Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
08 Июл, 2025   |   13 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:15
Қуёш
04:58
Пешин
12:33
Аср
17:41
Шом
20:02
Хуфтон
21:37
Bismillah
08 Июл, 2025, 13 Муҳаррам, 1447

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ: БОБУР МИРЗО – БУЮК ФАҚИҲ (Биринчи мавзу)

24.09.2020   2471   3 min.
МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ: БОБУР МИРЗО – БУЮК ФАҚИҲ (Биринчи мавзу)

Азиз ва муҳтарам “Muslim.uz” ўзани муҳиблари! УЛУҒ НЕЪМАТ! “МУБАЙЯН” асаридан баҳраманд бўла бошлаймиз. (1) “МУБАЙЯН” асари – ҳам шеърият, ҳам илм хазинасидир!

 

Бу асар беш китобдан иборат:

1) Иймон-эътиқод китоби;

2) Намоз китоби;

3) Закот китоби;

4) Рўза китоби;

5) Ҳаж китоби.

 

Шоҳ ва шоир, аллома ва саркарда Бобурнинг шундай гўзал китоб ёзгани – миллатимизнинг шарафидир.

 

*   *   *

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмитанинг 629-рақамли тавсияси билан нашр этилган.

*   *   *

 

БОБУР МИРЗО – БУЮК ФАҚИҲ

(Қисқа муқаддима)

 

    بسم الله الرحمن الرحيم

Аллоҳ  таъолога  сўнгсиз  ҳамду  санолар  бўлсин.  Ҳазрати  Расулуллоҳ  соллаллоҳу

алайҳи  ва  саллам жанобимизга  чексиз  салоту  саломлар  бўлсин.

 

Алҳамдулиллаҳ, олимлари подшоҳ, подшоҳлари олим бўлган халқнинг фарзандларимиз.

 

Буюк  тарихчи  олим  Абдулҳай  Лакҳнавий-Ҳасаний  “Нузҳат  ул-хавотир”  (“Хотиралар сайри”)  асарида  ёзади:  “У  зотнинг  исмини    ҳазрати  Хожа  Убайдуллоҳ  Аҳрор  ўзлари Заҳируддин  Муҳаммад  деб  қўйганлар,  лекин  туркий  халқлар  орасида  Бобуршоҳ  деб машҳур бўлган, жуда кўп илмларда денгиздек илм олган. Унинг фиқҳи Ҳанафийда (Ҳанафий мазҳаби асосида) “Мубайян” номли асари бўлиб, унга шайх Зайнуддин (ибн Қутбуддин  ал-Ҳанафий)  ал-Хавофий  “Мубаййин”  деган  шарҳ  ёзган” (“Нузҳат  ул-хавотир” – “Хотиралар  сайри”,  314-бет.)

 

Шунга кўра, асар номи “Мубайян”   эканлиги аниқдир.

 

XVI аср тазкираларидан бўлмиш Ҳасанхожа Нисорийнинг «Музаккири аҳбоб» (“Севимли  зотлар  ёдномаси”)  асарида  айтилади:  “Бобур  подшоҳнинг  фазилатлари  бисёр  ва  камолотлари  бешумордир.  Аруз  хусусида  ёзган  рисоласи  (“Рисолаи  аруз”)  бир  денгиздирки, ичи жавоҳиру дурлар билан тўладир. Фиқҳ масалаларини яна бир рисолада мубайян қилганки, ёзувчиси донишмандлигидан нишонадир. Туркий ва форсийда яхши шеърлари бордир. Ўшал фиқҳ рисоласининг номи ҳам «Мубайян»дир» (Форс  тилидан  Исмоил  Бекжон  таржимаси. Тошкент,  Абдулла  Қодирий  номидаги  Халқ  мероси  нашриёти,  1993.  51-53-бетлар).

 

Шоҳ Бобур «Мубайян» китоби орқали буюк фақиҳ зот эканини намоён этади, асарни ўз валиаҳд ўғиллари Носируддин Ҳумоюн ва Комрон Мирзоларга дастуруламал сифатида мўлжаллаб, уларнинг сиймоси орқали бутун халқ оммасига беш фарз фиқҳий масалаларини таълим қилади.

 

Дарҳақиқат, асарда муқаддас ислом динининг беш рукни: иймон-эътиқод, намоз, рўза, закот  ва  ҳаж  масалалари  гўзал  шеърий  тилда  баён  этилган.

 

 Таҳқиқ  натижасида  шунга шоҳид бўлдикки, “Мубайян” асарининг асосий таянган манбаълари муборак “Мухтасарул-Виқоя” ҳамда  «Ҳидоя»и  шариф  китобларидир. 

 

Асардаги  дуо  матнлари  эса  асосан  кутуби  ситтада, яъни  олти  улуғ  муҳаддиснинг  китобларида  келган  ҳадислардан  ҳамда  Имом  Ғаззолийнинг «Иҳёу  улумид-дин»  асаридан  танлаб  олинган.

 

Қомусий аллома, мумтоз шоир, маърифатли фақиҳ Заҳируддин Муҳаммад Бобур қаламига мансуб  “Мубайян” асари Темурийлар даври ижтимоий, оилавий, хусусий ҳаётидаги  илмий,  маърифий,  диний  маданиятнинг  назмий  ифодасидир.  

 

Мирзо КЕНЖАБЕК

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Бу зикрни 100 марта айтганмисиз?

30.05.2024   2310   2 min.
Бу зикрни 100 марта айтганмисиз?

Субҳаналлоҳ – Аллоҳ таолога энг севимли калима. Абу Зарр розияллоҳу анҳу айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: “Аллоҳ таолога энг маҳбуб бўлган каломни айтайми? Аллоҳ таоло учун каломларнинг энг яхшиси “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи”, деб айтишингдир”, дедилар”.

 

Субҳаналлоҳ – айтишга осон, тарозида оғир келувчи калима. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Икки калима борки, улар тилга енгил, тарозида оғир ва Раҳмонга маҳбубдир. Улар: “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи, Субҳаналлоҳил аъзийм”, дедилар” (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

 

Субҳаналлоҳ – Жаннатда боғ бўлувчи калима. Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки: “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи” деса, у учун жаннатда бир хурмо экилади”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

 

Субҳаналлоҳ – энг афзал калима. Саҳобалар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Қайси калом афзал?” деб сўрашди. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ фаришталари ёки бандалари айтишини ихтиёр қилган “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи” калимасидир”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

 

Субҳаналлоҳ – гуноҳларга каффорат бўлувчи калима. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ҳар намоздан кейин ўттиз уч марта тасбеҳ (Субҳаналлоҳ), ўттиз уч марта ҳамд (Алҳамдулиллаҳ), ўттиз уч марта такбир (Аллоҳу акбар) айтса, жами тўқсон тўққиз бўлади, юзта бўлишига: “Лаа илааҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува аъла кулли шайьин қодийр”ни айтса, унинг гуноҳлари денгиз кўпиклари каби бўлса ҳам, мағфират қилинади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Субҳаналлоҳ – хатоларни кетказувчи калима. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким: “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи” деб бир кунда юз марта айтса, хатолари денгиз кўпигича бўлса ҳам кечиб юборилади”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

 

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи аъдада холқиҳи ва ризо нафсиҳи ва зината аршиҳи ва мидада калиматиҳи”, деб айтардилар (Имом Муслим ривояти).

 Даврон НУРМУҲАММАД

Мақолалар