Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
27 Ноябр, 2025   |   6 Жумадул сони, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:01
Қуёш
07:25
Пешин
12:16
Аср
15:15
Шом
17:00
Хуфтон
18:17
Bismillah
27 Ноябр, 2025, 6 Жумадул сони, 1447

Закотга доир масалалар

08.06.2016   1289   31 min.
Закотга доир масалалар

كتاب الزكوة

الزكاة واجبة على الحرّ العاقل البالغ المسلم إذا ملك نصاباً ملكاً تاماً وحال عليه الحول

 “Закот озод, ақлли, балоғатга етган мусулмонга, нисобга тўла эга бўлса ва нисобга эга бўлганига бир йил тўлса, вожиб бўлади. Закотнинг вожиб бўлиши Аллоҳ таолонинг:

 وآتوا الزكاة

 Закотни беринглар", ояти каримасига ва Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам):

 أدوا زكاة أموالكم

  Молларингизнинг закотини адо этинглар, деганларига биноандир. Бутун Ислом уламолари закотнинг вожиблигига иттифоқ қилишган.

 Бу ўринда вожибдан мурод фарз”дир. Чунки уннинг фарзлигига ҳеч қандай шубҳа йўкдир.

 Закот вожиб бўлиши учун нисоб миқдоридаги мулк бўлиши лозим. Чунки, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) закот вожиб бўлишининг сабабини нисоб билан белгилаганлар. (Закот вожиб бўлиши учун нисобга) бир йил тўлиши лозим, чунки мол ўсадиган муддат бўлиши керак. Шариат уни бир йил билан белгилаган. Чунки Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Молда, унга бир йил ўтмагунча закот йўқ”, деганлар. Зеро, йил, ҳар фаслларни ўз ичига олгани учун, унга молни ўстириш имконни беради. Ва кўпинча фаслларда нархлар ўзгаради, шу боисдан ҳукм кўпига боғланган. Сўнг, закотни дарҳол (бериш) вожиб дейилган, чунки мутлақ (бирор нарсага боғланмаган) буйруқ тақозоси ана шундай. Баъзи ривоятда дарҳол бериш вожиб эмас, чунки бутун умр адо қилиш вақтидир, дейилган. Шунинг учун бепарволик натижасида нисоб нобуд бўлиши сабабли зомин бўлмайди (закот бермайди).

 وليس على الصبي والمجنون زكاة

 “Балоғатга етмаганларга ва мажнунларга закот вожиб бўлмайди”.

 ومن كان عليه دين يحيط بماله فلا زكاة عليه

 "Кимнинг зиммасида молини қамраган (нисоб миқдоридаги молига тенг ё ошиқ) қарзи бўлса, унга закот вожиб бўлмайди".

 وإن كان ماله أكثر من دينه زكى الفاضل إذا بلغ نصاباً

 Агар моли қарзидан ошиқ бўлса ошгани агар нисобга етса, шундан закот беради.

Молини қамраган қарздан мурод бандалар томонидан талаб қилувчиси бўлган қарзлардир. Назр ва каффорат қарзлари бунга кирмайди.

ومن له على آخر دين فجحده سنين ثم قامت له به بينة لم يزكه لما مضى

"Кимнинг биров зиммасида қарзи бўлиб, қарздор йиллар мобайнида қарзини инкор қилган бўлса, сўнг қарзга ҳужжат топилса, ўтган йиллари учун закот бермайди".

 Ҳазрати Али (розийаллоҳу анҳу): "Беркитилган ва топилишига умид бўлмаган молда закот йўқдир", деганлар. Чунки, закот вожиб бўлишининг сабаби ўсувчи молдир. Яъни, молнинг эгаси унинг тасарруфига қодир бўлсагина молда ўсиш бўлади.

 Йўқолган  мол, тортиб олинган мол, денгизга тушиб кетган мол, чўлга кўмилган мол, агар жойи эсдан чиқарилган бўлса, беркитилган ва топилишига умид бўлмаган мол кабидир.

 Уйда кўмиб қўйилган мол, уни топиш осонлигидан нисоб бўлади (йўқолган ҳисобланмайди).

 

Муҳаммад ШАРИФ ЖУМАН 

тайёрлади. 

 

Бошқа мақолалар

Истисқо намози қандай ўқилади?

27.11.2025   3873   2 min.
Истисқо намози қандай ўқилади?

Истисқо намози қачон ўқилади? Жума намозини адо этиб бўлгандан кейин худди жума намозидек икки ракъат жаҳрий намоз ўқилади. Лекин намозга азон ва иқомат айтилмайди. 

Қандай ният қилинади?
"Икки ракат истисқо намозини ўқишни ният қилдим, ҳозир бўлган имомга иқтидо қилдим", деб ният қилинади. 

Қайси суралар ўқилади?
Намозда имом истаган сурани зам сура қилиши мумкин. 

Намоздан кейин имом қиблага юзланиб қўлларини баланд кўтариб дуо қилади. Жамоат ҳам у билан бирга қиблага юзланган ҳолда ўтириб, имомнинг дуосига "омийн" деб турадилар.

Намоздан кейин минбарга чиқмасдан, қавмга юзланган ва тик турган ҳолда ушбу қисқа хутбани ўқилади: 

اَلْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ. نَحْمَدُهُ وَ نَسْتَعِينُهُ وَ نَسْتَغْفِرُهُ وَ نَتُوبُ إِلَيْهِ. وَنَشْهَدُ أَنْ لَا إِلٰهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَنَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ ، أَمَّا بَعْدُ: يَا أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّكُمْ شَكَوْتُمْ جَفَافَ دِيَارِكُمْ وَتَأَخُّرَ الْمَطَرِ عَنْ أَوَانِهِ، وَقَدْ أَمَرَكُمُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ بِالدُّعَاءِ وَ وَعَدَكُمُ الْإِجَابَةَ، قَالَ اللهُ تَعَالَى: ﴿اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَ يَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمْ﴾ فَتُوبُوا إِلَى اللهِ تَوْبَةً نَصُوحًا، وَاسْتَغْفِرُوا اللهَ جَمِيعًا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ.

Хутбадан кейин қуйидаги истисқо дуосини қилиш тавсия этилади: 

اللَّهُمَّ أَغِثِ الْقُلُوبَ بِالْإِيمَانِ، وَالْأَرْضَ بِالْمَطَرِ وَالْهَتَّانِ، اللَّهُمَّ أَنْتَ اللهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، أَنْتَ الْغَنِيُّ وَنَحْنُ الْفُقَرَاءُ، أَنْزِلْ عَلَيْنَا الْغَيْثَ وَلَا تَجْعَلْنَا مِنَ الْقَانِطِينَ، اللَّهُمَّ اسْقِنَا وَأَغِثْنَا، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا، غَيْثًا مُغِيثًا، هَنِيئًا مَرِيئًا، مُجَلِّلًا سَحًّا، عَامًّا دَائِمًا، نَافِعًا غَيْرَ ضَارٍّ، عَاجِلًا غَيْرَ آجِلٍ، اللَّهُمَّ تُحْيِي بِهِ الْبِلَادَ، وَتُغيثُ بِهِ الْعِبَادَ، وَتَجْعَلُهُ رَحْمَةً لِلْحَاضِرِ وَالْبَادِ، اللَّهُمَّ سُقْيَا رَحْمَةٍ لَا سُقْيَا عَذَابٍ وَلَا هَدَمٍ وَلَا بَلَاءٍ وَلَا غَرْقٍ، اللَّهُمَّ أَنْبِتْ لَنَا الزَّرْعَ، وَأَدِرَّ لَنَا الضَّرْعَ، وَأَنْزِلْ عَلَيْنَا مِنْ بَرَكَاتِكَ، وَاجْعَلْ مَا أَنْزَلْتَهُ قُوَّةً لَنَا عَلَى طَاعَتِكَ، وَبَلَاغًا إِلَى حِينٍ.
اللَّهُمَّ إِنَّا خَلْقٌ مِنْ خَلْقِكَ، فَلَا تَمْنَعْ عَنَّا بِذُنُوبِنَا فَضْلَكَ ﵟرَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَﵞ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси 
Матбуот хизмати