10 Феврал, 2025, 11 Шаъбон, 1446
10 Феврал, 2025, 11 Шаъбон, 1446
إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا
وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ
«Албатта: “Раббимиз – Аллоҳ”, – деб сўнгра тўғри бўлган зотлар ҳузурига (ўлим пайтида) фаришталар тушиб (дерлар): “Қўрқмангиз ва ғамгин ҳам бўлмангиз! Сизларга ваъда қилинган жаннат хушхабари билан шодланингиз!”» (Фуссилат сураси, 30-оят).
“Тўғри бўлган зотлар” қандай кишилар экани тўғрисида турли фикрлар бор. Абу Бакр розияллоҳу анҳу: “Сўзи билан иши бир бўлган одам” деса, Умар розияллоҳу анҳу: “Аллоҳ буюрган ишни қилиб, қайтарганидан қайтган ва Аллоҳга итоат қилишда тулкидек айёрлик (мунофиқлик) қилмаган зотлардир”, деган. Усмон розияллоҳу анҳу: “Амални ихлос билан адо этувчилар” деса, Али розияллоҳу анҳу: “Ширк келтирмасдан, фарз амалларни бажариб юрувчилар”, деган.
Ушбу оятда мўминларнинг қанчалик саодатли экани баён этилган. Мўминлар, аввало: «Раббимиз Аллоҳ», деб Аллоҳ таолонинг ўзларига Раб эканини, Холиқ, Розиқ, Мудаббир ва Тарбиячи эканини тан олган зотлардир. Аллоҳга имон келтирганларидан кейин «Раббимиз Аллоҳ» деган сўзларида мустақим турган зотлардир. Уларнинг қалблари «Раббимиз Аллоҳ»да мустақимдир.
Мўминларга кофирлар сингари инсу жиндан иборат ёмон дўстлар эмас, балки фаришталар яқин бўлади. Сўнгра уларга икки дунёда ҳам хотиржам қилувчи қуйидаги хабарлар айтилади: «Албатта, “Раббимиз Аллоҳ” деган, сўнгра мустақим (тўғри) бўлганларнинг устиларидан (ўлим пайтида) фаришталар тушиб (дерлар): “Қўрқманглар, маҳзун ҳам бўлманглар...”»
Келажакда, охиратда ҳолимиз не кечади, деб қўрқманглар, кўнглингизга ҳеч қандай хавф келмасин. Қилиб ўтган ишларимиз натижаси қандай бўлар экан, деб ҳам маҳзун бўлманглар. Сизлар учун келажакда ҳеч қандай хавф-хатар йўқ. Қилган ишларингизнинг натижаси ҳам яхши. Чунки сиз: «Раббимиз Аллоҳ», дедингиз ва ўша сўз тақозосига кўра мустақим, яъни тўғри туриб умр кечирдингиз.
Имом Қуртубий: “Аллоҳга имон келтириб, сўнгра Унга итоат қилишда тўғри бўлган зотлар”, деган. Имом Калбийнинг ривоятида Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо бундай деган: “Аллоҳ зиммаларига фарз (бажариши зарур) қилган ишларда тўғри туриб (бажарган) зотлардир”.
Абу Олиядан қилинган ривоятда: “Улар динда туриш ва унга амал қилишда (ҳеч қандай моддий нарсани умид қилмай, балки) Аллоҳ учун холис қиладиганлардир”, дейилган. Бошқа ривоятда: “Алар шундай зотларки, Аллоҳнинг чегарасидан чиқмай, У Зотга итоат қилишда тўғри турган ва Пайғамбарининг суннатини маҳкам тутганлардир”, дейилган.
Мужоҳид ва Икрима раҳимаҳумаллоҳ бундай деган: “Улар шаҳодат калимасида то Аллоҳнинг ҳузурига боргунча тўғри турганлардир”. Қатода раҳимаҳуллоҳ айтади: «Ҳасан Басрий ҳар гал шу оятни ўқиганида “Аллоҳим, бизни мустақимлик (тўғрилик) ила ризқлантир”, деб дуо қилар эдилар».
“..устиларидан (ўлим пайтида) фаришталар тушиб (дерлар)...” Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Пайғамбаримиз алайҳиссалом бундай дедилар: «Ўлаётган (одамга) фаришталар келади. Агар у одам солиҳ (тўғри) киши бўлса, (фаришталар): “Эй покиза жасаддаги покиза жон, чиқ, мақтовга лойиқ ҳолатда чиқ ва (сенга) равҳи райҳон хушхабари ҳамда Раббинг розилиги суюнчиси бўлсин!” дерлар.
Калбий айтади: «Фаришталар мўминларнинг жонлари чиқаётган вақтда тушиб, уларга хушхабар бериб: “Қўрқманглар, маҳзун ҳам бўлманглар...” дерлар. Яъни, олдингиздаги азобдан қўрқманг, дунёда қилган ишларингиздан маҳзун ҳам бўлманглар, дерлар».
Муқотил айтади: «Қиёмат куни осмондан ҳафаза (сақловчи) фаришта уларнинг устига тушиб, (бандага қараб): “Мени танийсанми?” дейди. Банда: “Йўқ” дегач: “Мен сенинг амалларингни ёзиб турувчи фариштаман” деб, унга жаннат хушхабарини беради».
Зайд ибн Аслам: “Хушхабар уч ўринда бўлади: ўлим пайти, қабрда ва қайта тирилганда”, деган.
Суфён ибн Абдуллоҳ Сафафий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламга: «Эй Аллоҳнинг расули, менга Ислом ҳақида бир нарса айтингки, сиздан кейин у ҳақда бошқа ҳеч кимдан сўрамай”, дедим. Шунда у зот: “Аллоҳга имон келтирдим де ва бунда (шу имонингда) тўғри тур” дедилар».
Ҳа, азизлар, Аллоҳ таоло барчамизга фаришталарнинг хушхабарини эшитишни насиб айласин!
Тафсир китоблари асосида
“Раҳимбой ҳожи ота” жоме масжиди имом ноиби
Муҳаммадзариф ЭРГАШ ўғли тайёрлади.
1490 йил (бундан 535 йил олдин) – Ўрта осиёлик мутафаккир, нақшбандия тариқати раҳнамоларидан Хожа Аҳрор Валий Самарқанднинг Камонгарон даҳасида оламдан ўтди (баъзи адабиётларда унинг вафоти санаси турлича келтирилган). “Рашаҳот” асари муаллифи Фахруддин Али Сафийнинг ёзишича, ҳазратнинг жони узилиши билан Самарқандда қаттиқ зилзила бўлиб, ердан чанг-тўзон кўтарилган.
Маълумот ўрнида қайд этиш жоизки, бу зотнинг асл исми Убайдулло бўлиб, Аҳрор ибораси ҳур, олижаноб маъносидаги лақабдир. Мусулмон дунёсида 356 авлиё ўтган бўлиб, улардан уч нафари “Қутб ул-Ақтоб” (“Қутблар қутби”, улуғ даражага етган авлиё) сифатида эътироф этилган. Шу уч зотнинг бири Хожа Аҳрор Валий бўлган.
Тарихдан маълумки, Хожа Аҳрорни бир нечта фахрли номлар билан аташган. Зотан, Алишер Навоий бу зотни “Қутби тариқат” деб эътироф этган бўлса, Абдураҳмон Жомий “Каъбаи мақсуд” деб билган. Заҳириддин Муҳаммад Бобур эса “Ҳазрат Хожа Убайдулло” деб ҳурмат билан тилга олган.
1897 йил (бундан 128 йил олдин) – навоийшунос ва матншунос олим, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган фан арбоби Порсо Шамсиев таваллуд топди (вафоти 1972 йил). У Навоийнинг “Муҳокамат ул-луғатайн”, “Мажолис ун-нафоис”, “Маҳбуб ул-қулуб” ва бошқа асарларининг илмий-танқидий матнини нашрга тайёрлаган ҳамда шоир асарларининг 15 жилдлигини нашр этишда фаол қатнашган.
Порсо Шамсиев “Хамса”нинг илмий-танқидий матнини яратиб, мазкур матн юзасидан амалга оширилган матншунослик тадқиқотларини докторлик диссертацияси сифатида ҳимоя этган. У Британия музейида сакланаётган ва Абдужамилга нисбат берилган “Туҳфат ул-салотин” асари микрофильмини ўрганиб, унинг Навоий ғазалларидан олинган ва Абдужамил хаттот томонидан кўчирилган шоҳбайтлар эканини ва мавзу бўйича 45 фаслга бўлинганини аниқлаган.
1923 йил (бундан 102 йил олдин) – Хоразм республикаси ҳукуматининг қарорига кўра Хоразм Иқтисодий Кенгаши қайта ташкил қилинди. Иқтисодий Кенгаш раиси этиб А.Усмонов тайинланди. Мазкур кенгаш дастлаб 1921 йил майда ташкил этилиб, 1922 йил июлда тугатилган эди.
1924 йил (бундан 101 йил олдин) – Бухоро республикаси Иқтисодий Кенгаши мажлисида пахта экиладиган майдонларни кўпайтириш мақсадида деҳқонларга 1 миллион рубль миқдорида қарз беришга қарор қилинди. Бу вазифа Ўрта Осиё Қишлоқ хўжалик банки зиммасига юклатилди.
1939 йил (бундан 86 йил олдин) – Сирдарё вилоятидаги Сирдарё, Фарғона вилоятидаги Данғара туманлари ташкил этилди.
1940 йил (бундан 85 йил олдин) – Ўзбекистон Компартияси Марказий Комитети ва Ўзбекистон ҳукумати “Катта Ўзбекистон трактини қуриш тўғрисида” қарор қабул қилди. Тошкент, Самарқанд, Бухоро, Сурхондарё вилоятларини кесиб ўтиб, Тошкентдан Термизгача бориши лозим бўлган, халқнинг кучи билан 1940–1941 йилларда ҳашар йўли билан қурилган бу тракт кейинчалик ўз атрофидаги туманлар иқтисодиётини ривожлантиришда муҳим роль ўйнади.
1943 йил (бундан 82 йил олдин) – ҳашар йўли билан Сирдарёнинг ўрта оқимида жойлашган Фарҳод гидроэлектр станцияси қурилиши бошланди. Унинг бунёд этилиши ҳақидаги қарор 1942 йил 18 майда қабул қилинган эди. 1948 йилда унинг биринчи гидроагрегати ишга туширилиб, 1949 йил июнь ойидан ўрнатилган умумий қуввати 126 МВт бўлган 4 та гидроагрегатли станция тўла қувват билан ишлай бошлади. Фарҳод гидроэлектр станцияси 1951 йилда саноат фойдаланишига қабул қилинди.
Фарҳод гидроэлектр станциясининг қурилиши ноёб археологик топилмалар, қадимий ёзувларнинг аниқланишига ҳам ёрдам берган. Мана шундай ноёб топилмалардан бири Гарпократнинг тош шаклидир. Қадимда гўдаклар соғлиғини асровчи “илоҳ”ни оддийгина “Болалар худоси” деб атаганлар. Бундай вазифани Миср “худо”си Гарпократ ҳам бажарган. Миср афсоналарига кўра, ер ости “худо”си Осириснинг хотини Исида ўз ўғлини Гарпократ, яъни “бегуноҳ, ғаройиб чақалоқ” деб атаган.
Тарихчи А.Мирбобоевнинг ёзишича, Марказий Осиёда Гарпократнинг ягона тош шакли 1947 йили Фарҳод гидроэлектр станцияси қурилиши вақтида Сирдарёдан топилган эди. У хризолитдан ишланган туморга лабига бармоғини текизиб турган чақалоқ қиёфасида тасвирланган. Мазкур образни қадимдан кўчиб юрувчи дейиш мумкин. Чунки исломгача бўлган даврда болаларнинг, айниқса, чақалоқ ёшидагиларнинг кўп ўлими она аёлларни кимга мансуб бўлишидан қатъи назар ҳар қандай “илоҳ”лардан ёрдам сўраб илтижо қилишларига мажбур этган.
1993 йил (бундан 32 йил олдин) – Тошкентда Ўзбекистон Республикаси Халқаро почтамти тузилди.
2014 йил (бундан 11 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбекистон Қишлоқ хўжалиги илмий-ишлаб чиқариш маркази фаолиятини такомиллаштириш тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
2017 йил (бундан 8 йил олдин) – Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Оролбўйи минтақаси учун инсон хавфсизлиги бўйича кўп шериклик фонди ташкил қилинди. Бу орқали Орол денгизи фожеасидан зарар кўрган аҳолининг турмуш шароитини яхшилаш ва мустаҳкамлаш дастури амалга оширила бошланди.
2018 йил (бундан 7 йил олдин) – Исроил, Индонезия, Корея, Малайзия, Сингапур, Туркия ва Япония давлатлари фуқаролари ҳамда Ўзбекистонга мунтазам авиақатновларни амалга оширувчи хорижий авиакомпаниялар ҳаво кемалари экипажининг аъзолари учун 30 кунлик муддатга визасиз режим белгиланди.
2020 йил (бундан 5 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Бинар (иккиталик) ҳимоя тизими асосида талабгорларга фан доктори (DSc) ва фалсафа доктори (РhD) илмий даражаларини беришни ташкил қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
2021 йил (бундан 4 йил олдин) – Ўзбекистон Республикасининг “Халқлар дўстлиги кунини белгилаш тўғрисида”ги қонуни қабул қилинди. Мазкур қонунга асосан, 30 июль – Халқлар дўстлиги куни этиб белгиланди.
2021 йил (бундан 4 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Президети “Қонунчилик ҳужжатлари ижросини самарали ташкил этишда давлат бошқаруви органлари ва маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органлари раҳбарларининг шахсий жавобгарлигини кучайтиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги фармонни имзолади.
2021 йил (бундан 4 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига босқичма-босқич тўлиқ ўтишни таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
2022 йил (бундан 3 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Қадимий ёзма манбаларни сақлаш ва тадқиқ этиш тизимини такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
Алишер ЭГАМБЕРДИЕВ тайёрлади
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 