100 та СИР-АСРОРЛИ ИБОРА

ёхуд

ОДАМЛАР БИЛАН

МУЛОҚОТ (оила, уй, ишхона, жамоат жойлари) ДАГИ

100 та “СЕҲРЛИ СЎЗ”ни

УЛУҒ  УСТОЗ  УЛАМОЛАРИМИЗ  баён  қилиб  берганлар:

(3-қисм)

ДОНО  ХАЛҚИМИЗ  МАҚОЛЛАРИДАН:

• Ўзингга раво кўрмаганни

Ўзгага ҳам раво кўрма!

 

• Ширин-ширин сўзласанг,

Илон инидан чиқар.

Аччиқ-аччиқ сўзласанг,

Мусулмон динидан чиқар.

 

• Кишининг кўнглини оғритма зинҳор –

Сенинг ҳам кўнглингни оғритувчилар бор!

 

• Анжом – уй зийнати,

Сўз – инсон зийнати.

 

• Кўнгилни қўл билан овламасанг,

Тил билан овла!

 

• Буғдой нонинг бўлмасин,

Буғдой сўзинг бўлсин!

 

• Пулинг бўлмаса, бўлмасин,

Ширин сўзинг бўлсин!

 

• Бир яхши гап эсдан чиқмас,

Бир – ёмон гап.

 

• Оғзига келганни демак — нодоннинг иши,

Олдига келганни емак — ҳайвоннинг иши.

 

• Аччиқ савол бериб,

Ширин жавоб кутма.

 

• Аччиқ тил – заҳри илон,

Чучук тилга – жон қурбон.

 

• Айтар сўзни айт,

Айтмас сўздан қайт!

 

• Тузсиз ошнинг эпи осон,

Тузсиз гапнинг эпи қийин.

 

• Айтилган сўз – отилган ўқ.

 

• Ариқни сув бузар,

Одамни – сўз.

 

• Беморга ширин сўз керак,

Ақлсизга – кўз.

 

• Бир таваккал бузади

Минг қайғунинг қалъасин.

Бир ширин сўз битказар

Минг кўнгилнинг ярасин.

 

• Гап эгасини топади.

 

• Гапи тўмтоқнинг ўзи тўмтоқ.

Гапи тўнгнинг ўзи тўнг.

 

• Дунёни ел бузар,

Одамни – сўз.

 

• Дуо билан эл кўкарар,

Ёмғир билан ер кўкарар.

 

• Дуо олган – омондир,

Қарғиш олган – ёмондир.

 

• Ёмон гап ер тагида уч йил ётар.

 

• Ёмон сўзнинг қаноти бор.

 

• Ёмон сўз эгасига қайтар.

 

• Ёмон тил ё жонга урар,

Ё – имонга.

 

• Ёмоннинг юзи қурсин,

Гапирган сўзи қурсин.

 

• Заҳар тил суякни ёрар.

 

• Илиқ сўз – шакар,

Совуқ сўз – заҳар.

 

• Йўл қувган хазинага йўлиқар,

Сўз қувган – балога.

 

• Кишининг ўзи етмаган ерга сўзи етар.

 

• Куч эгмаганни сўз эгар.

 

• Кўп гап – эшакка юк.

 

• Овқатни туз мазали қилар,

Одамни – сўз.

 

• Одам сўзи билан синалар,

Ош – тузи билан.

 

• Одам сўзлашиб танишар,

Ҳайвон – ҳидлашиб.

 

• Оз гапир – соз гапир!

 

• Олим сўзи оз,

Оз бўлса ҳам – соз.

 

• Сабр қилган мой ошар,

Олқиш олган кўп яшар.

 

• Севдирган ҳам тил,

Бездирган ҳам тил...

 

• Сел ариқни бузар,

Ёмон сўз – дилни.

 

• “Сен” ҳам бир оғиздан,

“Сиз” ҳам...

 

• Суйдирган ҳам тил,

Куйдирган ҳам тил.

 

• Суяксиз тил суяк синдирар.

 

• Сўз найзадан ўткир.

 

• Сўз оёқдан илгари борар.

 

• Сўз – чумчуқ эмас,

Оғиздан чиқса, тутиб бўлмас.

 

• Сўздан сўзни фарқи бор,

Ўттиз икки нархи бор.

 

• Сўзи нодурустнинг ўзи нодуруст.

 

• Сўзлагандан сўзламаган яхшироқ,

Сўзлаб эдим – бошимга тегди таёқ.

 

• Сўзнинг бойлиги – одамнинг чиройлиги.

 

• Танбаллик – кулфат,

Маҳмаданалик – офат.

 

• Тил – ақл безаги.

 

• Тил – ақл тарозуси.

 

• Тил – ақл ўлчови.

 

• Тил бор – бол келтирар,

Тил бор – бало келтирар.

 

• Тил – дил калити.

 

• Тил – дил таржимони.

 

• Тил тиғи қилич тиғидан ўткир.

 

• Тил югуриги – бошга,

Оёқ югуриги – ошга.

 

• Тил яхшиси бор этар,

Тил ёмони хор этар.

 

• Тил тиғдан ўткир.

 

• Тилга ихтиёрсиз – элга эътиборсиз.

 

• Тилга эътибор – элга эътибор.

 

• Тилга эҳтиёт – элга эҳтиёт.

 

• Тили нопок – ўзи нопок.

 

• Тили шириннинг дўсти кўп.

 

• Тилни боғла дил билан,

Дилни боғла тил билан.

 

• Тиғ жароҳати битар,

Тил жароҳати битмас.

 

• Туя ҳам муомалага чўкар.

 

• Тўқсон оғиз сўзнинг тўқсонта тугуни бор.

 

• Узун тил – бошга тўқмоқ,

Бўйинга – сиртмоқ.

 

• Узун тил – умр заволи.

 

• Фил кўтармаганни тил кўтарар.

 

• Шакар ҳам тилда,

Заҳар ҳам тилда...

 

• Ширин сўз шакардан ширин.

 

• Ширин сўз – қаймоқли айрон,

Аччиқ сўз – бўйнига арқон.

 

• Ширинсўз шоҳ косасида сув ичар.

 

• Ширин юзингдан ширин сўзинг аъло.

 

• Эгасиз қарғиш эгасини топар.

 

• Этиги ёмон тўр булғар,

Оғзи ёмон – эл.

 

• Яхши гапга қулоқ сол,

Ёмон гапга улоқ сол.

 

• Яхши гапнинг ҳам қулоғи бор,

Ёмон гапнинг – ҳам...

 

• Яхши нақл – томири ақл.

 

• Яхши оғизга – ош,

Ёмон оғизга – тош.

 

• Яхши сўз болдан ширин.

 

• Яхши сўз бўлдиради,

Ёмон сўз куйдиради.

 

• Яхши сўз кулдирар,

Ёмон сўз ўлдирар.

 

• Яхши сўз – кўнгил подшоси.

 

• Яхши сўз суюнтирар,

Ёмон сўз куюнтирар.

 

• Яхши сўз тўрга элтар,

Ёмон сўз – гўрга.

 

• Яхши сўз – юрак ёғи,

Ёмон сўз – юрак доғи.

 

• Яхши сўз қанд едирар,

Ёмон сўз панд едирар.

 

• Яхши сўзга учар қушлар эл бўлар,

Ёмон сўзга пашша кучи фил бўлар.

 

• Яхши сўздан – вафо,

Ёмон сўздан – вабо.

 

• Қизил тилим бўлмаса,

Қишлар эдим элимда.

Яшил тилим бўлмаса,

Яйрар эдим элимда.

 

• Яхшининг сўзи – олтин,

Ёмоннинг сўзи – болта.

 

• Яхшининг сўзи тошни эритар,

Ёмоннинг сўзи бошни чиритар.

 

• Ўн оғиз сўз минг оғиз бўлар.

 

• Ўттиз тишдан чиққан сўз

Ўттиз уруққа тарқалар.

 

• Ўқ бирни ўлдирар,

Сўз – мингни.

 

• Ёмонликка яхшилик – эр кишининг ишидир.

Ёмонликка ёмонлик – ҳар кишининг ишидир.

 

• Қарғишнинг икки учи бўлар.

 

• Яхши сўзнинг мазасини билмаган

Ёмон сўзнинг иззасини билмас.

 

• Қулоқдан кирган совуқ сўз

Кўнгилга бориб муз бўлар.

 

• Гўшт-ёғ берма,

Яхши тил бер!

 

• Яхши ош бергунча, яхши сўз бер!

 

• Яхши гап билан илон инидан чиқар,

Ёмон гап билан пичоқ қинидан чиқар.

 

• Дўст орттираман десанг,

Ширин суҳбат қил!

Душман орттираман десанг,

Чақиртикан бўл!

 

• Қаттиқ гап қариндошга ҳам ёқмас.

 

• Яхшининг сўзи – қаймоқ,

Ёмоннинг сўзи – тўқмоқ.

 

• Яхши-яхши деса,

Кунда тариқдай яхшилик қўшилар эмиш.

Ёмон-ёмон деса,

Кунда тариқдай ёмонлик қўшилар эмиш.

 

• Ўзи совуқнинг – сўзи совуқ.

 

• Ўзига боқма – сўзига боқ!

 

• Таом лаззати ўзида,

Одам лаззати – сўзида.

 

• Ҳар меванинг пўчоғи бор,

Ҳар сўзнинг ўлчови бор.

 

• Тилингда бўлса болинг –

Кулиб турар иқболинг.

 

• Ёмон тил бошга бало келтирар.

Яхши тил давлат, дунё келтирар.

 

• Мазлумлар дилини оғритма бир зум,

Балки бир кун ўзинг бўласан мазлум...

                   

• Гапнинг қисқаси яхши,

Қисқасидан ҳиссаси яхши.

 

(3 – қисм тугади. Давоми бор...).

                                                                                                                                                Иброҳимжон домла Иномов