Хива шаҳрининг «Ичан қалъа» музейидан қадимий қудуқ топилди. Бу ҳақда Фанлар академияси ахборот хизмати хабар берди.
Маълум қилинишича, 19 апрель куни Хива шаҳрининг «Ичан қалъа» давлат музей қўриқхонаси ҳудудидаги таъмирлаш ишлари чоғида ёпиб ташланган қудуқ оғзи очилган. Бироқ унинг ноанъанавий кўриниши турли фаразларга сабаб бўлмоқда.
У бошқа сув қудуқлари каби пастдан тепага торайиб кетмасдан, унинг барча қисмида диаметри бир хил, яъни 2,6 метрни ташкил қилган. Чуқурлиги 5,6 метрга тенг. Қадимги анъанага кўра қудуқнинг асоси, яъни пойдевор қисмига Хоразм шароитида кўп учровчи дарахт, тут ёки гужумдан ёғоч пойдевор ўрнатилган. Ёғочнинг қалинлиги 16 сантирметр атрофида бўлган.
Шунингдек, қудуқ деворларига 25х25х6 сантирметр ўлчамдаги пишган ғишт билан терилган. Ғиштлар юзасида ромбсимон белгилар мавжуд. Қудуқ тахминан бундан 100-150 йил олдин қурилган. Мазкур қудуқдан айнан нима мақсадда фойдаланилгани масаласи илмий жиҳатдан ўрганилмоқда.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Савол: Ўқилган намозимдан кўнглим тўлмади. Шу намозни қайта ўқишим керакми?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Бу масаланинг бироз тафсилоти бўлиб, унга кўра намоз қуйидаги ҳолатларда қайта ўқилиши лозим:
• Намозда бирор фарз амал бажарилмай қолиб кетган бўлса;
• Намозда бирор вожиб амал қасддан бажарилмай қолиб кетса;
• Намозда бирор вожиб амал унутиб бажарилмаса ва намоз охирида саждаи саҳв ҳам қилинмай тугатилган бўлса.
Агар намозда суннат амаллар тарк қилинган бўлса ёки намоз макруҳлик билан ўқилган бўлса, у ҳолда намозни қайта ўқиш вожиб эмас, балки мустаҳаб (чиройли саналган) иш ҳисобланади. Ушбу ҳолатда қайтадан ўқимаса ҳам гуноҳкор саналмайди.
Саволда сўралган ҳолатга келсак, кўнгил тўлмаслиги юқорида санаб ўтилган фарз ёки вожиб амал тарк қилинган ҳолатлар сабабли бўлса, намоз қайта ўқилиши керак. Аммо ҳақиқатда собит бўлмаган шубҳа-гумонлар, васвасалар сабабли кўнгил тўлмаётгандек бўлса, у ҳолда намозни қайта ўқилмайди. Чунки кўп ҳолларда “кўнглим тўлмаяпти”, деб намозни қайта-қайта ўқийвериш инсонни ўзига бўлган ишончини йўқотади ва васваса касалига чалинишига олиб келади.
Шундай экан, намозда бажариладиган фарз, вожиб, суннат амаллар ҳақида яхши ўрганиш, энг асосийси турли хаёлларга чалғимасдан намозни эътибор билан адо этиш лозим бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.