Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
01 Июл, 2025   |   6 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:09
Қуёш
04:54
Пешин
12:32
Аср
17:41
Шом
20:04
Хуфтон
21:41
Bismillah
01 Июл, 2025, 6 Муҳаррам, 1447

Абдурауф Фитрат биринчи ўзбек профессорларидан биридир

30.10.2020   3376   2 min.
Абдурауф Фитрат биринчи ўзбек профессорларидан биридир

Ўзбекистон халқи илм-фан, маданият ва санъатга ҳисса қўшган буюк аждодларни чуқур ҳурмат қилади.

ЎзА хабарига кўра, бизнинг мамлакатимизда Ўзбекистон олимларининг мероси ва тарихий асарларини ўрганилади, уларнинг хотираси абадийлаштирилади.

Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг 2020 йил 8 октябрда қабул қилинган "Қатағон қурбонлари меросини чуқурроқ ўрганиш ва уларнинг хотирасини абадийлаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида" ги фармойиши ота-боболаримизнинг ҳаёти ва ижодини янгидан ўрганишга хизмат қилди.

Алоҳида таъкидлаш керакки, Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси ўзбек жадид-маърифатпарварлари ижодини ўрганиш ва оммалаштиришда муҳим аҳамиятга эга. Махсус фонд ва мажбурий нусхаларни сақлаш хизматида кўплаб муаллифларнинг, шу жумладан Абдурауф Фитратнинг ноёб асарлари ва илмий асарлари сақланади. Баъзилари ўзбек тилини ривожлантириш ва янада оммалаштиришга бағишланган.

Шоир ва олим, ёзувчи ва драматург, ўқитувчи ва маърифатпарвар Абдурауф Фитрат 1925 йилда эски ўзбек алифбосида "Ўзбек тили қоидалари бўйича тажриба. Сарф" дарслигини ёзган. Китоб ХХ асрнинг 30-йилларига қадар кўп марта қайта нашр этилган. Ушбу асар ўзбек тили грамматикасини янада ўрганиш учун асос бўлиб хизмат қилди.

Фитрат араб, форс ва усмонли тилшунослигининг ўзбек тилидаги от, сифат, феъл ва ёрдамчи сўзларни аниқлашдаги ютуқлари ва анъаналарига мурожаат қилди. Унинг ижоди йигирманчи асрнинг 20-йиллари ўзбек тилшунослигининг ноёб намуналари, ўтмишнинг ўлмас манбалари (ҳинд, араб тилшунослиги, туркшунослик) ва замонавий тилшунослик ўртасида мустаҳкам кўприк бўлиб хизмат қилади.

Абдурауф Фитрат ўзбек олимларидан биринчилардан бўлиб профессор унвонига сазовор бўлди. 1991 йил 25 сентябрда ўзбек драматургияси, реалистик адабий танқид ва адабиётшунослик мактабини яратишда қўшган ҳиссаси учун Абдурауф Фитратга Алишер Навоий номидаги Давлат мукофоти берилди.

Ўзбек тилини янада ривожлантиришда ижодий учрашувлар, хотира кечалари, онлайн мулоқотлар тобора муҳим аҳамият касб этмоқда, бу ҳам ёш авлоднинг буюк аждодлар-ўмаърифатпарварлар Маҳмудхўжа Беҳбудий, Абдулла Авлоний, Исҳоқхон Ибрат, Абдурауф Фитрат, Абдулла Қодирий ҳаёти ва фаолияти тўғрисида билимларини бойитишга хизмат қилмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Мақолалар
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Худкушлик қаҳрамонлик эмас

01.07.2025   1051   2 min.
Худкушлик қаҳрамонлик эмас

Инсон зиммасида бир нечта омонатлар борки, буларни қадрлаш зарур ҳисобланади. Ўз жонига ўзи қасд қилиш эса ана шу омонатга хиёнат қилишдир. Бинобарин, Қурони карим Нисо сураси 29-оятида Ҳақ таоло  хитоб қилган: "Бир-бирларингизни ўлдирмангиз".

Жундаб ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: "Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: "Сизлардан илгари ўтганлардан бир киши жароҳатланди. Бесабрлик қилиб пичоқ олди-да, қўлни кесиб ташлади ва кўп ўтмай, қон йўқотиб вафот этди. Аллоҳ: "Бандам жонига қасд этди, унга жаннатни ҳаром қилдим", деди" (Муттафақун алайҳ).

Яна бир ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: "Кимки тоғдан ўзини ташлаб, жонига қасд қилса, у жаҳаннам оловида абадулабад ўзини пастга ташлайди. Кимки заҳар ичиб жонига қасд қилса, у қўлида заҳарини тутиб, жаҳаннам оловида абадулабад ўзини заҳарлайди. Кимки ўзини темир билан ўлдирса, у қўлида темирини тутиб, жаҳаннам оловида абадулабад у билан ўзини уради" (Имом Бухорий, Муслим ва бошқалар ривояти).

Мўътабар фатво китобларимиздан “Фатавои Сирожия”да: “Қачон кема ёна бошласа, ундагиларнинг агар ўзларини денгизга ташлашса, сузиш билан халос бўлиб кетишга гумонлари ғолиб бўлса, шундай қилишлари вожиб бўлади. Агар ўзларини денгизга ташласалар ҳам ғарқ бўлишлари ёки ташлашмаса, куйиб кетишлари эҳтимоли бўлса, у ҳолда кемада қолиш ва денгизга ўзларини отиш орасида ихтиёрлидирлар. Кимки ўзини ўлдирса, унинг гуноҳи бошқа бировни қатл қилгандан кўра қаттиқроқдир!”

Юқорида келтирилган манбалардан кўриниб турибдики динимиз инсон ўз жонига қасд қилишга эмас, балки бу омонатни асрашга қадрлашга чақиради. Лекин, жамиятда баъзи инсонлар борки, ўз жонига қасд қилишга, худкушликка рағбат қиладилар. Аслини олганда ўзини-ўзи ўлдириш Аллоҳ берган неъматни мутлақо менсимасликдир. Шу билан бирга бундай ҳолат ўша жамиятга ҳам мусибат ҳисобланади.

Ўзини-ўзи ўлдиришнинг гуноҳи бировни ўлдиришдан кўра оғирроқ ва каттароқ ҳисобланади. Энди, салгина ҳаёт ташвиши деб, озгина ғам ва алам деб ўзини ўлдираётганларнинг гуноҳи бировни ўлдиришдан кўра оғирроқ эканлигини билдик. Бироқ, бундан ҳам энг ачинарлиси, бировларнинг ёлғон-яшиқ гапларига учиб, “фатво”ларига алданиб, бегуноҳ мўмин-мусулмонларни ўлдиришга қасд қилиб ўзини ўлдиришнинг гуноҳи бундан неча баробар оғирроқ ҳисобланади. Бу шаҳидлик эмас, бу қаҳрамонлик ҳам эмас, балки худкушликдир.

Уйчи тумани "Девона бобо" жоме масжиди имом-хатиби

Абдуфаттоҳ Мусаханов

Манба: @Softalimotlar

МАҚОЛА