26 Май, 2025, 28 Зулқаъда, 1446
26 Май, 2025, 28 Зулқаъда, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм!
Ҳурматли раис жаноблари!
Ҳурматли делегациялар раҳбарлари!
Глобал сиёсат кун тартибидаги энг ўткир ва оғриқли масала – Фаластин муаммосига бағишланган бугунги муҳим саммитимизни ташкил этганлари учун Икки муқаддас масжид ходими, Саудия Арабистони Подшоҳи Салмон бин Абдулазиз Ол Сауд Аъло Ҳазратларига ҳамда Валиаҳд ва Бош вазир Муҳаммад бин Салмон Ол Сауд Ҳазрати Олийларига алоҳида миннатдорлик билдираман.
Минг афсуски, 2023 йили Ар-Риёд шаҳридаги тарихий йиғилишдан кейин ўтган вақт мобайнида ушбу адолатсиз ва қонли уруш кўлами янада кенгайди.
Дунё ҳамжамиятининг қатъий ҳаракат ва чақириқларига қарамасдан, халқаро меъёрлар ва резолюцияларнинг қўпол равишда бузилиши давом этмоқда. Уруш олови эндиликда Ливан ҳудудини ҳам қамраб олгани барчамизни қаттиқ ларзага солмоқда.
Ҳамкасбларим ўз нутқларида айтиб ўтганларидек, минг-минглаб бегуноҳ болалар, аёллар ва кексалар ўлимига сабаб бўлаётган бу вайронкор ва мудҳиш ҳужумлар инсоният янги тарихининг энг қора саҳифасига айланмоқда.
Ижтимоий инфратузилма объектлари, мактаб ва шифохоналар, масжидлар, бутун бошли шаҳарлар йўқ қилиб ташланаётгани, миллионлаб тинч аҳоли бошпанасиз қолиб, очарчилик ва касалликларга маҳкум бўлаётганини изтиробсиз кузатиш мумкин эмас.
Энг ёмони, ҳаммамиз гувоҳ бўлаётганимиздек, ушбу фожиага нисбатан халқаро майдонда икки хил стандартлар асосида ёндашилмоқда. Бу эса урушнинг кенг ёйилиб кетиш эҳтимолини кескин оширмоқда, халқаро хавфсизликка жиддий рахна солмоқда.
Ҳурматли саммит иштирокчилари!
Ўзбекистон Фаластин – Исроил муаммосини тинчлик ва дипломатия йўли билан ҳал этишга қаратилган барча амалий ташаббусларни тўлиқ қўллаб-қувватлайди.
Бу борада бугунги саммитимизда умумий сиёсий ирода ва бирдамликни намоён этиб, глобал ва минтақа даражасида самарали механизмлар ва аниқ ечимлар ишлаб чиқиб, ҳаётга тезроқ жорий этилишига ишонамиз.
Гап, энг аввало, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ва Хавфсизлик Кенгашининг мазкур кўп йиллик низони ҳал этишдаги ўрни ва таъсирини тубдан ошириш ҳақида бормоқда.
Ҳарбий ҳаракатларни зудлик билан тўхтатиш, хавфсиз гуманитар йўлакларни таъминлаш ва энг асосийси – тинчлик музокараларини бошлаш масалалари бу универсал халқаро тузилманинг доимий эътибор марказида туриши мақсадга мувофиқдир.
Иккинчидан, 15 ноябрь куни жафокаш Фаластин халқи ўз миллий байрами – Фаластин Давлати эълон қилинган кунни нишонлайди.
Аминманки, бу қадимий ва бой тарихга эга халқ 1967 йилдаги чегаралар доирасида, пойтахти Шарқий Қуддус бўлган мустақил ва озод давлатини тузишга тўла ҳақлидир. Бу борада биз Саудия Арабистони ташаббуси билан ташкил этилган Икки давлат ечими учун глобал альянс фаолиятини ҳар томонлама маъқуллаймиз.
Учинчидан, Фаластин ва Ливан ҳудудидаги мислсиз гуманитар инқирознинг олдини олиш мақсадида давлатларимиз томонидан ҳамда етакчи халқаро ташкилотлар доирасида ёрдам кўламини кенгайтиришимиз лозим.
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг катта тажрибага эга бўлган Махсус агентлиги ва бошқа институтлари фаолиятига зарурий кўмакни ошириш тарафдоримиз.
Шу ўринда биз урушда жабрланган фаластинлик болалар ва аёлларни Ўзбекистон шифохоналарида беғараз даволашга тайёрлигимизни билдирамиз.
Биз Фаластин халқига амалий ёрдам кўрсатиш масалаларини келгуси йили Самарқандда ўтадиган “Кўрфаз араб давлатлари – Марказий Осиё” саммитида ҳам муҳокама қилиш ниятидамиз.
Тўртинчидан, Ислом ҳамкорлик ташкилоти доирасида муқаддас Ал-Ақсо масжиди, Қуддусдаги бошқа ноёб тарихий-маданий ёдгорликларнинг дахлсизлигини таъминлаш ҳамда уларни бешикаст сақлаб қолиш масалаларига катта эътибор қаратишимиз лозим.
Ҳурматли делегациялар раҳбарлари!
Бугунги фавқулодда учрашувимиз Яқин Шарқ муаммосини ҳал этишда катта қадам бўлади, деб умид қиламан.
Аллоҳ таолодан жаҳонда тинчлик-осойишталик ва хотиржамлик неъматини зиёда этишини ва умматимиз аҳиллигини янада мустаҳкам қилишини сўраб қоламан.
Ҳар бир мусулмон учун ҳаётнинг ҳар бир жабҳасида Ислом ахлоқига амал қилиш фарз саналади. Бунинг ичига йўлда ҳаракатланиш, пиёда ва ҳайдовчи сифатида қоидаларга риоя қилиш ҳам киради. Ислом дини фақат ибодатлар билан чекланиб қолмайди, балки жамиятда тинч-тотув яшаш ва бошқаларнинг ҳуқуқларини ҳурмат қилишни ҳам талаб қилади.
1. Жавобгарлик ҳисси — ҳайдовчининг одоби.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мўмин киши бошқаларга зарар етказмайди ва зарар ҳам кўрмайди” (Имом Ибн Можа ва Имом Аҳмад ривояти).
Ушбу ҳадисга кўра, ҳайдовчи йўлда бошқаларнинг ҳаётига, саломатлигига таҳдид солувчи ҳаракатлардан эҳтиёт бўлиши лозим. Йўлдаги ҳар бир ҳаракатимиз бошқаларга таъсир қилиши мумкин.
2. Қоидаларга риоя қилиш — итоат ва омонат.
Қуръони каримда бундай дейилади: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳга итоат этингиз, Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этингиз!” (Нисо сураси, 59-оят).
Ҳукумат томонидан белгиланган йўл қоидалари кишиларнинг хавфсизлиги учун жорий қилинган. Уларга итоат қилиш – Ислом таълимотига мувофиқ ҳаракат қилишдир.
3. Шошилмаслик ва сабр - ҳаётни сақлаб қолиш воситасидир.
Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Хотиржамлик Аллоҳдан ва шошилиш шайтондандир” (Имом Термизий ривояти).
Йўлда шошиш, қонунни бузиш, ортиқча тезлик билан ҳаракатланиш –ҳайдовчининг нафақат ўз ҳаётига, балки бошқалар ҳаётига ҳам хавф туғдиради.
4. Қўполликдан эҳтиёт бўлиш ва йўлдаги одоб.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам йўл одоблари ҳақида: “Йўлларда ўтиришдан сақланинглар!” деганлар.
Шунда “Бизнинг йўлда ўтиришдан бошқа иложимиз йўқ, чунки гаплашадиган мажлисларимиз йўлларда бўлади”, дейишди.
У зот алайҳиссалом: “Агар йўлда ўтиришдан бошқага кўнмасангиз, у ҳолда йўлнинг ҳақини адо этинглар”, дедилар. Улар: “Йўлнинг ҳақи нима?” деб сўрашди.
У зот алайҳиссалом: “Йўлнинг ҳаққи кўзни тийиш, озор етказишдан тийилиш, саломга алик олиш, маъруф ишларга буюриш ва мункар ишлардан қайтариш”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Бугунги кунда бу одоблар ҳайдовчилар ва пиёдалар учун ҳам долзарбдир. Йўлда ҳурмат ва одобни сақлаш, йўл бериш, ўзгаларни ҳақорат қилмаслик – мусулмоннинг одобидир.
5. Ҳуқуққа риоя қилиш — бошқаларга ёрдам
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ким дунёда бир мўминни дунё ғамларидан бирини енгиллатса, Аллоҳ таоло унинг дунё ва охират ғамларини енгиллатади. Ким бир мўминнинг қийинчилигини осонлаштирса, Аллоҳ таоло ўша инсонни дунё ва охиратда мушкулини осон қилади” (Имом Муслим ривояти).
Йўлда бошқаларга ёрдам бериш — масалан, ҳайдовчи бўлсангиз, қария ёки ногиронни олиб ўтиш, машинангизда ёрдамга муҳтож кишини олиб бориш – савобли амалдир.
Хулоса:
Йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилиш фақат давлат талабига амал қилиш эмас, балки Ислом ахлоқи ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам суннатларига амал қилишдир. Ҳар бир мусулмон ҳаракатда ҳам, ниятда ҳам одобли, масъулиятли ва салбий оқибатларни олдиндан ўйлайдиган инсон бўлиши лозим.
Манбалар асосида
Илёс Аҳмедов тайёрлади.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 