Рўза тутиш нафақат еб-ичиш ва нафсни жиловлаш билан, балки тилидан чиқаётган ҳар бир сўзга эътиборли бўлиш билан ҳам мукаммал адо этилади. Киши тонг қоронғусидан то шомгача қийналиб еб-ичмасаю оғзидан турли сўкиниш ва ёлғонлар чиқаверса, бу рўза мукаммал бўлмайди. Бу борада Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ (с.а.в.): “Рўза шаҳватлардан тўсувчидир, агар бирортангиз рўза тутадиган бўлса, нолойиқ сўзларни айтиб, жоҳиллик қилмасин, бирор киши урушиб ёки сўкишадиган бўлса, мен рўзадорман, деб икки марта айтсин”, - дедилар. (имом Бухорий ва имом Муслим ривоятлари). Ушбу ҳадисда айтилганидек, имкон борича ёмон сўзлардан узоқ бўлиш, мабодо бирор кимса рўзадорни ранжитадиган бўлса, тилига эҳтиёт бўлишдан чалғитса бунинг ҳам ечими борлигини, “мен рўзадорман” деб айтиши кифоя экани таъкидланади.
Набий (с.а.в.): “Баъзи рўзадрлар борки, уларга рўзаси учун очликдан ўзга нарса бўлмас. Баъзи тунда бедор бўлган борки, уларга бедорлиги учун уйқусизликдан ўзга нарса бўлмас”, дедилар. Баъзи кишилар рўза тутдим, деб вақтини бекорчи ишларга сарф этади, ғийбат қиладилар, ёлғон гапириб турли тушунмовчиликларга сабаб бўлади ёки мақтанчоқлиги билан риёкорга айланади. Ушбу ҳадис одамларни ана шундай рўзадорга макруҳ, яъни ёмон кўрилган ишларни бажармасликни огоҳлантиради, акс ҳолда қийинчиликдан бошқаси берилмаслиги таъкидланади. Демак, ҳар бир ибодатнинг ўзига керакли қайтариқларига қатъий амал қилиш жоиз бўлганидек, рўзанинг ҳам муҳим шартларидан бири – тил офатларидан сақланмоқдир.
Ёлғон гапириш мунофиқлик аломати экани ҳадисларда келтирилади. Бу иллат рўза учун ҳам ўз таъсирини ўтказмай қолмайди. Бу борада бир ҳадиси шарифда: “Ким ёлғон гапиришни ва унга амал қилишни қўймаса, унинг таоми ва шаробини тарк қилмоғига Аллоҳнинг эҳтиёжи йўқ”, дейилади. Демак, рўза тутдим деб ният қилган, унинг барча қийинчиликларини сабот билан енгган ҳар киши албатта ёлғон гапиришдан ҳимояланмоғи муҳим экан.
Рўзадор ғийбат, сўкиниш, бўҳтон каби барча иллатли амаллардан тийилмаса, унинг савоблари йўққа чиқиши мумкин. Бу хақда Расулуллоҳ (с.а.в.): «... У киши очликдан бошқа нарсага эга бўлмайди» — деганлар. (Ибн Можа ривояти, саҳиҳут тарғиб).
Аксинча, рўза тутган инсон яхши гапларни гапириб, инсонларга эзгулик улашса, кўнгилларини олиб ширинсуҳан бўлишга интилса, кўплаб савобларга эришади. Рамазоннинг беқиёс имкониятларидан бири дуоларнинг ижобат этилишидир. Бебаҳо лаҳзаларни беҳуда ишларга сарф этиш ўрнига холис дуо қилишнинг хислати сон саноқсиздир.
Бу борада Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривоят қилинади. Расулуллоҳ (с.а.в.): “Уч тоифа кишининг дуоси рад этилмайди. Улар: Рўзадорнинг оғиз очгунича қилган дуоси, одил имомнинг дуоси, мазлумнинг дуоси”, - деганлар (Термизий ва Ибн Можа ривоятлари)
Абдуллоҳ ибн Ос (р.а.)дан ривоят қилинган яна бир ҳадисда Расулуллоҳ (с.а.в.): “Рўзадорнинг ифтор пайтида қилган дуоси рад қилинмайди”, - дедилар. (Ибн Можа ва Ибн Сунний ривоятлари).
Манбалар асосида “Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти мудир муовини А.Ғаниев тайёрлади.
Одатда ҳар йили 31-декабрь санасида шомдан кейин бошланган пақилдоқ ва салютлар товуши соат о'н иккига яқин авжига чиқиб, тонггача давом этади. Ба‘зи инсонларнинг хурсандчилик қиламан, деган ниятда солаётган шовқинлари ҳаммага ҳам ёқмайди.
Ҳеч о‘йлаб ко‘рганмисиз? Бу овозу шовқинлар қанчалаб хонадонларнинг тинчини бузар эканаа?!. Ба'зи уйларда қон босими баланд бо‘лган қариялар, ог'риқдан ко'нглига қил ҳам сиг‘маётган беморлар, куну тун бетоб бо‘либ ётган фарзандининг тепасида мижжа қоқмай чиқаётган оналар, шовқиндан қо'рқиб тинмай йиг‘лаётган го‘даклар тонг отиши, шовқин-суронлар то‘хташига интизор бо‘ладилар. Кишилар тинчини бузаётганларни уйида ҳам юқоридага айтган ҳолатлар бо'лганда шу ишни қилишармиди?
Динимизда бошқаларга тили ва қо‘ли билан озор етказишдан қайтарилган. Исломда инсонларни қо'рқитиш зулм ҳисобланади. Ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Мусулмон мусулмонни қо'рқитиши ҳалол бо‘лмайди", дея марҳамат қилганлар.
Янги йил арафасида пақилдоқ ва салютлар нархи қанча қиммат бо'лиши ҳаммамизга ма‘лум. Мана шу нарсаларга пулларини исроф қилиб, уни ҳавога учирмай, эҳсон қилинса, қандай ҳам яхши амал бо‘ларди.
Буларни нега ёзаяпмиз?! Илтимос, о'зингизнинг озгина хурсандчилигингизни, деб бошқаларга озор берманг, бизни о‘з уйимизда тинч яшашга қо‘йинг, о'згаларга озор беришни бас қилинг!"
Жозиба Жамол қизи,
Хадичаи Кубро аёл-қизлар ислом та‘лим муассасаси о'қитувчиси