27 Ноябр, 2025, 6 Жумадул сони, 1447
27 Ноябр, 2025, 6 Жумадул сони, 1447
Андижон вилояти бош имом-хатиби Мирмақсуд АЛИМОВ билан суҳбат
– Ассалому алайкум, домла. Аввало, яқинда янада масъулиятли лавозим – вилоят бош имом-хатиблигига тайинланганингиз билан муборакбод этамиз. Маъқул кўрсангиз, энг хавфли иллат бўлиб келган фитна мавзусида суҳбатлашсак...
– Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳ. Ташаккур. Аллоҳ таоло ҳаммамизнинг юзимизни икки дунёда ёруғ қилсин. Дарҳақиқат, бу иллатдан саодат асрида ҳам Расули муҳтарам Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам огоҳликка чақирганлар. Ҳанафий мазҳабининг кўзга кўринган йирик олимларидан Имом Зайнуддин Биргавий раҳимаҳуллоҳ “Тариқат ул-Муҳаммадия” асарида исломий одоб-ахлоқ, хусусан, қалб хасталиклари борасида сўз юритар экан, қирқ саккизинчи ўринда “Фитна” ҳақида алоҳида тўхталган.
Имом Муҳаммад Ходимий асарни шарҳлар экан, қуйидагиларни айтади: “Маънавий иллатлардан яна бири фитначиликдир. Фитна деб одамларни изтироб, ихтилоф, машаққат ва балога гирифтор қилишга айтилади. Масалан, халқни давлатга қарши чиқишга тарғиб қилиш, ваъз айтишда тингловчиларнинг савиясини ҳисобга олмасдан тушунмовчилик келтириб чиқарувчи мураккаб тилда гапириш каби ҳолатлар умуммаънода фитнага мисол бўлади. Шунингдек, китоб мутолаа қилишда эҳтиётсизлик қилиб, тушуниб-тушунмасдан оммага нотўғри тушунча бериб қўйиш ҳам фитна дейилади”.
– Ҳар мақомнинг ўз мақоли, ҳар майдоннинг ўз рижоли бор, дейилади. Уламолар: “Кимки ўз даври урф-одатларини билмаса, бас, у жоҳилдир!” дейишади.
– Ҳа, амри маъруф, наҳйи мункар қилиш ҳам юқоридаги қабилдадир. Бу икки амал, гарчи қирқ фарздан бўлса-да, ўз ўрнини топиб қилинса, мақсадга мувофиқ бўлади. Тўғри келган жойда амри маъруф, наҳйи мункар қилиб кетавермаслик керак. Одамларнинг ҳолини, савиясини ҳисобга олиш шарт. Акс ҳолда мункар ишлар кўпайиб кетишига сабабчи бўлиб, тингловчини яна кўпроқ таассубга берилишига замин яратиб беради. Бундан ташқари ўз бошига ҳам балолар орттириб олиши ҳам мумкин.
Абу Дардо розийаллоҳу анҳу айтади: “Кимки биродарига омма олдида ошкора насиҳат қилса, бас, уни айблабди. Агар ёлғиз ўзига гапирса, бас, уни тузатибди”. (“Ал-бариқат ул-маҳмудия фи шарҳи тариқат ил-Муҳаммадия”, 3-жуз, 152-бет.)
Тинч, осуда ҳаёт кечириб турган одамлар орасидан ҳаловат ва тинчлик кўтарилишига сабаб бўладиган ҳар қандай фитна ҳаракатлари аслида одамларнинг қонини тўкишдан ҳам оғир, ёмон оқибатларга олиб келадиган гуноҳдир. Аллоҳ таоло Бақара сурасида таъкидлаган: «Фитна қотилликдан ҳам ёмондир» (191-оят).
– Хўш, бугунги техник тараққий этган, ёлғиз кишига ҳам қўлидаги телефон орқали бир зумда ёлғон хабар етиб келиши мумкин бўлган замонда фитнадан қандай сақланиш мумкин?
– Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай марҳамат қилганлар: “Яқин орада фитналар бўлади. Ўша чоғда ўтириб олган одам тик тургандан яхшироқдир. Ўрнида жим тик турган эса, юраётган одамдан яхшироқдир. Яёв юрган эса, тез-тез юраётган одамдан яхшироқдир. Ким ўша фитналарга эътибор берса, уни фитна ўзига тортиб олади. Кимки қутулишга жой топса, ўша жойда фитнадан ҳимоялансин” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Бу ҳадисга диққат қилар эканмиз, Расул алайҳиссалом киноя билан ҳам фитнага аралашиб қолишдан қаттиқ қайтармоқда. Тик турган одам билан ўтирган одам деганда, фитнага қизиқиб турган одам билан унга эътибор қилмаган одам назарда тутилмоқда. Демак, фитначилар ҳақида қизиқишдан кўра, уларга асло эътибор қилмаслик яхши экан. Ўрнида жим тик турган одам билан юраётган одамдан мурод эса, фитнага қизиқиб турган ва фитнага қўшилиш учун ҳаракатга тушганлардир. Демак, фитнага қўшилиш учун ҳаракатга тушгандан, унга қўшилмай, шунчаки қизиққан дурустроқ саналмоқда. Яёв юрган одам билан тез-тез юраётган одамдан мурод эса, фитна сари тез ҳаракат қилаётганлардан кўра, суст ҳаракат қилаётганлар Аллоҳнинг наздида сал тузукроқ одам, демакдир. Бу иллат қора тунда қора тошнинг устидаги қора ўргимчак мисоли жамиятга кириб келар экан, унга аралашган одам дарҳол чиқиб кетиши қийин. Чунки фитна одатда жозибали бўлади, унга қизиққанларни дарров жалб қилади. Мўмин киши ҳар қандай оғир бўлмасин, фитнадан қочиши керак.
– Албатта. Турли балою офатлар қаторида фитна иллатидан ҳам паноҳ беришини сўраб қилинадиган дуолар бордир...
– Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: «Парвардигорингиз: “Менга дуо қилингиз, Мен сизлар учун (дуоларингизни) ижобат қилай!” – деди...» (Ғофир сураси, 60-оят). Мана шу оятнинг ўзи Раббимизга алоҳида бир дуо билан эмас, ўз тилимизда, истаган нарсамиздан паноҳ тилаб дуо қилишимиз учун асосдир. Қолаверса, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам фитнадан сақлашини сўраб, Аллоҳга дуо қилгани ҳақида саҳиҳ ривоятлар бор. Масалан, мана бундай деб дуо қилганлар: “Махлуқлари ёмонлигидан, осмондан тушиб яна кўтарилганлар ёмонлигидан, ер юзида кўпайиб тарқалган ва ер юзидан чиққан (барча) нарсанинг ёмонлигидан, тун ва кундуз ёмонлигидан, (эшигимизни) яхшилик билан қоққан ҳар кимнинг ташқарида қолган ёмонлигидан Аллоҳдан паноҳ тилайман, ё Раҳмон, Ўзинг асра!” (Имом Аҳмад, (3/419), саҳиҳ иснод билан; Ибн Сунний, 637-ҳ. Абдулқодир Арнавут саҳиҳ эканини айтган. Қаранг: Таҳовий, 133-ҳ.; “Мажмауз завоид”, 10/127).
Суннатга кўра, биз ҳам фитнадан сақлашини сўраб, Раббимизга ёлворамиз. Аллоҳ таоло ҳар биримизни фитна балосидан асрасин.
А.ХУДОЙБЕРДИЕВ
суҳбатлашди
Истисқо намози қачон ўқилади? Жума намозини адо этиб бўлгандан кейин худди жума намозидек икки ракъат жаҳрий намоз ўқилади. Лекин намозга азон ва иқомат айтилмайди.
Қандай ният қилинади?
"Икки ракат истисқо намозини ўқишни ният қилдим, ҳозир бўлган имомга иқтидо қилдим", деб ният қилинади.
Қайси суралар ўқилади?
Намозда имом истаган сурани зам сура қилиши мумкин.
Намоздан кейин имом қиблага юзланиб қўлларини баланд кўтариб дуо қилади. Жамоат ҳам у билан бирга қиблага юзланган ҳолда ўтириб, имомнинг дуосига "омийн" деб турадилар.
Намоздан кейин минбарга чиқмасдан, қавмга юзланган ва тик турган ҳолда ушбу қисқа хутбани ўқилади:
اَلْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ. نَحْمَدُهُ وَ نَسْتَعِينُهُ وَ نَسْتَغْفِرُهُ وَ نَتُوبُ إِلَيْهِ. وَنَشْهَدُ أَنْ لَا إِلٰهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَنَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ ، أَمَّا بَعْدُ: يَا أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّكُمْ شَكَوْتُمْ جَفَافَ دِيَارِكُمْ وَتَأَخُّرَ الْمَطَرِ عَنْ أَوَانِهِ، وَقَدْ أَمَرَكُمُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ بِالدُّعَاءِ وَ وَعَدَكُمُ الْإِجَابَةَ، قَالَ اللهُ تَعَالَى: ﴿اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَ يَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمْ﴾ فَتُوبُوا إِلَى اللهِ تَوْبَةً نَصُوحًا، وَاسْتَغْفِرُوا اللهَ جَمِيعًا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ.
Хутбадан кейин қуйидаги истисқо дуосини қилиш тавсия этилади:
اللَّهُمَّ أَغِثِ الْقُلُوبَ بِالْإِيمَانِ، وَالْأَرْضَ بِالْمَطَرِ وَالْهَتَّانِ، اللَّهُمَّ أَنْتَ اللهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، أَنْتَ الْغَنِيُّ وَنَحْنُ الْفُقَرَاءُ، أَنْزِلْ عَلَيْنَا الْغَيْثَ وَلَا تَجْعَلْنَا مِنَ الْقَانِطِينَ، اللَّهُمَّ اسْقِنَا وَأَغِثْنَا، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا، غَيْثًا مُغِيثًا، هَنِيئًا مَرِيئًا، مُجَلِّلًا سَحًّا، عَامًّا دَائِمًا، نَافِعًا غَيْرَ ضَارٍّ، عَاجِلًا غَيْرَ آجِلٍ، اللَّهُمَّ تُحْيِي بِهِ الْبِلَادَ، وَتُغيثُ بِهِ الْعِبَادَ، وَتَجْعَلُهُ رَحْمَةً لِلْحَاضِرِ وَالْبَادِ، اللَّهُمَّ سُقْيَا رَحْمَةٍ لَا سُقْيَا عَذَابٍ وَلَا هَدَمٍ وَلَا بَلَاءٍ وَلَا غَرْقٍ، اللَّهُمَّ أَنْبِتْ لَنَا الزَّرْعَ، وَأَدِرَّ لَنَا الضَّرْعَ، وَأَنْزِلْ عَلَيْنَا مِنْ بَرَكَاتِكَ، وَاجْعَلْ مَا أَنْزَلْتَهُ قُوَّةً لَنَا عَلَى طَاعَتِكَ، وَبَلَاغًا إِلَى حِينٍ.
اللَّهُمَّ إِنَّا خَلْقٌ مِنْ خَلْقِكَ، فَلَا تَمْنَعْ عَنَّا بِذُنُوبِنَا فَضْلَكَ ﵟرَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَﵞ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа