Hiva shahrining «Ichan qal'a» muzeyidan qadimiy quduq topildi. Bu haqda Fanlar akademiyasi axborot xizmati xabar berdi.
Ma'lum qilinishicha, 19 aprel' kuni Hiva shahrining «Ichan qal'a» davlat muzey qo'riqxonasi hududidagi ta'mirlash ishlari chog'ida yopib tashlangan quduq og'zi ochilgan. Biroq uning noan'anaviy ko'rinishi turli farazlarga sabab bo'lmoqda.
U boshqa suv quduqlari kabi pastdan tepaga torayib ketmasdan, uning barcha qismida diametri bir xil, ya'ni 2,6 metrni tashkil qilgan. Chuqurligi 5,6 metrga teng. Qadimgi an'anaga ko'ra quduqning asosi, ya'ni poydevor qismiga Horazm sharoitida ko'p uchrovchi daraxt, tut yoki gujumdan yog'och poydevor o'rnatilgan. Yog'ochning qalinligi 16 santirmetr atrofida bo'lgan.
Shuningdek, quduq devorlariga 25x25x6 santirmetr o'lchamdagi pishgan g'isht bilan terilgan. G'ishtlar yuzasida rombsimon belgilar mavjud. Quduq taxminan bundan 100-150 yil oldin qurilgan. Mazkur quduqdan aynan nima maqsadda foydalanilgani masalasi ilmiy jihatdan o'rganilmoqda.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Sobit ibn Ibrohim tahorat ola turib ariqda oqib kelayotgan bir olmaga ko‘zi tushadi va olmani olib yeydi. Olmaning yarmini yeb bo‘lganida, uning haqqi haqida o‘ylab qoladi. Shu xayolda Sobit ibn Ibrohim ariq chetidan yurib olma oqib chiqqan bog‘ga kiradi va bog‘ egasiga:
– Yeb qo‘ygan yarimta olmam uchun haqqingizni halol eting. Qolgan yarmi mana, oling, – deydi.
– Mayli, haqqimni halol etaman, faqat bir shartim bor, – deydi bog‘ egasi yigitning halol, taqvoli ekanini anglab.
– Shartingizni ayting, – deydi Sobit ibn Ibrohim.
Shunda bog‘ egasi:
– Bir qizim bor, uni nikohingga olasan. Lekin rozi bo‘lishingdan avval uning holatidan seni ogoh etishim lozim. Qizimning ko‘zi ojiz, hech narsani ko‘rmaydi, soqov – gapirmaydi va yana qulog‘i eshitmaydi – kar, qimirlamaydi – shol, – deydi.
Bog‘ egasining gaplarini eshitgan Sobit ibn Ibrohim lol bo‘lib qoladi. Yeb qo‘ygan yarimta olmaning haqqidan qo‘rqib, qizga uylanishga rozi bo‘ladi va:
– Mayli, taklifingizni qabul qildim, zora shu bilan Allohning roziligiga erishsam, – deydi.
Ota qiziga oq fotiha beradi. To‘y-tomoshalar o‘tgach, Sobit ibn Ibrohim salom berganicha qizning yoniga kiradi. Qiz salomga alik qaytargancha qo‘li ko‘ksida qulluq qiladi.
Yigit bo‘layotgan ishlardan hayratlanadi: “Bu juda g‘alati-ku, soqov emas ekan-da, salomimga javob berdi. Tik turibdi, demak shol ham emas. Qo‘li ko‘ksida, bundan chiqdi ko‘zlari ham ko‘radi”.
Yigit shoshgancha tashqariga chiqadi va qizning otasiga: “Bu menga va’da qilingan qiz emas-ku, ko‘r, soqov, kar va shol deganingizning boisi ne?!” – deydi.
“Nega endi?” – izoh beradi qizning otasi: “Bu o‘sha qiz. Ko‘zi ojiz deganim – uning ko‘zlari Alloh harom qilgan narsaga boqmagan, qulog‘ining karligi – Alloh harom qilgan narsalarga quloq tutmagan, soqovligi ham rost, chunki tili Allohning zikrigagina aylangan, sholligi – yomon ishga yurmagan”.
Sobit ibn Ibrohim birovning haqqidan qo‘rqqanligi evaziga oliy mukofotga erishadi. Vaqt o‘tishi bilan uning ayoli yer yuzini ilm va fiqhga to‘ldirajak bir zotga, buyuk Imom Abu Hanifaga homilador bo‘ladi.