Prezidentimiz Shavkat Mirziyoevning 2019 yil yanvar' oyida Germaniyaga amalga oshirgan rasmiy tashrifi davomida erishilgan kelishuvlarga muvofiq, O'zbekistondagi Islom tsivilizatsiyasi markazi va Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazining islomshunos, sharqshunos olimlaridan iborat delegatsiya Germaniyaning nufuzli universitetlari, ilmiy-tadqiqot markazlari, muzey va qo'lyozma fondlarida bo'lib, soha mutaxassislari bilan uchrashuv hamda muloqotlar o'tkazgandi.
Safar davomida Germaniya va O'zbekistonda islomshunoslikka ixtisoslashtirilgan ta'lim va ilmiy-tadqiqot muassasalari o'rtasida o'zaro manfaatli aloqalarni yo'lga qo'yish, buyuk alloma va ajdodlarimizning Germaniyada saqlanayotgan nodir asarlarini o'rganish, hamkorlikda konferentsiyalar, ilmiy seminarlar tashkil etish bo'yicha kelishuvlarga erishilgan edi.
Ana shu kelishuvlarga muvofiq, Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, O'zbekistondagi Islom tsivilizatsiyasi markazi hamda Germaniyaning Gamburg universiteti huzuridagi Osiyo — Afrika tadqiqotlar instituti bilan hamkorlikda “Zarafshon vohasi tarixi va madaniyati” mavzui doirasida qator ilmiy ma'ruzalarni o'zida mujassam etgan onlayn seminarlar o'tkazilmoqda.
Ana shunday muloqotlarning dastlabkisi Gamburg universiteti huzuridagi Osiyo — Afrika tadqiqotlar instituti direktori, professor Stefan Haydmanning “Buxoroning Islom saltanatiga integratsiyasi” mavzuidagi ma'ruza bilan boshlandi. Unda nafaqat O'zbekiston va Germaniya ilmiy doiralari vakillari, balki AQSh va Misr Arab Respublikasining sharqshunos va islomshunos olimlari ham ishtirok etdi.
Yaqinda mazkur onlayn-seminar dasturidan o'rin olgan navbatdagi ma'ruza tinglandi. Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori, dotsent Shovosil Ziyodov “Buxoro kutubxonalari tarixi” mavzuida so'z yuritdi.
Olim ma'ruza davomida Buxorodagi ilk kutubxonalar, Hoja Muhammad Porso kutubxonasiga oid yangi ma'lumotlar, Jo'ybor xojalarining Govkushon kutubxonasiga vaqf qilgan kitoblari, Buxoro qozikalonlarining sulolaviy kutubxonalariga doir qimmatli ma'lumotlar berildi.
— Kutubxonalar tarixini o'rganish O'zbekiston hududidagi ilmiy-ma'rifiy darajani aniqlash imkonini beradi. Bu, o'z navbatida, O'rta Osiyo tarixi bo'yicha shug'ullanayotgan tadqiqotchilar uchun muhim ma'lumotlarni taqdim etishi tabiiy, — deydi Shovosil Ziyodov.
Olimning fikricha, mazkur tadqiqotdan ko'zlangan maqsad Buxoro hududida mavjud bo'lgan kutubxonalarni aniqlashdan iborat. O'zbekiston qo'lyozma fondlarida saqlanayotgan ayrim asarlarning kelib chiqish tarixi noma'lum bo'lib qolayotgan edi. Seminar Markaziy Osiyoda mavjud bo'lgan kitobat tarixi va kutubxonachilik madaniyatini tadqiq etish, ushbu hududda yashab o'tgan ziyolilarning hayoti to'g'risida to'liq va ob'ektiv bilimga ega bo'lish, yangi ilmiy ma'lumotlar bilan tanishishga imkon berdi.
Germaniyalik olimlar ishtirokidagi ilmiy seminarlar shu yilning mart oyiga qadar davom etadi. Unda O'zbekiston zaminining boy tarixi va madaniyatiga oid dolzarb mavzularda ma'ruzalar tinglanadi.
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bir kuni Fath ibn Xoqon xalifa Mutavakkilning huzuriga kirdi. Xalifa jim o‘tarar va bir narsa haqida chuqur o‘ylardi. Fath bu jimlikni buzib: “Nimalar haqida o‘ylayapsiz, ey mo‘minlar amiri?” – deya so‘radi. Xalifa: “Men yer yuzida turmushi eng farovon kishi kim ekan?” deb o‘ylayotgan edim”, dedi. Fath bo‘lsa: “Dunyoda eng faravon hayot kechirayotgan kishi siz-da! Allohga qasamki, u – sizsiz!” – dedi. Xalifa: “Yo‘q! Men emas. Keng hovlisi, soliha ayoli, qobil farzandlari va yetarli rizqi bo‘lgan kishi – hayoti eng faravon odamdir”, dedi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ham: “To‘rt narsa baxtning belgisidir: soliha ayol, keng turar-joy, solih qo‘shni, yaxshi ulov. To‘rt narsa esa badbaxtlik belgisidir – yomon xotin, yomon qo‘shni, chatoq ulov, tor xonadon”, deganlar.
Ba’zilar baxtni mashhurlikda, molu davlatga ega bo‘lishda deb biladilar. Bu dunyoda Allohning muxlis bandalarigina his qiladigan saodat ta’mini totish baxtiga musharraf bo‘lmagan holda yashab o‘tadilar.
Oriflardan biri: “Podshohlar bizda qandayin baxt borligini bilganlarida edi, unga yetishish uchun bizga qarshi qilich ko‘tarib jang qilishardi”, deydi.
G‘alaba bilan saodat orasida katta farq bor. G‘alaba bu – o‘zingiz istab turganning ustidan zafar qozonish bo‘lsa, nening ustidan g‘olib bo‘lsangiz, u sizning xohishingizga mansub bo‘lmog‘i chin saodatdir.
Oskar Uayld[1]ning shunday gapi bor: “Baxt faqatgina unga bir nechta kishilar bilan birga yetishsang haqiqiy bo‘ladi. Og‘riq, azob ham faqatgina bir o‘zingning boshingga tushsa alamli bo‘ladi. Saodat – boshqa kishilarni baxtli qilishdir”.
Olmon fizigi Maks Plank: “Saodatni muhofaza qilish uchun uni boshqalar bilan bo‘lishishing kerak”, degan.
G‘arb mutafakkirlaridan yana biri: “Tajribamdan o‘tgan narsa shuki, eng buyuk baxt – yaxshilikni yashirincha qilganimdan keyin kutilmaganda bu yaxshiligim odamlar qulog‘iga yetib borishini ko‘rishim”, degan edi.
Ingliz yozuvchisi Uilyam Somerset Moem[2]: “Biz ulg‘ayib borarkanmiz saodat – olishda deb o‘ylardik, keyinchalik bildikki, baxt – berishda ekan”, deydi.
Baxt – boshqalarga tortiq qilish va yaxshi ishlarni amalga oshirishda mujassam. Baxt birovdan narsa olish va o‘zganing qo‘liga qarashda emas.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] To‘liq ismi: Oskar Fingal O’Flaerti Uills Uayld. 1854 yilda Dublin shahrida tug‘ilgan. Shoir, dramaturg, ssenarist. 1900 yil 30 noyabrda 46 yoshida Parijda vafot etgan.
[2] 1874 yil 25 yanvarda Fransiyada tug‘ilgan. 1965 yil16 dekabrda Nitssa shahrida vafot etgan. 1897 yilda chop etilgan “Lambetlik Liza” romani bilan mashhur bo‘lgan.