19 Сентябр, 2025, 27 Рабиъул аввал, 1447
19 Сентябр, 2025, 27 Рабиъул аввал, 1447
Кунлардан бир кун Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ансорий саҳобийлардан бирининг боғига кирдилар. Боғнинг салқинроқ бир жойида суви қуриб қолган бир кичикроқ қудуқ бор эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам келиб шу қудуққа муборак оёқларини солиб ўтирдилар. Ортларидан Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу у зотни қидириб келиб, у киши ҳам оёқларини солиб ўтирдилар, кетларидан Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу келиб, худди шундай ўтирдилар. Сўнг Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу келиб қолдилар. Ҳолбуки, у кишига бу қудуқда жой қолмаганлиги учун бошқа жойга ўтирдилар. Аллоҳ таолонинг тақдири билан бу ажралмас уч дўстнинг бир қудуққа оёқларини солиб ўтиришлари ҳикмати уларнинг қабрлари бир жойдалигига боғлиқ бўлди…
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг касалликлари кучайиб кетганидан кейин барча аёлларидан Оиша розияллоҳу анҳонинг уйида қолишга изн сўрадлар. Чунки, Оиша розияллоҳу анҳо аёлларининг ичида энг ёши эдилар. Аёллари рухсат бергач, ўша уйда турдилар ва шу уйда, олтмиш уч ёшларида вафот этдилар. Дафн этилган жойлари ҳам шу уй бўлди.
Маълумки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кейин ўринларига Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу халифа бўлганлар. Абу Бакр розияллоҳу анҳу “Вафот этганимда мени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг оёқ томонларига дафн этинглар”, деб илтимос қилдилар. Барча бунга рози бўлди. У зот ҳам олтмиш уч ёшларида вафот этдилар ва васият қилган жойларига, Оиша онамизнинг уйи, Набий алайҳиссаломнинг оёқ тарафларига дафн этилдилар.
Вафотларидан кейин ўрниларига Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу халифа бўлдилар. У зот ҳам вафот этсалар, Оиша розияллоҳу анҳодан шу уйга қўйилишга рухсат сўрадилар. Шунда Оиша розияллоҳу анҳо: “Мен бу жойни ўзимга сақлаётган эдим, майли, ўрнимни Умарга бердим” дедилар. Ҳикматни қарангки, Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу ҳам олтмиш уч ёшларида вафот этиб, шу уйга дафн этилдилар. Бу уйда бўш жой қолмаганлиги боис Оиша розияллоҳу анҳо бошқа ерга қўйилдилар.
“Қиёматли дўст – ажралмас”, деб, бекорга айтилмайди. Мана бир минг тўрт юз йилдан ўтибдики, бу уч дўст ҳали ҳам бир уйда, бир жойда, ҳали ҳам биргалар..!
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Қуръони каримни шарҳлаш ва тушунтириш Набий алайҳиссаломга берилган иккинчи ҳуқуқдир. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Қуръони карим оятига қилган тафсирлари ҳал қилувчи сўз саналади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
﴿بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ﴾
“Очиқ-ойдин баёнотлар ва китоблар ила (юбордик). Ва сенга одамларга нозил қилинган нарсани ўзларига баён қилиб беришинг учун зикрни нозил қилдик. Шоядки, тафаккур қилсалар” (Наҳл сураси, 44-оят).
Ушбу оятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг асосий вазифаларидан бири – Қуръони каримни баён қилиш экани алоҳида таъкидланмоқда. Макка аҳли Қуръон оятларининг зоҳирий маъноларини шарҳланишига эҳтиёж сезишмаган. Чунки Қуръони карим уларнинг ўз она тилида ваҳий қилинарди. Арабларнинг аксарияти саводсиз бўлишига қарамай, тил ва адабиёт борасида жуда кучли билимга эга бўлганлар. Уларнинг сермазмун шеърлари, балоғатли нутқлари, таъсирли суҳбатлари араб адабиётининг бебаҳо хазинасини ташкил этарди.
Шу сабабли, араблар Қуръон оятларининг зоҳирий маъносини яхши тушинишган. Маъноларини англамай қолишлари амри маҳол бўлган.
Демак, бундан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга арабларга Қуръон оятларининг ботиний маъноларини ҳам баён қилиб бериш вазифаси юклангани маълум бўлади.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилади:
﴿ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ﴾
“Сўнгра уни баён қилиб бериш ҳам Бизнинг зиммамиздадир” (Қиёмат сураси, 19-оят).
Бу оятни тафсир қилишга асло ҳожат йўқ. Аллоҳ таоло Ўзи Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга Қуръон оятларининг тафсирини билдирган. Шунга кўра, Набий алайҳиссалом бирор оятни қандай тафсир қилган бўлсалар, албатта уни Аллоҳ таоло билдирган бўлади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Қуръони карим тафсири ва шарҳида айтган сўзлари ҳал қилувчи сўнгги сўздир.
"Ислом шариатида суннатнинг ўрни" китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа