Янгиланаётган Ўзбекистонда олиб борилаётган очиқ-ошкора, прагматик ички ва ташқи сиёсат халқаро экспертлар томонидан юқори баҳоланиб, мамлакатимиз қатъий, чуқур ислоҳотлар ва ўзгаришларнинг янги босқичига қадам қўймоқда, ўзининг мустаҳкам сиёсий иродасини намоён этмоқда.
Диний бағрикенглик ва миллатлараро тотувликни таъминқлаш масаласига ҳам алоҳида аҳамият қаратилаётгани қувонарли. Бу, ўз навбатида, давлатимиз раҳбари ва Ўзбекистон Республикаси ҳукуматининг халқаро ҳужжатларда белгиланган умуминсоний меъёрларга қаратаётган юксак эътиборининг ёрқин намунасидир.
2017 йил 19 сентябрда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида “Маърифат ва диний бағрикенглик” деб номланган махсус резолюция қабул қилиш ташаббуси билан чиқилгани, БМТ Бош Ассамблеясининг сессиясида Ўзбекистон томонидан таклиф этилган мазкур резолюция БМТга аъзо 193 та давлат томонидан бир овоздан қўллаб-қувватланиши, шунингдек, 50 дан зиёд мамлакат билан ҳаммуаллифликда қабул қилингани — ушбу йўналишдаги ишларнинг тўғри ўзанда кетаётганидан далолат беради.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеяси 75-юбилей сессиясининг юқори даражадаги умумсиёсий мунозараларида сўзлаган нутқида ҳам миллатлараро тотувлик ва динлараро бағрикенгликни янада мустаҳкамлаш доимий муҳим вазифа эканини алоҳида таъкидлаб ўтди. Бундан кўриниб турибдики, ушбу йўналишдаги ишлар умумжаҳон диққат-эътиборидаги муҳим масалалардан биридир.
Давлатимиз раҳбари томонидан дунё эътироф этган юртимиз алломаларининг илмий-маънавий меросини ўрганиш, уларни тадқиқ этишни рағбатлантириш бўйича олиб борилаётган ишлар ҳам халқаро ҳамжамият нигоҳида. Ушбу йўналишдаги ишларни тизимли ташкил этиш борасида Президентимиз ташаббуси билан республикамизнинг турли ҳудудларида халқаро илмий-тадқиқот марказлари, Тошкент шаҳрида эса Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази ташкил этилгани фикримизнинг яққол исботидир.
Наманган вилоятининг Чортоқ туманида жойлашган Султон Увайс Қараний зиёратгоҳ мажмуасининг давлатимиз раҳбари ташаббуси билан батамом қайтадан қуриб битказилиб, зиёрат масканига айлантирилганини ҳам ана шу йўналишдаги ишларнинг мантиқий давоми сифатида қайд этиш мумкин.
Дарҳақиқат, ушбу мажмуа, халқимиз, хусусан, Наманган аҳолисининг маънавий ҳаётида алоҳида ўрин тутадиган, тарих саҳифаларида олтин ҳарфлар билан муҳрланиб қоладиган воқелик бўлди. Увайс Қараний зиёратгоҳининг жануб томонида оналари Биби Наима она зиёратгоҳи жойлашган. Ушбу зиёратгоҳда ҳам қурилиш ва бунёдкорлик ишлари амалга оширилиб, комплекс мажмуага айлантирилди.
Мажмуа мамлакатимизда олиб борилаётган ислоҳотларнинг амалдаги ёрқин исботи сифатида Наманган вилоятининг кўрки ва ташриф қоғозига айланди. “Водийнинг олтин ҳалқаси” бўлмиш ушбу кўркам ва замонавий мажмуанинг тантанали очилиши муносабати билан халқаро онлайн илмий анжуман ташкил этилди. Унда Россия, Миср Араб Республикаси, Туркия, Татаристон, Озарбайжон, қўшни Қозоғистон ва Қирғизистондан соҳа мутахассислари ҳамда 100 га яқин маҳаллий исломшунос олимлар иштирок этди.
Илмий конференция ишида юртимизда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотлар, айниқса, аждодлар меросини ўрганиш борасида олиб борилаётган ишлар ҳақида батафсил маълумот берилди. Ўз навбатида, хорижлик мутахассислар Увайс Қаранийдек улуғ зотга кўрсатилган ана шундай юксак эътибордан мамнун эканликларини билдириб, Ўзбекистоннинг бу йўналишдаги ишларини олқишлади.
Наманган вилоятида қад ростлаган муҳташам Султон Увайс Қараний мажмуаси ҳам, Президентимиз таъбири билан айтганда, ёш авлодни юксак маънавиятли инсонлар этиб тарбиялашда катта аҳамият касб этадиган масканлардан бири бўлиб хизмат қилади.
Абдуғофур АҲМЕДОВ,
Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита раиси
Манба: “Янги Ўзбекистон” газетаси
2021 йил 26 февраль, №41 (297)
Хотира
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Қуръони Карим ходими, устоз Яҳё қори Турдиев 1930 йил 21 декабрда Шарқий Туркистоннинг Қашқар вилояти Янгисор шаҳрида зиёли оилада таваллуд топган. У 1943 йил Қуръони Каримни тўлиқ ёд олди.
1962-1968 йиллар давомида Мир Араб мадрасасида таҳсил олди.
1978-1984 йилларда Ўртачирчиқ туманидаги Тўйтепа жомеъ масжидида имом-хатиблик қилди.
1988 йилдан Тошкент (ҳозирги Зангиота) туманидаги Кўктерак масжидига имомлик қилди.
1995-2011 йиллар шу тумандаги «Ҳасанбой ота» жомеъ масжидида имом хатиб, кейинчалик шу масжидда имом ноиби бўлиб эл хизматида фаолият юритди.
Қуръондан илк сабоқларни ота-онасидан олди. 13 ёшида Қуръони Каримни тўлиқ ёд олди. Шунингдек, устозлари Абдуҳалил ва Абдунодир домлалардан ҳам таълим олган.
1954 йил Яҳё қорини олим бўлишини истаган отаси 1600 км узоқликда жойлашган Рўзиҳожи мадрасасига олиб борди. У ерда Ҳиндистонда таълим олган шайх Шоҳимардон исмли етук олимдан илм олди,
1960 йилда мадрасани тамомлаб, домла Шоҳимардоннинг ёнида мударрис бўлиб ишлади. Бироқ шу йилнинг ўзида устозининг маслаҳати билан собиқ Иттифоққа йўл олиб, Андижонда қўним топди.
1962 йилда Мир Араб мадрасасига ўқишга кирди.
1968 йил мадрасани тугаллагач, Тошкент вилоятидаги Бектемир қишлоғига кўчиб келди. Бу ерда ўн йилдан ортиқ комбинатда ишлади. Шу орада Қашқарда устозлик қилган минглаб қориларни чиқарган Абдулазиз қори Маҳмудов билан яна устоз-шогирдлик муносабатларини йўлга қўйди.
1976 йилда шайх Зиёвуддин ибн Эшон Бобохон билан танишди. У кишининг таклифи билан 1977 йили Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний назоратига ишга кирди. Шу тариқа имомлик фаолияти бошланди.
Фарзандим қори бўлсин деган ота-оналар учун устоз Яҳё қоридан тавсия:
— Илм аҳлига ҳавас қилган, фарзандини қори бўлишини истаган ота-оналарга айтадиган биринчи тавсиям луқмасини ҳалол қилсин. Ҳаромга яқинлашмасин, ҳалол нарсани ҳам меъёрида истеъмол қилсин. Шунингдек, фарзандини ҳам ҳалол луқма билан вояга етказсин, тарбияласин. Домлаларимиз кўча-куйда таом истеъмол қилганимизни билиб қолсалар, қаттиқ ранжиб, бизни койиб: «Сен кеча Қуръондан бир бетни юз маротаба ўқиб ёдлаган бўлсанг, бугун икки юз маротаба ўқисанг ҳам ёдлай олмайсан. Шубҳали овқат емагин. Зеҳнинг заифлашиб қолади», дер эдилар.
Шунингдек, фарзандини қори бўлишини истаган ота-оналар тақволи, ўқимишли бўлсин. Ота-оналар олимларни ҳурмат қилсин, уларни яхши кўриб, олимларга мухлис бўлсин. Фарзандини ёшлигидан бошлаб одоб-ахлоқли қилиб тарбияласин. Болам қори бўлсин деган ниятда бўлган ота-она ўзаро бир-бири билан жанжаллашмасин, уйда сокинлик ҳукм сурсин. Фарзанд келажакда етук олим бўлиши учун жуда кўп машаққат, саъй-ҳаракат талаб этилади. Аввало, ота-онанинг, сўнгра талаби илмнинг ҳамда устознинг биргаликдаги интилиш ва ҳаракати бўлиши лозим. Шуларнинг бари бириккандагина фарзанд олим, қори бўлади. Ота-она масъулиятсизлик қилса ёки талаба илм олишдан бошқа нарсаларга чалғиса оқсаш кузатилади, мақсадга эришилмайди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳар бир нарсага ҳам бир монеълик бўладику, лекин илмнинг монеълари кўп бўлади», деган мазмундаги ҳадислари илм олишда собитқадам, бардавом бўлишга ундайди.