20 Сентябр, 2024, 17 Рабиъул аввал, 1446
20 Сентябр, 2024, 17 Рабиъул аввал, 1446
Саҳарлик қилиш Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг суннатларидан бўлиб, Зайд ибн Собит (розияллоҳу анҳу) ул зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан бирга саҳарлик қилганларини бундай баён этадилар:
Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан саҳарлик қилдик. Сўнгра у зот намозга турдилар.....(Имом Бухорий ривояти).
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳамиша саҳобаларга саҳарлик қилиш, унинг фазилатлари ҳақида сўзлар эдилар. Шу боис, саҳобалар саҳарликка туришни ўзларига одат қилиб олгандилар.
Ирбод ибн Сария (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Рамазон ойида мени саҳарликка чақириб, барака дастурхони сари шошилгин, дедилар (Абу Довуд, Насоий ривояти).
Абдуллоҳ ибн Ҳорис (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Мен Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг ҳузурларига кирганимда у зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) саҳарлик қилаётган эканлар. Шунда менга, албатта, саҳарлик баракадир, дедилар (Насоий ривояти).
Салмон Форсий (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): Барака жамоат ва саҳарликдадир дедилар. (Имом Табароний ривояти)
Абу Саид Ҳудрий (розияллоҳу анҳу) айтадилар: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Саҳарлик вақтида таом истеъмол қилиш – баракадир, бир қултим сув билан бўлса ҳам саҳарлик қилинг, дедилар (Имом Аҳмад ривояти).
Саҳарлик Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг суннатларига эргашишдан ташқари, уммати Муҳаммадни аҳли китобдан ажаратиб турувчи амаллардан бири ҳамдир. Бу ҳақда Амр ибн Ос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): Бизнинг рўзамиз ила аҳли китобларнинг рўзаси орасидаги фарқ саҳарлик емагидадир, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу) оғиз очиш вақти келса ифторлик қилишга шошилиб, саҳарликни эса кечиктирардилар ҳамда Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шундай қилганлар, дер эдилар.
Саҳл ибн Саъд (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Мен оилам билан биргаликда саҳарлик қилардим ва бамдод намозини Набий (алайҳиссалом) билан ўқишга кеч қолмай деб шошилиб уйимдан чиқардим (Имом Бухорий ривояти).
Саҳарликдаги баракалардан яна бири унда дуоларимиз қабул бўлувчи вақт бордир. Бу ҳақда Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): Аллоҳ таоло ҳар кечанинг охирги учдан бири қолганда дунё осмонига нозил бўлади ва: Ким Менга дуо қиладики, Мен уни қабул қилсам, ким Мендан сўрайдики, Мен унга берсам, ким Менга истиғфор айтадики, Мен уни мағфират қилсам», дейди, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Саҳарлик қилиш Аллоҳ ва фаришталарнинг раҳматига сазовор бўлишга сабаб бўлади. Абу Саид Ҳудрий (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): Саҳарлик қилувчига Аллоҳ ва унинг фаришталарининг раҳмати бўлади, дедилар (Имом Аҳмад ривояти).
Шунингдек, саҳарлик вақтида хурмо истеъмол қилиш Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг суннатларидан ҳисобланади.
Зеро, Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): Хурмо мўмин учун қандоқ ҳам яхши саҳарлик, деганлар (Имом Абу Довуд ривояти).
Аллоҳ таоло барчамизни Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг суннатларига амал қилишимизни насиб этсин.
Даврон НУРМУҲАММАД
тайёрлади
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Cавол: Қуръони каримнинг Марям сурасида: “Сизлардан ҳар бирингиз унга (жаҳаннамга) тушувчидирсиз. (Бу) Раббингиз (иродасига биноан) вожиб бўлган ҳукмдир”, деган оятни Шайх Абдулазиз Мансурнинг Қуръони карим маънолар таржимасида ўқиб қолдим. Ушбу оятдан мўмин-мусулмонлар ҳам дўзахга тушадими? Шу ҳақда батафсил тушунтириб берсангиз.
Жавоб: Бисмиллаҳир Романир Роҳийм. Аллоҳ таоло Марям сурасининг 70-72-оятларида бундай марҳамат қилади: “Сизлардан ҳар бирингиз унга (жаҳаннамга) тушувчидирсиз. (Бу) Раббингиз (иродасига биноан) вожиб бўлган ҳукмдир. Сўнгра тақводор бўлганларни (ундан) қутқарурмиз ва золим кимсаларни тиз чўккан ҳолларида (жаҳаннамда) қолдирурмиз”.
Ушбу ояти каримадаги: “Сизлардан ҳар бирингиз унга (жаҳаннамга) тушувчидирсиз”, жумласини муфассирлар томонидан турлича тафсир қилинган бўлиб, қуйида уларнинг энг машҳурларини келтириб ўтамиз:
1. Мўминларнинг жаҳаннам устидаги кўприкдан ўтишлари назарда тутилган.
Машҳур саҳоба Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу оятни бундай тафсир қилганлар. Тобеинлардан Ҳасан Басрий ва Қатода ҳамда муфассирлар шайхи Ибн Жарир Табарий, Аллома Шавконий каби бир жамоа уламолар ушбу тафсирни ихтиёр қилишган. Муфассирлар бунга Сирот кўпригидан ўтиш ҳақидаги барча ҳадисларни далил қилганлар.
2. Барча халойиқ дўзахга кириши, мўминлар иймони сабабли у ерда азоб-уқубатсиз чиқарилишлари назарда тутилган.
Машҳур саҳоба Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу оятни шундай тафсир қилганлар. Имом Бағавий, Жалолиддин Суютий, Исмоил Ҳаққий, Муҳаммад Амийн Шинқитий ва бошқа кўплаб муфассирлар ушбу тафсирни устун кўришган. Жобир Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу ушбу оят тафсири ҳақида Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан ривоят қилган қуйидаги ҳадис буни қўллайди: “Яхши бўлсин ва ёмон бўлсин бирорта одам дўзахга кирмай қолмайди. Худди (гулҳан) Иброҳим алайҳиссаломга саломат бир макон бўлгани каби дўзах ҳам мўминга салқин ва саломат жой бўлади. Ҳатто мўминларнинг салқинидан дўзахнинг қичқириғи бўлади. Сўнгра Аллоҳ тақводор бўлганларни дўзахдан қутқаради ва золим кимсаларни тиз чўккан ҳолларида жаҳаннамда қолдиради” (Имом Аҳмад ривояти).
3. Мўминларнинг дўзахга кирмасдан унинг олдида – маҳшаргоҳда тўпланиб туришлари назарда тутилган.
Машҳур тобеин Убайд ибн Умайр ибн Қатода шундай тафсир қилганлар. Ушбу тафсирни араб тилидаги услуб ҳам қўллайди. Масалан арабларда تَرِدُ الْمَاءَ (таридул мааъа) деганда “сувнинг олдига келиб, ўша сувдан ичмаслик”ка айтилади. Бундан оятда келган “وَرَدَ” сўзи ҳам дўзах олдига келиб, унга кирмаслиги тушунилади.
Ушбу ояти каримани бундан бошқа тафсир қилганлар ҳам бор, лекин энг машҳур ва мўътабарлари шулар.
Мазкур тафсирлардан қайси бири тўғри бўлишидан қатъи назар, мўминлар Қиёмат куни дўзахни ўз кўзлари билан кўришлари ва ундан Аллоҳ нажот бериши келиб чиқади. Бунинг ҳикмати шуки, мўмин киши иймоннинг нақадар буюк неъмат эканини ҳис қилади. Ўша иймон унинг қўлидан етаклаб, жаннатга соғ-саломат олиб киради. Шунинг учун Аллоҳ таоло бизга ушбу масалани эслатиб, Қуръонда бундай деган: “Бас, (ўша куни) ким дўзахдан узоқлаштирилиб, жаннатга киритилса, демак, у (катта) ютуққа эга бўлибди” (Оли Имрон сураси, 185-оят).
Аммо кофир кимса эса, унга аввал жаҳаннам кўрсатилади. Дўзахга киришидан олдинги ушбу кўриш кофир учун ҳасрат, надомат ва қўрқув бўлади. Чунки у бироздан кейин ўша дўзахга киришини, ундан қутулолмаслигини билади. Тавфиқ Аллоҳдан.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 