Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракатуҳу
Айтинг-чи, бу дунёда ким сиз учун жонини бера олади, ким сиз учун ўзини қурбон қилишга тайёр? Бир ўйлаб кўринг-чи? Аллоҳга қасамки, онангиздан бошқа одамни топа олмайсиз. Ҳеч ким сизни онангиз каби севмайди, сизга ғамхўрлик қилмайди.
Ҳикоя қилишларича, бир ёш йигит ўз онасини ёқтирмас экан. Онасининг ташқи кўринишидан уяларкан. У: “Онамнинг овозини эшитишни ҳам, ўзини кўришни ҳам истамайман” деб айтарди. Ахир ҳеч ким онасини сотиб олмайди. Нима бўлганда ҳам у сизнинг онангиз-ку! Сиз онангизнинг розилигини топишингиз керак. Акс ҳолда, Аллоҳнинг ғазабига учрайсиз.
Бу йигитнинг онаси жуда меҳрибон эди. Лекин она қанчалик яхшилик қилмасин, фарзанди яхши муносабатда бўлмасди. Чунки муштипар онанинг фақат бир кўзи бор эди. Фарзанди онасини туғилганидан бери шундай ҳолатда кўрди. Шу сабабли, ўғли онасининг ташқи кўринишини ёқтирмасди. Дўстлари билан учрашганда ҳам онасидан уяларди. Кунларнинг бирида она ўғлининг мактабига борганда фарзанди “нима учун бу ерга келдингиз, бошқа келманг!” деб жаҳл қилди.
Азиз ёшлар, асло онангизга бундай қўпол муносабатда бўлманг! Унинг қалбини синдирманг! Бундай қилсангиз Аллоҳнинг ғазабига учрайсиз.
Ахир фарзанд ўз онасига ҳам шундай муомала қилиши мумкин-ми?!
Аммо, минг афсуски ҳикоямиздаги йигит ўз онасига жуда қўпол муносабатда бўларди. Кунлар ўтиши билан унинг муомаласи янада ёмонлашарди. Лекин она ҳамон ўғлига жуда меҳрибон эди. Она ёлғиз ўзи фарзандини ҳеч кимдан кам қилмай катта қиларди. Фарзанди мактабни тугатди. Аммо ўқишни хорижда давом эттиришга қарор қилди. Онаси қанча илтижо қилиб, яланиб, ёлвормасин фарзанди қарорини ўзгартирмади. Онасини ёлғиз ташлаб ўзи хорижга учиб кетди.
Орадан ойлар, йиллар ўтди. Она ўз фарзандини жуда соғинар, соатлаб дилбандининг расмига тикилиб ўтирарди, суратларини бағрига босарди.
Она ҳар куни ўғлини изларди. Ва ниҳоят, кунларнинг бирида она фарзанди ҳақида хабар топди. Унга: “Фарзандингиз ишга кирди, уйланди, фарзандли бўлди” дейишди. Она маюс овозда “Ҳа, мен бу ҳақда билмас эканман” деди.
Она ортиқ ўғлини кута олмас, ҳатто ўз уйига ҳам сиғмас эди. Охир оқибат ўғлини кўргани хорижга кетди. Ўғлининг уйини топиб борди. Эшик қоққан эди бир аёл эшикни очди. “Мен ўғлимнинг онасиман” деди. Аёл қария аёлни уйга киритди. Буни кўрган ўғилнинг икки юзи қизариб, пешонасидан тер оқди. “Нима учун келдингиз?” деди. Ўғил ҳамон ўз онасидан уяларди. Аёл турмуш ўртоғининг онасига яхши сўзлар айтди. “Бизникида қолинг” деди.
Аммо ўз фарзанди унга ёмон муносабатда бўлди. Унинг қўпол муносабатига она зўрға 3 кун чидади. Лекин келинининг олдида жуда ҳижолат бўлганидан ўз ватанига қайтишга қарор қилди.
Она уйига қайтгач, боласи билан бошқа алоқа қилмади. Ўғлининг фарзандлари аста-секин кўз ўнгида катта бўлишарди. Шунда ўзида оталик туйғуларини ҳис қила бошлади. Ўзининг онасини эслади, онасига қилган қўпол муомаласидан афсусланди. Аммо энди жуда, жудаям кеч эди...
Онасини соғинди, уни кўришни истади. Уйига қайтиб онасидан кечирим сўрашга қарор қилди. Бир нечта жойлардан онасини излади. Лекин унга ҳар сафар “бу ердан кўчиб кетган” деб жавоб беришди. Охири онаси яшаган сўнгги манзилни топди. Улар “Ҳа, онанг шу ерда яшарди, лекин у оламдан ўтган”, дейишди.
Фарзанд қаттиқ хафа бўлди. “Онанг сенга бир мактуб қолдирган эди” деб онанинг омонатини ўғилга беришди. Фарзанд хатни олиб, дарҳол ўқиб чиқди. Унда бундай жумлалар ёзилган эди:
Фарзанд онасининг қабрига бориб, тинмай кўз ёш тўкди. “Онажон мени кечиринг” деб дод соларди.
Азиз ёшлар, ҳатто катталар онангизни ҳаётлик даврида қадрига етинг. Ҳаётингизнинг қувончи ва баракаси – онангиздир. Ҳатто жаннат унинг оёқларининг остидадир. Онангизнинг оёқларидан ўпиб олинг! Шу сўзларни эшитибоқ онангизнинг ҳолидан хабар олинг, уни хурсанд қилинг, қучоқлаб, “мен сизни яхши кўраман” деб айтинг!
Ғам-қайғусиз ҳаётни кутиб яшаётган қизга «Сиз кутаётган кун бу дунёда ҳеч қачон келмайди», деб айтиш керак.
Аллоҳ таоло «Биз инсонни машаққатда яратдик», деган (Балад сураси, 4-оят).
Бу ҳаёт – ғам-ташвишли, азоб-уқубатли, машаққатли ҳаётдир. Мўмин одам буни жуда яхши тушунади. Бу дунёда қийналса, азоб чекса, охиратда албатта хурсанд бўлишини билади. Инсон мукаммал бахтни фақатгина охиратда топади. Шунинг учун улуғлардан бирига «Мўмин қачон роҳат топади?» деб савол беришганда, «Иккала оёғини ҳам жаннатга қўйганида», деб жавоб берган экан.
Аллоҳнинг меҳрибонлигини қарангки, охират ҳақида ўйлаб, унга тайёргарлик кўриш ҳаётни гўзал қилади, қайғуларни камайтириб, унинг салбий таъсирини енгиллатади, қалбда розилик ва қаноатни зиёда қилади, дунёда солиҳ амалларни қилишга қўшимча шижоат беради, мусибатга учраганларни бу ғам-ташвишлар, азоб-уқубатлар бир кун келиб, бу дунёда бўлсин ёки охиратда бўлсин, барибир якун топишига ишонтиради. Охират ҳақида ўйлаб, фақат солиҳ амаллар қилишга интилиш инсонни бахтли қилади.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: «Кимнинг ғами охират бўлса, Аллоҳ унинг қалбига қаноат солиб қўяди, уни хотиржам қилиб қўяди, дунёнинг ўзи унга хор бўлиб келаверади. Кимнинг ғами дунё бўлса, Аллоҳ унинг дардини фақирлик қилиб қўяди, паришон қилиб қўяди, ваҳоланки дунёдан унга фақат тақдир қилинган нарсагина келади».
Аллоҳ таоло фақат охират ғами билан яшайдиган (охират ҳақида кўп қайғурадиган, ҳар бир амалини охирати учун қиладиган) қизнинг қалбини дунёнинг матоҳларидан беҳожат қилиб қўяди. Қарабсизки, бу қиз ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзини бахтли ҳис қилади, ҳаётидан рози бўлиб яшайди. Хотиржамликда, осойишталикда, қаноатда яшагани учун истамаса ҳам қўлига мол-дунё кириб келаверади. Зеро, Аллоҳ таоло охират ғамида яшайдиган, шу билан бирга, ҳаётий сабабларни ҳам қилиш учун ҳаракатдан тўхтамаган кишининг ризқини кесмайди, уни неъматларига кўмиб ташлайди.
Аммо Аллоҳ таоло бор ғам-ташвиши дунё бўлган қизни фақирлар қаторида қилиб қўяди. Бундай қиз мол-дунёга кўмилиб яшаса ҳам, ўзини фақир, бечора ҳис қилаверади. Натижада дарди янгиланаверади, дардига дард қўшилаверади, фикрлари тарқоқ бўлиб, изтиробга тушади. Афсуски, шунча елиб-югургани билан фақат дунёнинг неъматларига эриша олади, охиратда насибаси бўлмайди.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.