Namozga kirishda qo'llar quloq barobarigacha ko'tarilib, qo'lning bosh barmog'i quloqning yumshog'iga etkaziladi va takbiri tahrima – “Allohu akbar” lafzini aytib namozga kiriladi.
Qo'llar ko'tarilganda kaftning ichki tomoni Qiblaga qaratilib, barmoqlar biroz ochilgan holatda bo'ladi. Namozga kirishda qo'llar quloq barobarigacha ko'tarilishi haqida bir qancha hadislar kelgan bo'lib, quyida ulardan ba'zilarini keltiramiz:
Voil ibn Hujr roziyallohu anhu: “MenNabiysollallohualayhivasallamninamozgakirishdatakbiraytib, qo'llariniko'tarib, quloqlaribarobarigako'targanlariniko'rdim”, dedilar (ImomMuslimrivoyati).
Molik ibn Huvayris roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasulullohsollallohualayhivasallamqachon(namozgakirishuchun) takbiraytsalar, ikkiqo'llariniquloqlaribarobarigako'tararedilar” (ImomMuslimrivoyati).
Anas ibn Molik roziyallohu anhu rivoyat qilinadi: “Rasulullohsollallohualayhivasallamnamozgakirishdatakbiraytib, ikkiboshbarmoqlariniquloqlaribarobarigachako'tararedilar” (ImomHokim,ImomDoraqutniyrivoyati).
Ulamolarimiz: “Hadislardakelgan “qo'lniquloqbarobarigako'tarish”danmaqsad – uniquloqqatekkizishdir,chunkiquloqningyumshog'igaqo'ltegishiqo'lningquloqbarobarigako'tarilganininganiqbelgisidir”, deganlar.
Bu haqda “Al Bahrur-roiq sharhi kanzud-daqoiq” kitobida quyidagilar aytilgan: “Hadisdagi tenglashtirishdan maqsad – ikki qo'lni quloqlarga tenglashganiga ishonch hosil qilish uchun ikki bosh barmoqni quloqlarning yumshoq joyiga tekkiziladi”.
Namozga kirishda ikki qo'lni quloq yumshog'iga tekkizish haqida “Durrul Muxtor” kitobida quyidagilar aytiladi:
“Ikki bosh barmoqni qulog'larning yumshoq joyiga tekkizgan holatda takbir aytish – hadislardagi tenglashtirishdan ko'zda tutilgan narsa shudir. Chunki busiz tenglashganiga ishonch hosil bo'lmaydi”.
Demak, namozga kirishda takbiri tahrima aytiladi va unda qo'llar quloq barobaricha ko'tariladi. Bu hanafiy mazhabimiz ulamolarining ijtihodlari bo'lib, bu borada Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan ko'plab sahih hadislar rivoyat qilingan.
Payg'ambar alayhissalom namozga kirishda muborak qo'llarini elkalari barobarigacha ko'targanlariga dalolat qiladigan hadislarni mukammal o'rgangan ulamolarimiz bu masalada quyidagicha xulosa qilganlar:
Sovuqda Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning qo'llari kiyimlari ichida bo'lgani va u qalin kiyimning engi bo'lmagani sababli namozga kirishda qo'llarini elka barobarigacha ko'targanlar.
Tabiiyki, bunday holatda qo'l elkadan tepaga ko'tarilmaydi. Sovuq bo'lmagan paytlarda Payg'ambar alayhissalomning qo'llari kiyimlarining ichida bo'lmagani uchun namozga kirishda qo'llarini quloqlari barobarigacha ko'targanlar. Bunga mashhur sahobiy Voil ibn Hujrning quyidagi rivoyatlari dalolat qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga borga – nimda u zotni ikki qo'llarini quloqlari barobariga ko'targan holda takbir aytganlarini ko'rdim. Keyingi yil borganimda esa ular (Payg'ambarimiz va sahobalar)ning ustilarida (qalin) kiyimlari bor edi. (Ular namozga kirishda) qo'llarini ko'krak barobarigacha ko'tardilar” (Imom Tahoviy rivoyati).
Mashhur muhaddis Imom Abu Ja'far Tahoviy rahmatullohi alayh mazkur hadisdan quyidagi xulosani chiqarganlar: “Demak, Voil ibn Hujr roziyallohu anhuning (Payg'ambarimiz va sahobalar namozga kirishda) qo'llarini elkalarigacha ko'tarar edilar degan hadislari qo'llari kiyimlari ichida bo'lgan paytga tegishlidir. Ammo (Payg'ambarimiz va sahobalar namozga kirishda) qo'llarini quloqlarigacha ko'tardilar, degan hadislari qo'llari kiyimlari ichida bo'lmagan paytga tegishlidir.
Shunday ekan, biz hanafiylar takbiri tahrimada qo'l ko'tarish haqidagi Voil ibn Hujr roziyallohu anhu rivoyat qilgan hadislarini barchasiga amal qilamiz: Sovuq sababli qo'llar kiyim ichida bo'lgan paytda qo'lni ko'tarish mumkin bo'ladigan joygacha ko'taramiz. U ham bo'lsa elka barobaridir. Agar qo'llar kiyim ichida bo'lmasa Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga o'xshab qo'llarimizni quloqqacha ko'taramiz” (“Sharh maoni-l-osor” kitobi).
Ma'lumki, hozirgi kunda qo'llar kiyim ichida bo'lmaydi, sababi barcha kiyimlarning engi bor. Demak, hozirgi paytda namozga kirishguvchi kishi qo'llarini qulog'i barobarigacha ko'taradi.
Takbiri tahrima (Allohu akbar)ni aytgandan so'ng dunyoviy narsalar haqida fikrlash, gaplashish va turli harakatlar qilish mumkin emas.
“Sunnatga muvofiq namoz o'qing” kitobidan olindi.
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Banda olamdan o‘tsa, uni yuvib kafanlash, janoza o‘qib dafn etish ortda qolgan musulmonlar zimmasiga tushadi. Odamlar mayyit hurmatini joyiga qo‘yib, janoza o‘qib dafn etishlari, Qur’on tilovat qilib savobini bag‘ishlashlari mumkin. Biroq ular marhum zimmasidagi farz ibodatlarni to‘kis bajarolmaydilar. Hamma gap shunda.
Boshqa tarafdan olib qaraganda, ko‘pchilik Qur’on o‘qimay yurgani uchun ham ruhiy tushkunlikka, depressiyaga tushib qolyapti. Har qadamda stress (ruhiy zo‘riqish, asabbuzarlik) kuzatiladi. Ba’zi odamlar asabi chatoq, sal narsaga lovullab yonib ketadi, sirkasi suv ko‘tarmaydi. Buning sababini surishtirsangiz, Qur’on o‘qimasligi, Islomdan bexabarligidan ekani bilinib qoladi. Hatto Qur’on tarjimasini olib o‘qishga ham qunt qilmaydi. Allohning Kalomini o‘qimasdan qanday qilib xotirjam yashash mumkin?!
Xullas, ayni damda yechimi qiyin bo‘lib turgan global ruhiy muammoning oddiy davosi – Qur’on o‘qish, oxiratni eslash.
Unutmaylik: Qalb zangini, ko‘z shirasini zeb-ziynatlar, boylik, obro‘-e’tibor bilan ketkazib bo‘lmaydi. Qalbi zilol suvdek musaffo, ikki dunyosi obod bo‘lishini istagan inson oxiratni unutmaydi, Allohning Kalomini qunt bilan o‘qib-o‘rganadi.
Hozirgi paytda har xil kasalliklar ko‘paygan, avvallari ma’lum bo‘lmagan illatlar paydo bo‘lgan. Odamlar ulardan qutulish uchun pullarini, oltindan qimmat vaqtlarini sarflayaptilar. Shunga qaramay, shifoxonalar kasallar bilan to‘la, bemorlar safi kamayishidan darak yo‘q. Buning boisi nimada?
Sababi, ko‘p odamlar mukammal shifo nimadaligiga ahamiyat bermaydilar. Tibbiyot xodimlari bor e’tiborlarini moddiy muolajalarga qaratib, ruhiy jihatlarga unchalik parvo qilishmaydi. Shuning uchun bemorlar darddan to‘liq sog‘ayib ketishlari qiyin kechadi.
Tanadagi darddan butunlay xalos bo‘lishda Qur’onning ahamiyati beqiyos. Zero, Qur’on tushkunlik, parishonxotirlik, g‘am-anduh, sehr, ko‘z tegishi kabi illatlarga tengi yo‘q shifodir. Zamonaviy tibbiyot bunday kasalliklarni tag tomiri bilan davolashga ko‘p hollarda ojizlik qiladi.
Ulamolar aytishicha, tabobat ikkiga bo‘linadi: badan tabobati, qalb tabobati.
Badan tabobatida inson tanasining holati, kasallikni davolash yo‘l-yo‘riqlari o‘rganiladi. Qalb tabobatida esa inson qalbini kasal qiluvchi illatlar, ularning davosi o‘rganiladi.
Dinimiz, islomda har ikki jihatga e’tibor beriladi. Ayniqsa, qalb tabobatiga – ruhiy tarbiyaga alohida ahamiyat qaratiladi.
Qur’on har qanday kasallikni tuzatadi, ruhiy yoki tanadagi kasallikmi, sehrmi, jin tegishimi, teri kasalliklarimi, barchasiga shifo bo‘ladi. Buning uchun bemorning e’tiqodi to‘g‘ri bo‘lsa, kifoya. Zotan, sog‘lom aqida shifoning yarmidir.
T.Xursanmurodov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.