Динимиз Қурбон ҳайити кунида биз мусулмонларга баъзи вожиб ва суннат амалларни килишга буюради. Жумладан, арафа кунининг бомдод намозидан бошлаб ҳайитнинг тўртинчи куни аср намозигача, яъни 23 вақт намоз мобайнида ҳар бир фарз намозидан кейин такбири ташриқ айтмоқлигимиз вожиб амаллардан ҳисобланади. Абдуллоҳ ибн Масъуд ва Умар ибн Хаттоб розияллоху анхумолардан ворид бўлган такбири ташриқ ибораси қуйидагича: "Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, Ла илаҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар, Аллоҳу акбар ва лиллахил хамд".
Ушбу такбирни ҳоҳ жамоат билан, ҳоҳ ёлғиз ўкилган ҳар бир фарз намоздан кейин айтамиз. Бундан ташқари, юрган ва ўтирганда ҳам айтиш мустаҳаб амалдир.
Арафа куни кечаси, яъни, ҳайит кунига ўтар кечасини зикру тасбеҳ ва дуои истиғфор билан бедор ўтказиш мустаҳаб амаллардандир. Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи ва саллам: “Кимки Рамазон ва Қурбон ҳайитларининг кечасини бедор ўтказса, қалблар ўладиган кунда унинг қалби ўлмайди”, деганлар.
Ҳайит кунининг тонгидан ғусл килиб, хушбуй атирлар сепиб ва энг гўзал, янги ёки тоза кийимларимизни кийиб, ҳайит намози ўкилгунча ҳеч нарса емай намозгоҳга бормоғимиз суннат амалдир.
Набий алайҳиссалом: “Рамазон ҳайити куни бирор нарса емай намозгоҳга бормас ва Қурбон ҳайити куни токи ҳайит намозидан қайтгунларича бирор нарса емас эдилар”.
Қурбон ва Рамазон ҳайитлари Аллохнинг бандаларига фарз қилган улуғ ибодатлари: Рамазон рўзаси ва хаж ибодати адо этиб бўлинган куннинг эртасига нишонланади. Аллоҳ таоло бандаларини мана шундай улуғ ибодатларни адо қилишга муяссар қилгани учун ҳам унинг шукронасига икки ракат ҳайит намозини ўкишни вожиб килди. Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: “Бас, Роббингиз учун намоз ўқинг ва (туя) суйиб қурбонлик килинг” (Кавсар сураси, 2-оят).
Намозни ўқиб бўлганимиздан сўнг, қодир бўлганларимиз қурбонликларимизни сўямиз ёки қассоб ёллаб сўйдирамиз. Ушбу ўринда шуни айтиш лозимки, аввалроқдан қурбонликка атаб олиб қўйилган қўйнинг жунини олиш жоиз эмас, шунингдек, ёлланган қассобга хизмати учун териси ёки гўштидан хам бериш дуруст эмас. Сўйилган қурбонликни терисини сотиб, пулини шахсий манфаатлар учун ишлатиш хам жоиз эмас, балки муҳтожларга садақа қилиш лозим.
Қурбон ҳайити кунларида барча мусулмонлар бир-бирларини муборакбод этиб, табаррук отахон, мунис онахонларга имон, ёшларга тавфиқу ҳидоят тилашлари лозим. Қариндош -уруғларни бориб кўриш, ёру биродарларни зиёрат қилиш, бева--бечоралар ҳолидан хабар олиш каби ишлар ушбу кунда савоби улуғ амаллардан хисобланади. Бирор сабабга кўра аразлашган, гина-қудратли таниш-билишлар ҳам худди шу муборак улуғ кунларда бир-бирларига қучок очсалар, ўзаро узр сўрашсалар максадга мувофик бўлади. Чунки кечиримли ва меҳр-шафкатли бўлиш ҳар бир мусулмон учун хам қарз, хам фарздир.
Кириб келаётган Қурбон ҳайити байрами билан барча юрдошларимизни муборакбод этамиз. Ватанимиз равнаки бунданда зиёда, осмонимиз ҳамиша мусаффо бўлсин.
Муҳаммадюсуф ТЎРАҚУЛОВ
Андижон “Саййид Муҳйиддин махдум” ўрта махсус ислом билим юрти мударриси
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари томонидан белгилаб берилган топшириқлар ижросини бажариш мақсадида Фарғона вилоятида диний соҳа ходимлари ҳамда масжидлар фаолиятини янада самарали йўлга қўйиш, жамоат билан ишлашда юксак масъулиятни таъминлаш мақсадида вилоят бош имом-хатиби Убайдуллоҳ домла Абдуллаев раҳбарлигида ишчи гуруҳ ташкил этилди. Ҳозирга қадар вилоятнинг Қува, Қўштепа, Риштон ва Бағдод туманларида ўрганишлар олиб борилди.
Ушбу ишчи гуруҳ томонидан вилоятнинг турли ҳудудларидаги масжидлар ва имом-хатиблар фаолияти ўрганилиб, бир қатор муҳим йўналишлар бўйича таҳлил ва баҳолаш ишлари олиб борилмоқда. Бу жараёнда қуйидаги масалаларга алоҳида эътибор қаратилмоқда:
Масжидларда санитария ва гигиена ҳолати
Масжид — нафақат ибодатгоҳ, балки поклик ва озодалик рамзи ҳамдир. Шу боис, ҳар бир масжидда санитария талабларига амал қилиш, ибодатга келувчилар учун қулай ва тозаликка риоя қилинган муҳит яратиш муҳим аҳамият касб этади.
Ишчи гуруҳ санитария ҳолатини ўрганар экан, масжид ичидаги ювиниш жойлари, таҳоратхоналар, гиламлар, ҳаво айланиши, сув таъминоти ва атроф муҳит тозалигига алоҳида эътибор қаратмоқда. Айрим масжидларда мунтазам санитария ишлари йўлга қўйилган бўлса, баъзи ҳолларда бу масалада тўлиқ ижро таъминланмаган. Шу асосда амалий тавсиялар берилмоқда.
Ёнғин хавфсизлиги ҳолати
Масжидларда ёнғин хавфсизлигини таъминлаш — жамоат хавфсизлигининг муҳим қисми ҳисобланади. Ишчи гуруҳ бу борада масжидлардаги ўт ўчириш воситалари, электр тармоқларининг ҳолати, эвакуация чиқиш йўллари ва ёзма тартибдаги хавфсизлик режаларини кўздан кечирмоқда.
Баъзи масжидларда ёнғин хавфсизлиги талабларига тўлиқ амал қилинаётган бўлса-да, бошқаларида муайян камчиликлар аниқланиб, мутахассислар тавсияси асосида тезкор чоралар кўриш лозимлиги қайд этилмоқда.
Қурилиш ва таъмир ишларининг меъёрий талабларга мувофиқлиги
Масжидларда олиб борилаётган қурилиш ва таъмир ишлари белгиланган меъёр ва талабларга мувофиқ бўлиши лозим. Ишчи гуруҳ қурилиш ишлари амалга оширилаётган объектларда лойиҳавий ҳужжатлар, масжиднинг тарихий ва меъморий хусусиятларига риоя этилган-этилмаганини ўрганмоқда.
Қурилиш ишлари вақтинчалик эмас, кўп йиллар давомида хизмат қиладиган ибодат масканини вужудга келтиришга қаратилган бўлиши лозим. Шу боис, бу борада ҳам техник назорат ва масъулиятли ёндашув талаб этилаётганига алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Имом-хатиблар ва масжид ходимларининг ижро интизоми
Масжид фаолиятининг самарадорлиги, аввало, унда хизмат қилаётган имом-хатиблар ва ходимларнинг масъулиятлилигига боғлиқ. Ишчи гуруҳ бу борада жамоат билан ишлаш маданияти, вақтга риоя, ҳужжат юритиш тартиби ва иш юзасидан ҳисобот бериш тизимини ҳам таҳлил қилмоқда.
Ижро интизомига суст қаралаётган ҳолатларда имом-хатибларга тегишли эслатма ва тавсиялар берилмоқда. Шу билан бирга, ўз бурчини сидқидилдан адо этаётган фидоий ходимлар алоҳида эътироф этилмоқда.
Шахсий хулқ-атворда намуна бўлиш
Имом-хатиблар фақатгина ибодат раҳнамоси эмас, балки жамият учун юксак ахлоқий намуна бўлиши керак. Улар жамоат олдидаги чиқишлари, муносабати, кийиниш маданияти ва умумий хулқ-атвори орқали кенг оммага таъсир кўрсатади.
Ишчи гуруҳ имомларнинг шахсий фазилатларини, жамоа билан қандай алоқада эканини, муҳтожларга муносабати ва аҳолининг турли қатлами билан мулоқот маданиятини ҳам баҳоламоқда. Бу орқали диний ходимлар орасида маънавий етакчилик фазилатини янада юксалтириш кўзда тутилган.
Ушбу тизимли ўрганишлар орқали Фарғона вилоятида масжидлар фаолияти янада тартибли, таҳлил ва тавсияларга асосланган ҳолда йўлга қўйиш, қолаверса, ишчи гуруҳ томонидан аниқланган камчиликлар юзасидан масъул шахсларга аниқ вазифалар белгилаш ва ижрога қаратиш, яхши натижаларни эса оммалаштириш кўзда тутилган.
Ҳудудлардаги ўрганишлар давом этмоқда.
Фарғона вилояти вакиллиги
Матбуот хизмати