Ёмон хулқлардан бири хусуматдир. Хусумат сўзи “Ўзбек тилининг изоҳли луғати”да: “Хусумат арабча – жанжал, низо; душманлик, адоват. Бировга нисбатан бўлган кек, адоват; қасд; душманлик”, деб изоҳланади. Хусумат инсонларни ўзаро бирдамлигини, дўстлигини заифлаштиради. Шу сабабли Аллоҳ таоло ўзаро низолардан тийилишга буюради: “Ўзаро низо қилманг, у ҳолда тушкунликка учрайсиз ва куч қувватингиз кетади” (Анфол сураси, 46-оят).
Хусумат қилиш инсонга ҳеч қандай манфаат келтирмайди. Балки у инсон учун икки дунёда ҳам зарардир. Имом Ғаззолий раҳимаҳуллоҳ: “Хусумат ва тортишув-ёмонликнинг куртагидир” деган. Донишмандлар хусуматнинг асосий сабабларини қуйидагича баён қилишади:
Инсон кун давомида турли инсонлар билан учрашади, улар билан суҳбатлашади. Яхши инсонлар ўз суҳбатдошлари, суҳбатлашиш шароитлари қандай бўлишидан қатъи назар, хусуматдан узоқ бўладилар. Масалан, бугунги об-ҳаво, нарх-наво ҳақида тортишиб вақтларини беҳуда ўтказмайдилар.
Айрим кишилар бировларнинг ишидан хато-камчилик қидириш билан овора бўладилар. Ўзгаларнинг айбини фош қилиб, камчиликларини бутун оммага фош қиладилар. Кишилар айбини топиб, уни хусуматга айлантириш нодонларнинг ишидир. Бировнинг айбини топиш билан шуғулланишдан кўра, ўз айби билан шуғулланган яхшидир. Агар имкон бўлса, одамларнинг айб-камчиликларини беркитиш яхши фазилат ҳисобланади. Ҳозирги пайтда айрим кишилар бировнинг озгина камчилигини топсалар, уни баралла бутун оммага ошкор қилишни, бу қилган ишларидан мақтаниб юришни яхши кўрадилар.
Алишер Навоий “Маҳбубул-қулуб” асарида: “Нохуш хабарни чин бўлса ҳам дўстингга етказма; бировдан айб кўрсанг юзига солма. Қўявер, ўша чин хабарни душман етказсин ва сен сабр қил, у айб можаросини душман қилсин. Ақлли одам ёлғон гапирмас; аммо, барча рост гапни айтавериш ҳам тўғри эмас. Бировни ноҳақ ҳижолатга солмоқ-ўз нодонлигини изҳор қилмоқ ва бир кўнгилни оғритмоқдир. Бу каби кишини хафа қиладиган чин сўздан кўра зарурат юзасидан-ўрни билан гапирилган ёлғон яхшидир”, деб ёзадилар.
Яхши инсонлар ўзларига қилинган ҳақсизлик учун тортишмайдилар, ғазабланмайдилар. Аксинча, вазминлик, мулойимлик билан бу ҳолдан чиқишга ҳаракат қиладилар. Инсоннинг ўз ўзини хусуматдан сақлаши, унинг юксак фазилат соҳиби эканини кўрсатади.
Руҳиддин АКБАРОВ
Қарши туман Акбар халифа Эшон ибн Мухтор масжиди имом-хатиби
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ичимликда уч марта нафас олар эдилар” (Имом Муслим ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бирортангиз тик туриб ичмасин”, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Доктор Абдураззоқ Киляний айтади: "Сувни ўтириб ичиш соғлиқ учун фойдалидир. Бунда инсоннинг ошқозони тинч ва бўшашган ҳолатда бўлади, бу эса ўз навбатида сувни ошқозонга ҳеч қандай тўсиқларсиз тўғри келиб тушишини таъминлайди. Ўтириб ичилганда сув аввал ошқозонга тушиб, кислотали муҳит билан қоришади, сўнгра организмдаги микробларни тозалайди ва ўн икки бармоқ ичакка ўтади. Бу инсон организмини турли касалликлардан ҳимояланашига сабаб бўлади. Инсон тик туриб сув ичганда эса, сув тўғридан-тўғри ўн икки бармоқ ичакка ўтиб кетади. Бу инсон саломатлиги учун зарарлидир".
“Албатта, Аллоҳ таоло банда таом еб Унга ҳамд айтганидан, ичимлик ичиб, Унга ҳамд айтганидан рози бўлади” (Имом Муслим ривояти).
Даврон НУРМУҲАММАД