lsa, ular shar'an jazoga tortiladi.

Bizning hanafiy ulamolarimiz va imom Shofe'iy yashirin nikoh masalasida shunday deganlar: Agar ikki guvoh xuzurida nikohlanib, guvohlarga bu nikohni sir tutinglar deb tayinlasa nikohi joiz bo'ladi.

Imom Tahoviy aytadi: fuqaholarning hammasi quyidagi fikrga ittifoq qilishgan: shariat nuqtai nazaridan nikoh rishtasini oshkor qilmasdan iloji yo'q! Bir guruh faqihlar guvohlarga oshkor qilishni shart qilgan. Boshqa bir guruh esa garchi nikoh paytida hech kim guvoh bo'lmasada, keyinchalik odamlarga ma'lum qilib, nikohni sirlik darajasidan chiqarib, maxfiy qolib ketmasligini shart qilgan. Demak xulosa shuki, nikoh rishtasi boshqalarga bildirish lozim bo'lganidan keyin, uni nikoh aqdi chog'ida bo'lishi lozim. Qachonki guvohlar xuzurida bo'lsa sirlik darajasidan chiqib shar'an joiz bo'ladi. Bunga xilof tarzda amalga oshirilgan nikohlar esa maxfiy nikoh bo'ladi. Abdulloh ibn Abbos raziyallohu anhudan rivoyat qilinganki, “Zoniyalar, ular shundayki o'z tanalarini guvohsiz nikohlaydilar”. Sahobalardan hech kim bu fikrga muxolif bo'lmagan!
(Muxtasaru ixtilafil-ulama. Imom Tahoviy. 2 – J. 251 — B).

“Qorabosh ota” jome masjid imom xatibi O.RAHIMOV
Andijon tumani

Muharrir: Botirjon qori

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

06.06.2025   6772   4 min.
Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

Shukuh


Mamlakatimizda muborak Qurbon hayitini ko‘tarinki kayfiyatda nishonlash yaxshi an’anaga aylangan. Bayram kunlari yurtimizda mehr-oqibat, insonparvarlik, shukronalik, saxovat va bag‘rikenglik kabi xalqimizga xos ezgu fazilatlar yanada yorqin namoyon bo‘ladi.

Ushbu muborak ayyomda qarindosh-urug‘lar, yaqinlar, yolg‘iz keksalar holidan xabar olinadi, ko‘makka muhtoj insonlarga yordam beriladi, qisqacha aytganda, jamiyatda birdamlik va ahillik muhiti yana ham mustahkamlanadi.

Kezi kelganda, bugun mamlakatimiz yangi taraqqiyot bosqichiga chiqqanini, barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham ko‘plab islohotlar amalga oshirilayotganini, yutuqlarga erishilayotganini alohida qayd etish lozim.

Yangi O‘zbekistondagi bu muvaffaqiyatlar zamirida fuqarolarning vijdon erkinligi huquqlarini ta’minlash borasidagi yangilik va yengilliklarni alohida qayd etish, xususan, ikki muhim hujjatni eslab o‘tish lozim.

Birinchisi — “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Qonun, ikkinchisi — Prezidentimizning “Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Ushbu ikki muhim hujjat tom ma’noda diniy-ma’rifiy soha samaradorligini yangi bosqichga olib chiqishning mustahkam huquqiy asosi bo‘ldi.

Farmonga asosan, ko‘hna Buxoroda Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Bu xalqimiz, xususan, diniy-ma’rifiy soha vakillari uchun katta xushxabardir. Ushbu markaz tom ma’noda buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi. Naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi. Tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qiladi va soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.

Sirasini aytganda, ushbu markaz ham Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi singari uchinchi Renessansni qaror toptirish yo‘lidagi yana bir mustahkam ilm va aql markazi bo‘ladi, albatta.

Shu o‘rinda, O‘zbekiston Prezidentining Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigida ta’kidlanganidek, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi — Samarqand shahri 2025 yilda Islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda.

Poytaxtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz hamda xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanajak, albatta.

Shukrki, maqtansak arziydigan bu kabi xushxabar va yangiliklar bisyor. Ayniqsa, ayni hayit kunlarida bu yurtdoshlarimiz kayfiyatini yanada ko‘tarishi, bayramga o‘zgacha shukuh qo‘shishi muqarrar.

Kezi kelganda aytish joizki, muborak Qurbon hayitining ahamiyati yangi O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etish jarayonlari hal qiluvchi bosqichga kirayotgan bugungi sharoitda tobora ortib bormoqda. Bu muborak kunda yaqinlar bilan ko‘rishish, uzoqlashgan do‘stlar bilan yarashish, qarindosh-urug‘larga ziyoratga borish — barchasi mehr-oqibat va insonlar o‘rtasidagi uzviy aloqalarni mustahkamlaydi.

Hayit faqat bayramgina emas, balki ming yillar davomida shakllangan qadriyatlarimiz tarannumi hisoblanadi. Odatda ushbu ayyomda hamma bir-birini bayram bilan samimiy muborakbod etadi, qurbonliklar qilinadi. Qurbonlik go‘shtidan va taomidan ehtiyojmand, kam ta’minlangan insonlar, turli millat va din vakillariga ulashiladi. Bu, o‘z navbatida, saxiylik, shukronalik, jamiyatdagi tenglikni ta’minlashga qaratilgan ulkan ibrat hamda muhtojlar, yetim-yesirlar va e’tiborga muhtoj insonlar haqida qayg‘urishning amaliy ifodasi, qolaversa, o‘zaro mehr-oqibat rishtalarining yanada mustahkamlanishiga sabab bo‘ladi.

Hayit ayyomingiz muborak bo‘lsin!

 

Homidjon ISHMATBЕKOV,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari.

Maqolalar