Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
08 Июл, 2025   |   13 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:15
Қуёш
04:58
Пешин
12:33
Аср
17:41
Шом
20:02
Хуфтон
21:37
Bismillah
08 Июл, 2025, 13 Муҳаррам, 1447

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ: Аввалғи муъман биҳнинг шарҳи (Ўнинчи мавзу)

24.10.2020   1833   4 min.
МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ: Аввалғи муъман биҳнинг шарҳи (Ўнинчи мавзу)

НАЗМ

 Аввалғи муъман биҳнинг шарҳи

(Мавзунинг давоми)

 

Бор эдию ҳамиша бўлғусидур,

Неким ўлғусидур, не тўлғусидур.

Тенгри кунҳиға банда йўл топмас,

“Қачон”у “қанда” анда йўл топмас.

Зоти Анинг не жавҳару не араз,

Ишларида не иллату не ғараз.

Тенгрининг зоти, оти элдек эмас,

Феъли бирла сифоти элдек эмас.

Ўз бошингча Худоға от демагил,

Ҳам таъаққул қилиб, сифот демагил.

Бор мавсуф ул сифот бирла,

Ҳам мусаммодурур ул от бирла.

Ким Ўзи они ёд қилғандур,

Аҳли дин эътиқод қилғандур.

 

НАСРИЙ БАЁН

(Мавзунинг давоми)

 

У зот (Аллоҳ аввалдан) бор эди ва ҳамиша бор бўлади – абадий тирик ва қоим тургувчидир, на ўлади, на ортади – на ўзгаради!

Аллоҳнинг зоти моҳиятига банда йўл топа олмайди (Унинг зоти моҳиятини англашдан банда ожиздир), “Қачон (бор бўлган)?”, “Қаерда (туради)?” деган гаплар у зот ҳақида йўл топмайди (Унинг зоти ҳақида бундай гапларни айтиш жоиз эмас).

Унинг зоти жавҳар ҳам эмас, араз ҳам эмас. Аллоҳнинг ишларида иллат – айб, нуқсон, камчилик  бўлмайди, шунингдек, ғараз – ёмон мақсад ва ният ҳам бўлмайди (балки, фақат фойдали ҳикмат бўлади).

 

ИЗОҲ. Жавҳар – парчаланишни қабул этмайдиган бир парча, нарсаларнинг  асл  моддаси,  ўзаги,  бошқа  жисмлар  шу  жавҳардан  вужудга келади.  Аллоҳ  таъоло  жисм  эмас,  жавҳар  эмас.  шакл,  ҳудуд,  ўлчов, саноқ ва бўлинишни қабул этмайди...

Араз  бирор  нарсанинг  аслида  бор  бўлмай,  кейин  бор  бўлган  вақтли сифатидир, у фақат бошқа нарса билан бирикканда бор бўлади. Аллоҳ араз эмас ва аразлардан холидир («Жомиъ ул-мутун»).

Аллоҳ таъолонинг зоти ҳам, номлари ҳам халқнинг, одамларнинг, яратилмиш махлуқотнинг зоти ва отидек эмас, мутлоқ ўзига хос ва мосдир, Унинг феъли – қиладиган ишлари ва сифатлари ҳам одамларнинг феъли ва сифатидек эмас (аксинча, одамларнинг, махлуқотнинг барча феъл ва сифатларини У яратгандир).

Ўз бошингча Аллоҳ таъолога номлар тақама, ўзингча ақл юритиб, хаёлингга келган сифатларни ҳам У зотга нисбат бераверма. Зотан, Ўзи (Қуръони каримда билдирган) сифатлар билан васф этилган ваЎзи  (билдирган  энг  гўзал)  махсус  исмлар  билан  номлангандир.  Бу сифат  ва  номларни  Ўзи  баён  қилган  ва  дин  аҳли,  иймон  аҳли  шу нарсаларга эътиқод қилган – ишонгандир.

 

ИЗОҲ.  Илм  сифати  Аллоҳнинг  азалий  сифатларидандир.  Аллоҳ  таъоло  бутун  мавжудотни  билади.  Унинг  илмидан  зарра  миқдорича  бўлса ҳам ҳеч нарса йўқ бўлмайди. У қоронғу кечада юрган чумолини, ҳавода учаётган  заррачаларни,  қалбларнинг    ич-ичидан  кечган  нарсаларни, ҳофизаларда  (хотирада,  хаёлда)  жараён  этадиган  нарсаларни,  яширин ва энг пинҳон нарсаларни билади. Унинг илми ҳамма нарсаларга – хоҳ бутун  бўлсин,  хоҳ  бутундан  бир  парча  бўлсин,  хоҳ  мавжуд  бўлсин,  хоҳ номавжуд  бўлсин,  хоҳ  мумкин  бўлсин,  хоҳ  номумкин  бўлсин  –  ҳаммасига тааллуқлидир. У махлуқотининг ибтидосини ва интиҳосини – бошланишини  ва  охирини  билади.  Зот  ва  сифатлардан  ҳамма  нарсани  азалий  ва  абадий  илми  билан  билгувчи  Удир  («Жомиъ  ул-мутун»).

 

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК

Мақолалар
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Ибодатга дангасаликдан қандай қутулиш мумкин?

25.04.2024   666   3 min.
Ибодатга дангасаликдан қандай қутулиш мумкин?

Бир кунда беш вақт намозни ўз вақтида адо этинг! Тўғри дастлаб, бир маҳал, кейин икки, уч қилиб кўпайтираётган бўлишингиз мумкин. Бироқ беш маҳал намоз ҳар бир мусулмон зиммасидаги фарздир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Муъоз ибн Жабал розияллоҳу анҳуни Яманга жўнатаётиб: “Аллоҳ таоло беш маҳал намозни ҳар бир банданинг зиммасига фарз қилганини етказгин”, деб алоҳида таъкидлаганлар.

Демак, бир кунда беш маҳал намоз фарздир. Икки ёки уч маҳал эмас.

Барчамизга яхши маълумки, бирорта эшикни очиш учун албатта калит керак. Худди шунингдек, Жаннатга кириш учун ҳам калит талаб этилади. Агар жаннатга киришни истасангиз сизга калит керак бўлади. Ахир бу дунёда ҳам эшикдан кириш учун калит керак бўляптику.

Ҳар бир калитда ўзининг тишлари бўлади. Тасаввур қилиб кўрингчи, калитингизнинг бир тиши бўлмаса нима бўлади? Истасангиз синаб кўринг, калитингиз тишидан биттасини синдириб, очишга уриниб кўрингчи? Эшик очилармикин? Ваҳоланки, калитда биргина синган тишдан бошқа яна бир қанча бутун тишлар бор.

Яна бир мисол. Айтайлик, бир танишингизга қўнғироқ қилмоқчи бўлсангиз, унинг рақамини терасиз. Бордию биргина рақамни нотўғри терсангиз, сиз яқин одамингиз билан гаплаша олмайсиз, тўғрими?

Демак, Жаннатга тушишни истар экансиз сиз беш маҳал намозни ўз вақтида адо этишингиз керак экан.

Намоз вақти кирганда юмшоқ тўшакингизда ётган ёки аёлингиз билан бирга бозорда бўлсангиз ҳам, бирор иш билан банд ёки фарзандларингиз билан бирга ўйнаётган бўлсангиз ҳам дарҳол ҳаммасини четга суриб, намозни адо этишга киришинг!

Қанчалик кўп ишларингиз бўлмасин, сиз намозни ўз вақтида адо этсангиз Аллоҳ таолонинг Ўзи бошқа ишларингизни осон қилиб қўяди. Лекин афсуски, буни кўпчилик тушунмайди.

Одатда биз ўзимиз учун осон бўлган амалларни қиламиз. Лекин қачонки нафсимизга оғир келадиган ишга дучор бўлсак ўзимизни олиб қочамиз.

Бугунги кунда ўзининг гавдаси, мушаклари билан мақтанадиганларнинг видеолавҳаси жуда кўпайиб кетди. Бунинг сабаби ҳозирги ёшлар мушакларини ишириб олишга жуда қизиқадилар. Ўзларини бошқалардан кучли деб ҳисоблайдилар. Лекин аслида ҳақиқий кучли инсон ким? Мушаклари бақувватми? Йўқ, асло ундай эмас. Бомдод намозига туриш учун устидаги кўрпасини кўтара олган ҳақиқий кучли одамдир. Агар ўзингизни кучли деб билсангиз, бомдодга туришда синаб кўринг.

Азиз ота-оналар фарзандларимиздан бирор нарсани талаб қилишда аввало ўзимиз ўрнак бўлайлик. Токи ёшлар бир қўлида оғир тошни кўтарадиган одам кучли инсон эмас, балик, таҳажжуд ва бомдод намозларини турадиган одам ҳақиқий кучли одам эканини яхшилаб англаб етсинлар.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: “Уларнинг ёнбошлари ўрин-жойларидан йироқ бўлур. Улар Парвардигорларига қўрқув ва умидворлик билан дуо-илтижо қилурлар ва Биз уларга ризқ қилиб берган нарсалардан инфоқ-эҳсон қилурлар” (Сажда сураси, 16-оят).

Аллоҳ таоло бу оятда кучли мўминлар ҳақида хабар қилади. Улар тунларни ибодат билан ўтказиб, оз ухлайдилар, кечалари Роббул аъламийндан қўрқиб, Унинг раҳматидан умидвор ҳолда бедор бўладилар.

Аллоҳ таоло барчамизни ана шундай гўзал хулқлар билан сифатланган бандаларидан қилсин!

Даврон НУРМУҲАММАД

 

 

 

Мақолалар