Маълумки, Ер Қуёш атрофида айланади. Уларнинг орасидаги масофа 150 миллион километрни ташкил этади. Ёруғлик бу масофани 8 дақиқада босиб ўтади. Қуёшнинг ҳажми Ернинг ҳажмидан бир миллион уч юз минг марта каттадир. Бу – Қуёш ўз ичига бир миллион уч юз минг дона Ерни сиғдира олади деганидир. Ернинг қуруқлик қисми Шимолий Америка, Жанубий Америка, Африка, Осиё, Европа ҳамда Австралия ва Океания қитъаларидан иборат бўлиб, булар Ер шарининг бешдан бир қисмини эгаллайди. Қолган тўрт қисми океан ва денгизлардан иборат.
Шунингдек, барчага маълумки, осмонда буржлар бор. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деган:
وَالسَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ
“Буржлар эгаси бўлган осмон билан қасам” (Буруж сураси, 1-оят).
Ана шу буржларнинг ичида Ақраб буржи ҳам бор бўлиб, унинг марказида кичик бир юлдуз бор. Юлдузнинг номи “Ақраб юраги” (Антарес)дир. Ушбу юлдуз ўз ичига Ер ва Қуёшни, уларнинг ўртасидаги масофаси билан биргаликда сиғдиради.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деган:
وَكَأَيِّن مِّن آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ
“Улар осмонлару ердаги қанчадан-қанча оят-белгилар қаршисидан юз ўгирган ҳолларида ўтарлар” (Яъни, уларга эътибор қилмайдилар. Улардан ибратланиб, ваъз-насиҳат олиб, иймонга келмайдилар. Инсон яшаб турган борлиқнинг ҳар бир қаричида Аллоҳнинг борлигига, бирлигига, қудратига, тадбирига, билувчилигига ва бошқа камоли сифатларига далолат қилувчи оят-белгилар, далил-ҳужжатлар мавжуд. Лекин одамлар ўша ҳужжатларга, оят-белгиларга эътибор билан қарамайдилар. Шунинг учун ҳам иймонга келмайдилар.) (Юсуф сураси, 105-оят).
Шунинг учун мен доим инсонларни тафаккур қилишга чорлайман, қизиқтираман. Инсон тафаккур орқали бутун борлиқнинг Яратувчиси бўлган Аллоҳ таолони танийди. Агар сиз аввал Аллоҳни таниб, кейин Унинг буйруқларини танисангиз, Унинг тоатига садоқат, ихлос ва зўр ғайрат билан киришасиз. Агар Унинг буйруқларини билсангиз-у, аммо Унинг Ўзини танимасангиз, Унинг тоатидан юз ўгиришга уринасиз.
Биз айтиб ўтган юлдуз коинотдаги кичик бир жисмдир. Борлиқда миллиардлаб галактикалар, уларнинг ҳар бирида эса миллиардлаб юлдузлар бор.
Биз “Сомон йўли” номли галактиканинг таркибига кирамиз. Бизнинг галактикамиз бошқа галактикалар олдида жуда кичикдир. Қуёш ўзининг сайёралари билан биргаликда ушбу галактикада кичик бир нуқта бўлиб кўринади.
Энди бошқа галактикалар билан солиштирганда, бизнинг галактикамиз кичик кўринса, галактикамиз ичидаги Қуёш тизими нуқтадек кўринса, Қуёш тизимининг бир бўлаги бўлган Ер Қуёшдан бир миллион уч юз минг марта кичик бўлса, Ерга нисбатан инсон қандай кўринаркин? Албатта, заррадек ёки ундан ҳам кичикроқ кўринади.
Шу заррадек бўлган инсон Роббисини таниши учун тафаккур қилиши керак. Тафаккур қилган сари Аллоҳдан бўлган қўрқуви, У Зотни улуғлаши зиёда бўлиб боради. Қўрқуви ва улуғлаши зиёда бўлган инсон Унинг тоатида ихлосли, ғайратли бўлади.
Аллоҳ таоло сари йўл Унинг яратганлари ҳақида тафаккур қилишдан бошланади.
Доктор Муҳаммад Ротиб Набулсийнинг мавъизаларидан
Нозимжон Иминжонов таржимаси
Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси хабар беришича, май ойининг 13-санасида бир кунда 3 млрд сўмлик энергоресурсларини талон-торож қилиш ҳолатлари аниқланган. Афсуски, бугун бундай газ ва электр энергияга яширинча уланиб, давлатга миллиардлаб зарар етказган кимсалар ҳақидаги хабарларни тез-тез ўқиб қоламиз.
Бировнинг, айниқса, халқ ҳақидан қўрқмай ўғрилик орқали манфаат топмоқчи бўлаётган инсонлар орамизда кўплаб топилади. Бундайларнинг наздида газ, сув, электр энергия туганмас бойлик. Ундан ҳар ким ўз манфаати йўлида фойдаланиши мумкин. Бироқ бу неъматлар хонадонларга кириб бориши учун минглаб инсонлар меҳнат қилишини, давлат эса миллиардлаб маблағ сарфлашини, улар ҳам бир кун тугаб қолишини хаёлига ҳам келтирмайди.
Аслида ушбу неъматлардан оқилона фойдаланиш, исроф қилмаслик нафақат фуқаролик мажбуриятимиз, балки инсоний вазифамиз, мўминлик бурчимиздир.
Айтиш жоизки, уйда, ишда, кўчада коммунал тўловлар атрофида айланаётган қатор муаммолар ҳақида кўп эшитамиз, баъзан ўзимиз унинг гувоҳи ёки бевосита иштирокчисига айланамиз. Лекин бу муаммолар тўловни ўз вақтида амалга оширмаслик ёки айрим нобоп кимсаларнинг қилмиши оқибатида юзага чиқаётгани ёдимизга ҳам келмайди. Тўловларни имкон бўла туриб асоссиз баҳоналар ёки ўз вақтида тўламаслик ёки ҳисоблагич жиҳозларини тескарига айлантириш ёхуд ҳар хил ҳийлалар ишлатиб, уларни тўлашдан қочиш давлатнинг ва халқнинг ҳақини ейиш ҳисобланади. Чунки табиий бойликлар давлат ва халқ мулкидир.
Қолаверса, коммунал хизматлардан фойдаланиш учун ҳар бир хонадон таъминотчилар билан шартнома тузиб, қўл қўйган ва ўзаро келишувда тўловни ўз вақтида адо этишга келишган. Шу боис тўловларни вақтида адо этишимиз шаръан ҳам жоиз.
Таъкидлаш лозимки, халқнинг мулкида барча фуқаролар, хусусан, кам таъминланганлар, ногиронлар, етим-есирлар, кексаларнинг ҳақи бор. Улардан фойдаланишга келганда фаол бўлиб, тўловга келганда қочаётган, пайсалга солаётганлар юқорида зикр этилган қатламларнинг ҳам ҳақини ўзлаштириб, ноҳақ еяётганини билиб олсинлар. Зеро, Қуръони каримда: “Эй иймон келтирганлар, бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманглар” (Нисо сураси 29-оят), дея огоҳлантирилган. Шундай бўлгач, ҳар бир фуқаро ўзгаларнинг молига, айниқса, жамоат мулкига хиёнат этмаслиги даркор! Бунга эътиборсизлик охиратда ёмон оқибатларга олиб келиши мумкин.
Ҳавла бинти Амр розияллоҳу анҳо ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: “Баъзи бир одамлар Аллоҳнинг мулки (жамоат пуллари)га хиёнат қилади. Қиёмат куни улар жаҳаннамга равона бўлишади” (Имом Бухорий ривояти). Шундай экан, бу масалага жиддий ёндашишимизга тўғри келади.
Шунингдек, газ, электр энергия ва сув каби неъматлардан оқилона фойдаланиш ҳам динимиз талабидир. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Иқтисод қилган кимса камбағал бўлмас, маслаҳат қилган пушаймон бўлмас” (“Мушкотул насобиҳ”), деб тавсия берганлар.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Солиҳ ҳидоят, гўзал кўриниш ва иқтисодли бўлиш набийликнинг етмишдан бир жузидир”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Демак, доим аҳли солиҳлардан бўлиб, тежамкор бўлиш, исрофга йўл қўймаслик, ҳар бир нарсани ўз ўрнида, меъёрида тасарруф қилиш, керагидан ортиқ, беҳудага сарфламаслик набийликнинг етмиш жузидан бир жуз, етмиш бўлагидан бир бўлак экан. Буни ҳар бир мўмин-мусулмон яхши англаб, ҳаётига татбиқ қилиши лозим.
Хулоса қилиб айтганда, ҳалоллик инсон ҳаётини хотиржам, осойишта ва фаровон қилади. Шундай экан, коммунал тўловларни ўз вақтида тўлаб, халқ ҳақига хиёнат қилмайлик, азизлар!
Ғайрат БОЗОРОВ,
Деҳқонобод тумани
“Оқработ ота” жоме масжиди
имом-хатиби
"Ҳидоят" журналининг 6-сонидан олинди