25 Ноябр, 2025, 4 Жумадул сони, 1447
25 Ноябр, 2025, 4 Жумадул сони, 1447
НАЗМ
Аввалғи муъман биҳнинг шарҳи
Будур иймон Худоға келтурмак,
ширк черигин замирдин сурмак,
Айтқил: “Ло илоҳа иллаллоҳ”,
Айт, маъносидин ҳам ўл огоҳ.
Калима ушбудур, муни тўхтат,
Демаги фарз бўлди бир навбат.
Яна мундин кейинки келгусидур,
Бу ақойидким, ул дейилгусидур.
Билғилу эътиқодни мунча туз
Жону кўнглунгда мундоғ ўлтурғуз –
Ким Худодур борни ҳаст эткан,
Еру кўки баланду паст эткан.
Билки, маъбуди босазо Улдур.
Жумлаи халқдин сизо Улдур.
Ҳар неким бордур, Ул яратқандур,
Ҳастлик жарчасига қотқандур.
Бирдуру йўқ шерик Анинг ишига,
Ўхшамас ҳеч ишта ҳеч кишига.
Эҳтиёжи кишига йўқтур Анинг,
Ёру ёвар ишига йўқтур Анинг.
(Бу мавзунинг давоми бор)
НАСРИЙ БАЁН
Ишониш шарт бўлган
биринчи нарсанинг шарҳи
(Иймоннинг биринчи шарти)
Аллоҳга иймон келтириш ва ширк лашкарини замирдан суриш шуки, “Ло илоҳа иллаллоҳ” (“Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ”) деб айтгил.
Айтгил-у, бунинг маъносидан ҳам огоҳ – хабардор бўл.
Иймон калимаси (Калимаи тоййиба – инсонни куфрдан покловчи калима) шудир, буни ёдингда сақлаб қўй. Бу калимани бир марта айтиш фарздир.
Яна бундан кейин келадиган нарса бу ақоиддир – эътиқод қилинадиган нарсалардирки, энди айтилади.
Эътиқодни шу қадар тўғри билиб ол ҳамда уни жон ва кўнгилда тўғри, маҳкам ўрнаштирки, бутун мавжудотни бор қилган, осмону ернинг бирини юксак, бирини паст қилиб қўйган зот Аллоҳдир. Балки, маъбуди босазо – ибодатга лойиқ ва муносиб бўлган зот Удир, барча халқдан – яратилмиш бутун махлуқотдан ўзгача, тенги ва ўхшаши, мисли ва мисоли бўлмаган зот Удир.
Нимаики бор бўлса, ҳаммасини У яратгандир ва борлик, мавжудлик қаторига қўшгандир. У бирдир, яккаю ягонадир ва Унинг ишигашерик йўқдир. Ҳеч бир ишда ҳеч бир кишига ўхшамайди. Унинг ҳечбир кишига эҳтиёжи йўқ (ҳожатсиз ҳожатбарордир); Унинг эши, жуфти, ёрдамчиси йўқдир (чунки бунга муҳтож эмасдир). (Бу мавзунинг давоми бор)
Насрий баён ва шарҳ муаллифи:
Мирзо КЕНЖАБЕК
Чумоли энг меҳнаткаш жонзотлардан бири. Исломда чумолига алоҳида эътибор берилган бўлиб, Қуръонда ҳам зикр қилинган. Ҳатто бир суранинг номи “Ан-Намл” - “Чумолилар” деб аталади.
Ҳадисларда ҳам чумолининг ўзига хос мақоми таъкидланган. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам тўрт хил жонзотни ўлдиришни ман қилганлар: чумоли, асалари, ҳудҳуд ва сурродни (тўрғайга ўхшаш қуш). (Имом Аҳмад ва Абу Довуд ривояти).
Кўпчилик одатда чумоли чақса, дарҳол босиб ўлдиради. Аслида бу нотўғри. Чумолини ўлдирмаслик керак, чунки у ҳам тирик мавжудот ва уни нобуд қилиш бекорга ман қилинмаган. Қолаверса, чумоли чақиши инсон организми учун бир қатор фойдаларга эга экани ҳам айтилади.
Чумоли чақишининг баъзи фойдaлари:
Қон айланишини рағбатлантиради. Чақиш натижасида қон айланиши яхшиланади, қизил қон ҳужайралари кўпайиб, организмда фаоллик ортади;
Мия нерв ҳужайраларини уйғотади. Чумоли чаққанида юз берган сенсор сигналлар мияга етиб бориб, айрим нейронларни жадалроқ ишлашга ундайди.
Терини чидамли қилади. Олимларнинг фикрича, бир жойни бир нечта чумоли бир вақтда чақса, ўша жойдаги терининг ҳарорат ва бактерияларга нисбатан чидамлилиги мустаҳкамланади;
Қон ивишини фаоллаштиради. Чақиш айрим ҳолларда қоннинг тезроқ ивишига ёрдам беради;
Токсинларга чидамлиликни оширади. Чақиш натижасида ҳосил бўлган қон қатлами томирларни заҳарли моддаларга нисбатан чидамли қилади, бу эса жигарга тушадиган юкни камайтиради;
Семиришга қарши таъсир. Урғочи чумоли чақиш пайтида чиқарадиган махсус ионли шиллиқ миқдори чақилган жойдаги ёғ тўқималарини йўқ қилишга ёрдам беради. Масалан, чумоли қўлни чақса, ушбу модда қўл бўйлаб тарқалиб, ёғларнинг катта қисмини эритишда ёрдам беради.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир чумоли пайғамбарлардан бирини тишлаб олди. Шунда чумолилар инларини ёндиришга буюрди. Аллоҳ таоло унга ваҳий қилди: “Сени бир чумоли тишласа, тасбеҳ айтадиган умматни ҳалок қиласанми?”, дедилар. (Имом Муслим ривояти).
Пўлатхон Каттаев,
Тошкент ислом институти катта ўқитувчиси
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 