Испаниянинг етакчи онлайн нашри "Ejecutivos" Мигель Де Сервантес номидаги Испания маданият уюшмаси раҳбари Фернандо Ленс ва иқтисодий масалалар бўйича эксперт, халқаро шарҳловчи Эдуардо Гуайлуполарнинг "Абадий Ўзбекистон: Ипак йўлидаги глобаллашув"мақоласини чоп этди, деб хабар беради "Дунё" ахборот агентлиги.
"Ўзбекистоннинг тарихий шаҳарлари: Самарқанд, Бухоро ва Хивадан ўтган Ипак йўли тинчлик, билим ва фаровонлик йўли бўлиб, савдо-сотиқ, маданиятларнинг шаклланиши ва халқларнинг бирлашуви орқали ривожланган. Шунинг учун Ўзбекистоннинг ушбу йўналишининг глобализация маркази сифатида катта аҳамияти бор. Ўзбекистон дунёдаги учинчи йирик олтин ишлаб чиқарувчи ва олтинчи йирик пахта ишлаб чиқарувчи ва экспорт қилувчи ("оқ олтин"деб ҳам аталади). Газ, мис ва бошқа маҳсулотлар ҳам экспорт қилинади", дея ёзади нашр.
Муаллифлар мақолани мамлакат пойтахти ёши 2 200 йил бўлган 2,5 миллион аҳолиси бор Тошкент шаҳри билан бошлайди. Унда жумладан бундай дейилади:
– 70 гектар майдонни ўз ичига олган Ҳазрат Имом мажмуаси XVI асрда қурилган ва 1997 йилда қайта қурилган Қаффол Шоший, Имом Бухорий Ислом институти XVI аср мақбарасидан иборат. Унинг фасадида мозаика ва Қуръон ёзувларини кўриш мумкин. XVI асрга мансуб Бароқхон мадрасалари ҳам шу ерда жойлашган. Бу ерда меҳмонларга турли хил маҳсулотларни таклиф этадиган бир нечта ҳунармандчилик дўконлари бор.
Мўйи муборак мадрасасида Халифа Усмон ёзган ва мусулмонлар томонидан дунёдаги энг қадимий ҳисобланган Қуръон мавжуд.
Учта масжид бор: Намозгоҳ (1845-1867), Тилла Шайх (1856-1857). Ва ниҳоят, 2007 йилда қурилган ва XVI аср масжидлари услубини сақлаб қолган Ҳазрат Имом масжиди. Баландлиги 53 метр бўлган иккита минорага эга.
Ўз тарихи давомида маданиятга берилган бу аҳамият Тошкентни 2007 йилда ISESCO томонидан Ислом маданияти пойтахти деб эълон қилинишига сабаб бўлди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Савол: Баъзи емакхонлар таом етказиб беришни кечиктиргани учун буюртмадан ташқари қўшимча таом тақдим этар экан. Шу иш жоизми? Агар рекламада қўшимча бепул таом бериш эмас, балки етказиб берилган таомнинг пулини олмаслик айтилган бўлса, ҳукм қандай бўлади?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
1. Таомга буюртма бериш битими шариатдаги истисноъ, яъни буюртма асосида маълум маҳсулотни тайёрлаб бериш шартномасига тўғри келади. Агар саволдаги шарт фақат рекламада акс этиб, буюртма жараёнида алоҳида бундай шарт қўйилмаса, сотувчи тарафидан берилган бу ваъда жоиз ҳисобланади ва унга вафо қилиши керак бўлади.
Агар буюртма беришда етказиб бериш кечикиши сабабли қўшимча таом бериш шарти қўйилса, бу шартноманинг бир қисмига айланади. Битимдаги бундай шарт молиявий жарима саналади. Маҳсулот тайёрлаб бериш (истисноъ) битимида сотувчига нисбатан молиявий жарима қўллашга рухсат этилади.
Демак, қўшимча бепул таом бериш ваъда кўринишида бўлса ҳам, шартномада акс этган бўлса ҳам жоиз экан.
2. Етказиб бериш кечикса, буюртма қилинган таомнинг пулини олмаслик фақат рекламада акс этиб, буюртма жараёнида бундай шарт қўйилмаса, бу ҳам сотувчи тарафидан берилган ваъда бўлади ва жоиз ҳисобланади. Аммо буюртма бериш жараёнида юқоридаги шарт қўйилса, бу шартноманинг бир қисмига айланади. Шартномада эса буюртма суммасидан воз кечиш шартини қўйиш дуруст эмас.
Демак, буюртма қилинган таомнинг пулини олмаслик ваъда кўринишида бўлса жоиз, битимда шарт қилинса, жоиз эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази