Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
20 Сентябр, 2024   |   17 Рабиъул аввал, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
04:50
Қуёш
06:09
Пешин
12:21
Аср
16:35
Шом
18:26
Хуфтон
19:40
Bismillah
20 Сентябр, 2024, 17 Рабиъул аввал, 1446

Ҳаж – улуғ ибодат

4.08.2016   10625   5 min.
Ҳаж – улуғ ибодат

Ҳаж Ислом арконларидан биридир. Қодир бўлган кишиларга бу ибодатни умри давомида бир марта адо этиш фарздир. Унинг фарзлигига далил бу ояти каримадир:

وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا

“Йўлга қодир бўлган одамлар зиммасида Аллоҳ учун Байтни ҳаж қилиш (фарзи) бордир” (Оли Имрон сураси 97-оят).

“Ҳаж” сўзи, луғатда қасд қилиш маъносини англатади. Уламолар таърифида эса, махсус вақтда, махсус маконда, ният билан махсус ибодатларни адо этишга “ҳаж” дейилади.

Махсус вақт дейилганида, зулҳижжа ойининг тўққизинчи куни Арафотда туриш, Наҳр (қурбонлик қилинадиган кун)нинг тонгидан бошлаб Байтуллоҳни тавоф қилиш тушунилади. Махсус макон дейилганида, Каъба ва Арафот англанади. Махсус ибодатлар дейилганида эса, ҳаж ва унинг арконларини бажариш ниятида эҳромга кириш англанади.

Бу ибодат, кўпчилик уламолар фикрича, ҳижрий тўққизинчи йилнинг охирида фарз қилинган. Ҳар йили зулҳижжа ойида бутун ер юзидаги қодир бўлган мусулмонлар бу жойга ҳам молиявий, ҳам жисмоний, руҳоний амал ҳисобланувчи шу ибодатни адо этиш учун тўпланадилар.

Намоз, рўза ва закотнинг фарзлигини инкор қилган киши диндан чиққанидек, бу ҳажнинг фарзлигини инкор қилиш ҳам диндан чиқишга олиб келади.

Ҳаж амали ўзининг эҳтиёжи ва қарамоғидагиларнинг нафақасидан ташқари ошиқча – Байтуллоҳга бориб келишга етарли маблағи бор ҳар бир ақли расо, болиғ (балоғатга етган), озод, соғлом мусулмонга (аёллар иддада бўлмаслиги ва уларга маҳрам-йўлдош ҳам бўлиши лозим) йўллар хатарсиз бўлса, ҳаж ибодатини кейинги йилга қолдирмай, адо этиш фарздир. Бундай шароитларда кечиктирса, гуноҳкор бўлади. Ҳаж ибодати умрда бир марта адо этиладиган фарз амалдир. Ундан ортиғи нафл ҳисобланади.

Ҳаж ибодати давомида гуноҳ қилмаган, фаҳш сўзлар айтмаган ҳожи, онадан янги туғилгандек гуноҳларидан пок бўлади. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар:

من حج البيت ولم يرفث ولم يفسق خرج من ذنوبه كيوم ولدته أمه

«Ким Байтуллоҳни ҳаж қилса, (унда) ахлоқсиз сўзларни гапирмаса ва фисқ-фужур ишларни қилмаса, худди онаси уни туққан кундаги каби (барча) гуноҳлардан покланиб қайтади» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

 

Бунинг учун ҳожи қуйидагиларга амал қилиши зарур:

– энг аввало, холис ният қилиши. Зеро, ҳадиси шарифда айтилганидек, амаллар натижаси ниятга боғлиқдир. Ҳар бир киши ниятига яраша савоб олади.

– ҳажнинг аркон ва амалларини тўла-тўкис бажариши;

– мусулмон учун энг муҳим ишлардан яна бири топган ва тўплаган маблағининг ҳалол, пок бўлишидир. Бу унинг барча яхши амаллари, жумладан, ҳаж ибодати ҳам мақбул бўлиш шартларидан саналади. Зотан, Аллоҳ таоло покдир. Фақат покиза амалнигина қабул қилади;

– агар зиммасида қарзи бўлса, уларни узиши. Зеро, банданинг бошқа киши зиммасидаги ҳақини ўша одам кечмагунича Аллоҳ таоло кечмайди;

– олган омонатини қайтариши;

– ўзидан ранжиганлар кўнглини олиши;

– қайтиб келгунича қарамоғидагиларга етадиган нафақани ҳозирлаши;

– ҳаж йўлига тушган мўмин ўтган гуноҳларига чин дилдан тавба қилиши, ўзини гўё дунёдан охиратга сафар қилаётгандек ҳис этиши;

– солиҳ амалларни кўпайтириши;

– Аллоҳ таолонинг розилигидан бошқа ўй-хаёлларни қалбидан чиқариши;

– муборак ҳаж сафарида йўлдошлари билан гўзал муносабатда бўлиши. Улар билан тортишмаслиги, эътирозларига сабаб бўладиган ишларни қилмаслиги, уларга озор етказмаслиги ва улардан етган азиятларга сабр қилиши;

– сафар давомида гуноҳдан, беҳуда ишлардан ва бузуқ сўзлардан йироқ бўлиши ва қолган ҳаётида ҳам бунга доимо қатъий амал қилиши;

– эҳромда бўлганида биринчи Ақобада тош отгунича ҳар намоздан сўнг, тепалик ва пастлик ерга  чиқиб тушаётганида, ҳожилар гуруҳига йўлиққанда талбия (“Лаббайкаллоҳумма лаббайк, лаббайка ла шарика лака лаббайк, иннал ҳамда ван-неъмата лака, валмулка ла шарика лак” – лаббай, Парвардигорим лаббай. Лаббай Сенинг шеригинг йўқ, лаббай. Албатта, ҳамд ва неъмат Сеники, мулкингда шеригинг йўқдир) айтиши;

– Ҳарам ҳурматига риоя этиши;

 – Ҳарамдаги гиёҳларни юлмаслиги, дарахт шохларини синдирмаслиги, ҳайвонларни овламаслиги ва ўлдирмаслиги;

– замзам сувидан тўйиб-тўйиб ичиши. Зотан, замзам сувидан тўйиб ичиш нифоқдан қутулишдир. Жаноб Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Замзам суви ва дўзах ўти кишининг ичида жам бўлмайди», деб марҳамат қилганлар. Бу замзам суви ҳақидаги башоратлардандир;

– боши ва танаси устидан замзам сувини қуйиши.

– Мадинаи мунавварани ҳам Маккаи мукаррама каби эъзозлаши;

– Расулуллоҳ (соллалллоҳу алайҳи ва саллам)нинг қабрларини зиёрат этишни ғанимат билиши. Зеро, бу иши Расулуллоҳ (соллалллоҳу алайҳи ва саллам)ни тирик чоғларида зиёрат қилиш билан баробардир. Зотан, у зоти бобаракотни зиёрат қилиш шафоатларига етишувга сабаб бўлади.

Аллоҳ таоло барчамизга бу улуғ ибодатни тўла-тўкис адо этишни ва унинг файзу баракотларига эришишни насиб айласин. Омин!

 

Толибжон ҚОДИРОВ

тайёрлади.

Ҳаж ва умра
Бошқа мақолалар

Аввал бурчингизни адо қилинг

19.09.2024   3053   2 min.
Аввал бурчингизни адо қилинг

Биз йўқлик даштида, жонимиз руҳият оламида эди. Отамиз ва онамиз сабабидан бизлар ёруғ оламни кўрдик. Бу дунёда неки мартабага эришсак, барчасида уларнинг ҳақлари бор. Ҳатто улар ўзларининг фарзанд олдидаги бурчларини адо қилмасалар ҳам, бизлар уларни фарзанд сифатида қадрлашга мажбурмиз.

Ҳаётда оталик бурчини адо қилмайдиган эркаклар, оналик меҳрини фидо қилмайдиган аёллар топилиб туради. Ҳатто сериаллар таъсирими, охирзамон аломатими, ҳар ҳолда “ўзим учун яшашим керак!” деган шиорлар аёлларда тобора кўпайиб бормоқда, буни тан оламиз. Бироқ улар нодон бўлса, фарзанд ҳам оқпадар бўлиш йўлини ихтиёр қилурми? Эртага нима бўлади, бу аҳволда?

Бугунги кунда барча соҳадаги асосий камчилик ҳар ким бировдан ўз ҳуқуқини талаб қилиб, унинг ҳақ ва ҳуқуқлари ҳақида деярли ўйлаб кўрмаслиги ва бошқалар ўз вазифаларини адо қилмаслиги ҳақида дунё айвонида (ижтимоий тармоқларда) бонг уриб, ўз вазифасини унутиб қўйишлиги бўлиб турибди.

Бу иллат оилада ҳам ўз ҳукмронлигини ўтказмоқда. Аёллар-ку, ожиза, уларни тушунса бўлади. Аммо эрлар ҳам уялмай-нетмай, заррача ор қилмай, бир хотинни йўлга сола олмай ҳокимиятгача боришмоқда.

Ўзим шахсан шундай тадбирларда қатнашганман. Юқори ташкилотларга бориб, “хотиним билан яраштириб қўйинглар” деганларни муҳокама қилганмиз. Уларнинг ишларини маҳалла фаоллари ҳам, масжид ходимлари ҳам ижобий ҳал қилишга ожиз. У тараф ҳам ўз ҳақини талаб қилади, бу тараф ҳам.

Шунингдек, ҳукуматдан ҳақ талаб қилиш ҳам бор. Ўзларини жабрдийда қилиб кўрсатади. Яхшилаб суриштирсангиз, ўзларининг фуқаролик бурчларини адо қилмайди.

Инсон аввало ўз нафси олдида адолатли бўлиши керак. Ана ундан кейин қайсидир сабаблар туфайли муаммоларга дуч келса, майли ҳаққини сўрасин. Аслида ҳамма ўз бурчи ва вазифасига содиқ бўлса, бунчалар муаммолар кўп бўлмас эди. Илло бўлса ҳам онда-сонда учрар эди.

Муқаддас Ислом дини таълимотларида ҳам жаннатдаги олий мартабаларга етишиш учун Аллоҳ таолога ибодат қилиш, бандаларнинг ҳаққига тажовуз қилмаслик шарти бор.

Агар сиз бурчингизни сидқидилдан адо қилсангиз, шунда барака топасиз, иншаАЛЛОҲ.

Улуғбек қори ЙЎЛДОШЕВ