Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Yanvar, 2025   |   10 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:48
Peshin
12:36
Asr
15:32
Shom
17:16
Xufton
18:35
Bismillah
10 Yanvar, 2025, 10 Rajab, 1446

Bemazhablar bilan mantiqiy savol-javob (2 qism)

5.03.2024   918   3 min.
Bemazhablar bilan mantiqiy savol-javob (2 qism)

Ular: “Nega bir masala bo'yicha bir imom halol deb hukm qilgan bo'lsa, boshqasi harom degan. Qanday qilib halol narsa bir vaqtning o'zida ham halol, ham harom bo'lishi mumkin?” deb so'rashdi.

Men: “Avvalgi payg'ambarlarning shariatida ham turli farqlar bo'lgan. Masalan, Odam alayhissalom davrlarida o'z singlisiga uylanish harom edimi yoki halolmi?”.

Ular: “Halol edi”, dedilar.

Men: “Bugunchi?” deb so'radim.

Ular: “Harom”, deyishdi.

Men: “Har bir payg'ambarning shariati o'sha davr uchun to'g'ri hisoblangan. Odam alayhissalomga iymon keltirish bilan birga Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ham iymon keltiramiz va har ikki payg'ambarni haq deb bilamiz”.

Ular: “Payg'ambarlarning payg'ambar etib yuborilgan vaqtlari turlicha bo'lgan” dedi.

Men: “To'g'ri payg'ambarlar davri bir-biridan farq qiladi. Mazhablar esa geografik joylashishi bo'yicha farqlanadi. Masalan, shofe'iylar Shri-Lankada istiqomat qilsa, hanafiylar Pokistonda. Shu sababli, ba'zan vaqtning, ba'zan joylashuvning har xilligi tufayli halol va harom o'rtasida turfa xillik vujudga kelgan”.

Keling yanada tushunarliroq bo'lishi uchun bir misol keltirsam. Uzoq yillardan beri ramazon oyining birinchi kuni va hayit kunini belgilash bo'yicha turli xillik bo'lib keladi. Saudiya Arabistonida hayit kuni bo'lsa, Pokistonda ramazon hali tugamagan bo'ladi. Shundan kelib chiqib sizlarga savol: “Hayit kuni ro'za tutish harommi yoki halolmi?”

Ular: “Harom”, deyishdi.

Men: “Ramazon oyida hayit namozini ado etish-chi, harommi? Lekin Saudiya Arabistonida musulmonlar hayit kunini nishonlashlari, Pokistondagilar esa ro'za tutishlari to'g'rimi?” deb so'radim.

Ular: “Ha, to'g'ri”, dedilar.

Men: “Ha, to'g'ri. Chunki ramazonni boshlanishi ham, tugashi ham oyga qarab belgilanadi. Saudiyada oy ko'ringani uchun ular hayit namozini ado etishadi, Pokistonda esa oy hali ko'rinmadi.

Shuning uchun, Saudiyada hayit namozi o'qiladi. Pokistonda esa ro'za tutiladi. Har ikkisi ham to'g'ri. Agar to'rtta kishi qo'liga tayoq olib Saudiyada hayit namozining o'qilishiga qarshilik qilib, “hayit namozini o'qimang, chunki Pokistonda hali ramazon oyi tugagani yo'q” deb jar solsa fitna bo'lmaydimi?” Ogoh bo'lingki fitna og'ir gunohdir”, dedim.

Davomi bor...

Davron NURMUHAMMAD

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Siz kutayotgan kun hech qachon kelmaydi

10.01.2025   1512   2 min.
Siz kutayotgan kun hech qachon kelmaydi

G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.

Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).

Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.

Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».

Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.

Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev 
tarjimasi.